اخیرا دولت نیجریه به فعالان غیرمجاز در معادن این کشور هشدار داد که هرچه زودتر تمامی سایت‌های معدنی در ایالت زامفارا را تخلیه کنند.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روزنامه «Punch»، مقامات دولت نیجریه تایید کردند که تعلیق مداوم فعالیت‌های معدنی در این ایالت تا زمانی که روش‌های عملیاتی استانداردی از سوی دولت ارائه نشده است، به قوت خود باقی خواهد ماند. این دستورالعمل به دنبال شیوع اخیر مسمومیت با سرب در منطقه دولتی محلی «Bungudu» در ایالت مذکور صادر شد.

سلیمان عیسی، مسئول اطلاعات وزارت بهداشت ایالت زامفارا عنوان کرد: تیمی متشکل از متخصصان بهداشت محیطی و سایر متخصصان حوزه پزشکی، سایت‌های معدنی و میزان آلودگی ناشی از استخراج سرب از ذخایر معدنی در منطقه مذکور را مورد ارزیابی و بررسی دقیق قرار دادند.

گفتنی است مسمومیت با سرب، باعث ایجاد عوارض جدی برای سلامت انسان‌ها به ویژه آسیب به سلامت کودکان می‌شود. همچنین، سرب می‌تواند به اندام‌ها و سیستم‌های مختلف بدن از جمله مغز و سیستم عصبی، خون و سیستم قلبی عروقی و همچنین کلیه‌ها نفوذ کرده و آسیب برساند. علاوه‌براین، مسمومیت با سرب در نتیجه تجمع این فلز سمی در بدن، اغلب از طریق قرار گرفتن در معرض محصولات حاوی سرب، محیط آلوده و مصرف یا تماس با آب آلوده رخ می‌دهد. باید توجه داشت مسمومیت با این فلز می‌تواند از طریق بلع، تماس با پوست یا استنشاق آن رخ دهد.

در واکنش به این حادثه، دله آلاک، وزیر توسعه مواد معدنی در ایالت زامفارا با بیان اینکه ممنوعیت ۶ ساله استخراج از معدن در این ایالت، باید مانع از بروز چنین اتفاقاتی می‌شد، افزود: این اتفاق نتیجه فعالیت‌های غیرقانونی در معادن ایالت زامفارا و عدم اجرای ممنوعیت اعلام شده از سوی دولت محلی توسط مقامات ذی‌ربط است.

وی اظهار داشت: باید همکاری میان مقامات محلی و دولت مرکزی برای جلوگیری از فعالیت‌های معدنی غیرمجاز در ایالت زامفارا افزایش پیدا کند تا از جان شهروندان بی‌گناهی که به خاطر تلاش برای کسب سود بیشتر به خطر افتاده است، محافظت شود.

به گفته آلاک، متاسفانه در ایالت زامفارا به عنوان مرکز اصلی استخراج طلا در نیجریه، به طور مکرر مسمومیت با سرب اتفاق افتاده است.

در همین رابطه، حاکم محلی بوکویوم در سال ۲۰۱۷ فاش کرد که ۳۰۰ کودک در منطقه «Yar Galma» به دلیل قرار گرفتن در معرض سرب جان خود را از دست دادند. در سال ۲۰۱۰، یکی از بدترین موارد ثبت شده مسمومیت با سرب در سطح جهان در ایالت زامفارا اعلام شد که در آن ۴۳ روستا تحت تاثیر قرار گرفتند. در این حادثه، بیش از ۴۰۰ کودک در اثر آلودگی ناشی از استخراج غیرایمن و غیرمجاز طلا در این ایالت جان خود را از دست دادند. همچنین، استخراج غیرمجاز شن و ماسه و لاتریت نیز منجر به فرسایش شدید خاک، وقوع سیل و تخریب اموال در سراسر منطقه مذکور شده است.

استخراج ناایمن از معادن به ضرر طبیعت و سلامت انسان‌ها تمام می‌شود

طبق نتایج مطالعات صورت گرفته که متن آن در مجله دانشگاه ملک سعود عربستان در سال ۲۰۲۲ منتشر شد، آلودگی زیست‌محیطی ناشی از فعالیت‌های معدنی مرتبط با استخراج و تولید فلزات سنگین یک مشکل جهانی بوده که در حال فراگیر شدن است و تهدید بزرگی برای اکوسیستم و سلامت انسان‌ها محسوب می‌شود. گفتنی است باطله‌های معدنی، حدود ۲۰ درصد از حجم فلزات استخراج شده از معادن را به خود اختصاص داده و این باطله‌ها معمولا در محیط زیست دفع می‌شوند. این فلزات سمی به دلیل کاربردهای صنعتی در حال رشد و شیوه‌های ضعیف مدیریت پسماند، به خاک، آب آشامیدنی و مواد غذایی نفوذ می‌کنند.

در کشورهای در حال توسعه مانند نیجریه، استخراج مواد معدنی اغلب از طریق معدنکاری دستی، در مقیاس کوچک و به صورت غیرمجاز انجام می‌شود و دولت‌های مرکزی و محلی نیز قوانین سفت و سختی برای جلوگیری از این کارها تدوین نکرده‌اند. بسیاری از جوانان با وعده کسب ثروت در مدت بسیار کوتاه، به استخراج غیرمجاز در معادن نیجریه می‌پردازند. با این وجود، واقعیت این است که پیامدهای مخرب بلندمدت چنین فعالیت‌هایی، زندگی نسل‌های آینده را تهدید می‌کند.

براساس یافته‌های به دست آمده، استخراج دستی سنگ معدن طلای غنی از سرب در معادن، منجر به پراکنده شدن ذرات این فلزات و ترکیب آن‌ها با ذرات ریزگرد و غبار در هوا شده و باعث آلودگی محیطی گسترده در روستاها و مناطقی که این سنگ‌های معدنی در آن فرآوری می‌شود، خواهد شد. فعالان معدنی غیرمجاز در نیجریه، اغلب از مواد شیمیایی سمی مانند جیوه و سیانید برای استخراج طلا استفاده می‌کنند. این مواد شیمیایی به داخل خاک و آب‌های زیر‌زمینی مجاور سایت‌های معدنی نفوذ کرده و رودخانه‌ها و نهرها را آلوده می‌کنند.

این فعالان معدنی غیرمجاز از جیوه برای استخراج طلا بدون فناوری یا ابزارهای حفاظتی مناسب برای کارگران معدن استفاده می‌کنند و در نتیجه آن، فلز جیوه به شدت به محیط زیست آسیب زده و حتی گاهی اوقات به عنون پساب وارد رودخانه‌ها می‌شود و آب را آلوده می‌کند. در نهایت انسان‌ها با مصرف ماهی‌هایی که درون این آب‌های آلوده هستند، دچار مسمومیت با جیوه می‌شوند.

کارشناسان حوزه بهداشت هشدار داده‌اند که مسمومیت با جیوه می‌تواند باعث ناباروری و همچنین اختلالات عصبی و رفتاری شود. برای دسترسی به ذخایر معدنی، فعالان معدنی غیرمجاز اغلب گودال‌هایی را به صورت دستی حفر می‌کنند و برای چنین کاری، حجم زیادی از درختان در جنگل‌ها قطع شده که به دنبال آن، لایه خاک حاصلخیز در سایت‌های معدنی از بین می‌رود. این کار منجر به از بین رفتن پوشش گیاهی، فرسایش خاک و آسیب بلندمدت به اکوسیستم در مناطق معدنی شده و منجر به بایر شدن زمین‌های کشاورزی و حتی غیر قابل سکونت شدن این مناطق آلوده به جیوه می‌شود.

در حین فرایند استخراج جیوه، ذرات معلق در هوا با این ماده معدنی ترکیب شده و حتی در حین این فرایند رواناب اسیدی ایجاد می‌شود. این فلز سنگین به سیستم‌های آب‌های زیر زمینی نفوذ کرده و در نتیجه آن، فرایند زهکشی معدن اسیدی و یا زهکشی سنگ اسیدی انجام می‌شود. با این وجود، آلودگی ناشی از زهکشی اسیدی فلز جیوه حتی برای دهه‌ها پس از توقف فرایند استخراج در منطقه معدنی باقی خواهد ماند.

نیام عزیزی، متخصص حوزه پزشکی در مورد افزایش فعالیت‌های استخراج غیرمجاز از معادن در ایالت پلاتو در نیجریه، هشدار داد و گفت: چنین فعالیت‌هایی پیامدهایی جدی برای سلامتی افراد ساکن در مناطق مجاور سایت‌های معدنی به همراه خواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه در حالت کلی، اقدامات ایمنی در فرایند استخراج غیرمجاز از معادن رعایت نمی‌شود، گفت: استخراج غیرمجاز از معادن به غیر از صدمات جسمی، منجر به بیماری‌های تنفسی مانند سرطان ریه و تومورهای بدخیم ریوی در کارگرانی که در این معادن کار می‌کنند، خواهد شد.

ایالت اوسون در نیجریه به دلیل ذخایر غنی از منابع معدنی از جمله کاسیتریت، کلومبیت، تورمالین، میکا، سنگ معدن مرمر و مهم‌تر از همه طلا، مدت‌هاست مورد توجه شرکت‌های معدنی قرار گرفته است؛ اگرچه این مواد معدنی برای چندین دهه در منطقه مذکور استخراج و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌ است اما در دهه ۱۹۷۰ میلادی پس از اینکه صنعت نفت نیجریه توسعه یافت، تمرکز دولت این کشور از سمت استخراج مواد معدنی به سمت تولید نفت خام به عنوان منبع اصلی درآمد نیجریه معطوف شد. پیش از دهه ۱۹۷۰ میلادی، دولت نیجریه به طور فعالانه در فعالیت‌های معدنی دخیل بود اما با افزایش درآمد دولت از تولید نفت، بسیاری از سایت‌های معدن در این کشور رها شدند و این صنعت به تدریج به دست معدنکاران دستی افتاد.

در سال ۲۰۰۷، پس از آنکه دولت نیجریه تشریفات اداری در بخش معدن را کاهش داد، پروژه طلای «Segilola» در بخش‌هایی از ایالت اوسون در شهر ایپریندو راه‌اندازی شد. پس از گذشت ۱۰ سال، شرکت معدنی دیگری با خرید سهام شرکت قبلی، مدیریت پروژه مذکور را در اختیار گرفت و پس از اخذ مجوزهای لازم، فرایند اکتشاف در مقیاس بزرگ در این پروژه را در سال ۲۰۱۷ آغاز کرد.

در سال‌های اخیر به دلیل فعالیت‌های غیرمجاز در معادن نیجریه، گزارش‌هایی مبنی بر آلوده شدن رودخانه اوسون که از منطقه بیشه‌ای «Osun Grove» می‌گذرد، منتشر شده و محیط زیست این منطقه را نیز آلوده کرده است. چندین آزمایش که توسط یک سازمان غیردولتی به نام «Urban Alert» در سال ۲۰۲۳ انجام شد، نشان داد که آب رودخانه اوسون به شدت به سرب، جیوه، سیانید و سایر عناصر معدنی سمی آلوده شده است.

فیلیپس جاکپور، مدیر اجرایی سازمان غیردولتی «Renevlyn Development Initiative» طی گزارشی بیان کرد: میزان حاصلخیری مزارع کشاورزی در منطقه «Abuni‌» واقع در ایالت ناساراوا به دلیل آلودگی ناشی از تخلیه پسماندهای معدنی توسط یک شرکت معدنی چینی به شدت کاهش پیدا کرده است.

وی ادامه داد: پسماندهای شیمیایی ناشی از فعالیت‌های معدنی، سلامت افراد ساکن در منطقه «Abuni‌» را به شدت تحت تاثیر قرار داده و حتی موجب مرگ ۹ کودک در این منطقه شده است.

به گفته جاکپور، آب رودخانه «River Rafin Jaki» در منطقه مذکور که مردم محلی از آن برای شرب، ماهی‌گیری و سایر نیازهای روزانه استفاده می‌کنند، به علت فعالیت‌های معدنی به شدت آلوده شده است. پساب تخلیه شده در حین عملیات معدنی «Abuni‌» آب این رودخانه را به شدت آلوده و سمی کرده است و حتی امکان استفاده از آن برای مصارف بهداشتی روزانه نیز وجود ندارد.

وی خاطرنشان کرد: یک انجمن محلی به نام انجمن «Concerned Awe Youths»، نمونه‌های آب را از رودخانه «River Rafin Jaki» به آزمایشگاهی در شهر کادونا برای تجزیه و تحلیل انتقال دادند و نتایج منتشر شده نشان داد که آب این رودخانه به شدت به مواد شیمیایی خطرناک آلوده شده است.

حمایت نیجریه از به‌کارگیری روش‌های استخراج پایدار در بخش معدن

اولوفمی آجالا، یکی از حامیان محیط زیست در نیجریه خاطرنشان کرد: بیشتر آلودگی ناشی از فعالیت در معادن، برگرفته از پسماند و باطله موادی معدنی‌ای بوده که پس از فرایند استخراج و فرآوری سنگ معدنی از آن باقی می‌ماند. در طی عملیات استخراج از معادن، البته به صورت قانونی، باطله‌های معدنی اغلب در سدهای بزرگ باطله نگهداری می‌شوند تا از آسیب به محیط زیست جلوگیری شود؛ چراکه این باطله‌ها اغلب آغشته به مواد رادیواکتیو، سمی یا اسیدی هستند. این باطله‌های معدنی شامل مواد معدنی با ارزشی مانند سیانید، جیوه یا آرسنیک هستند که در فرایند استخراج مجدد مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ البته این مواد معدنی که در باطله‌ها وجود دارد، در حال حاضر بیشتر در معدنکاری دستی مورد استفاده قرار می‌گیرد و شرکت‌های معدنی مدرن از این مواد معدنی دوباره در فرایند استخراج استفاده نمی‌کنند.

به طور کلی، در کشورهایی که مقررات سخت‌گیرانه بین‌المللی را در بخش معدن رعایت می‌کنند، میزان آلودگی ناشی از فرایند استخراج از معادن به طور چشمگیری کاهش یافته است اما در کشورهای در حال توسعه مانند نیجریه که در آن استخراج غیرمجاز از معادن یا معدنکاری دستی رواج بیشتری دارد، مدریت فرایند تولید و استخراج مواد معدنی بسیار ضعیف‌تر است که اغلب به آلودگی زیست‌محیطی می‌انجامد.

فیدلیس اونووآگبا، استاد دانشکده زمین‌شناسی در دانشگاه کانزاس تاکید کرد: به‌کارگیری شیوه‌های استخراج غیرمجاز در معادن، منجر به فرایند زهکشی معدن اسیدی، آلودگی آب رودخانه‌ها به وسیله فلزات سنگین و رسوب این فلزات در آب‌های زیرزمینی شده است.

وی افزود: تلاش‌ها برای کاهش چنین آلودگی‌هایی و حصول اطمینان از اینکه استخراج از معادن به صورت پایدارتر و به شیوه‌ای سازگار با محیط زیست انجام می‌شود، قوانین سخت‌گیرانه‌تری وضع شده و فناوری‌های پیشرفته‌تری در استخراج از معادن، به‌ ویژه در کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در همین راستا، چندین فناوری پیشرفته از جمله سیستم بهبود مدیریت زباله، سدهای باطله خشک، بازیابی درجا، سنجش از دور و فناوری‌های پیشرفته تصفیه آب، برای مقابله با اثرات مخرب زیست‌محیطی استخراج از معادن مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، سیستم بهبود مدیریت پسماند، یک روش محوری بوده که به منظور کاهش آلودگی آب ناشی از فعالیت‌های معدنی به کار می‌رود. همچنین، معادن مدرن از یک سیستم مدیریت باطله استفاده می‌کنند که در آن باطله‌های معدنی در حوضچه‌هایی سرپوشیده نگهداری می‌شود؛ در واقع این کار از نفوذ آلاینده‌ها به منابع آب زیرزمینی جلوگیری می‌کند. این تاسیسات مجهز به سیستم‌های نظارتی قدرتمندی هستند که آلودگی یا ضعف‌های ساختاری را شناسایی کرده و به طور قابل‌ توجهی خطر نشت آلودگی را کاهش می‌دهند. استفاده از سدهای باطله‌ خشک که در آن آب قبل از دفع از باطله‌ها جدا می‌شود، به طور فزاینده‌ای در ایالات متحده آمریکا به ویژه در مناطقی با آب و هوای خشک، افزایش یافته است.

اونووآگبا در ادامه اظهار داشت: سدهای باطله خشک، احتمال آلودگی آب‌های زیرزمینی را کاهش و پایداری سدهای باطله را افزایش داده است.

وی یادآور شد: در فرایند استخراج به روش‌های مدرن از فناوری‌های پیشرفته تصفیه آب مانند اسمز معکوس، بیوراکتورها و تالاب‌های مصنوعی برای تصفیه آب در حین فعالیت‌های معدن قبل از تخلیه آن به کار می‌رود.

وی ابراز کرد: این فناوری‌ها نقش مهمی در بازیابی کیفیت آب مطابق با استانداردهای زیست‌محیطی، حذف فلزات سنگین و خنثی‌سازی اسیدیته دارند. همچنین، استفاده مجدد و بازیافت آب در فرایند استخراج از معدن، باعث حفظ خواص و کاهش خطر آلودگی آب‌های زیرزمینی می‌شود.

یکی دیگر از فناوری‌های پیشرفته مورد استفاده در بخش معدن، استفاده از روش بازیابی درجا است. در این روش مواد معدنی در زیر زمین ترکیب شده و بدون اینکه ظاهر فیزیکی سنگ معدنی آسیبی ببیند، به سمت سطح زمین پمپاژ می‌شوند؛ البته در حال حاضر روش دیگری در دست توسعه قرار دارد  که در آن، دی‌اکسید کربن جذب شده در زیر زمین به عنوان حلال به منظور استخراج عناصر نادر خاکی در اعماق زمین مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌کارگیری این تکنیک به طور قابل‌ توجهی میزان تولید باطله معدنی و خطر نشت آلودگی در فرایند زهکشی معدن اسیدی را کاهش می دهد.

اونووآگبا بر نقش پررنگ فناوری‌های سنجش از دور و سیستم پایش اطلاعات جغرافیائی (GIS) در شناسایی مناطق حساس زیست‌محیطی قبل از شروع فعالیت‌های معدنی تاکید کرد و افزود: استفاده از این فناوری‌های پیشرفته، موجب کاهش چشمگیر آلودگی‌ها در حین فرایند استخراج از معادن می‌شود.

وی مطرح کرد: استفاده از پهپادها و تصاویر ماهواره‌ای، امکان نظارت فوری سایت‌های معدن را فراهم می‌کند و در واقع به تشخیص زودهنگام مشکلات بالقوه زیست‌محیطی کمک کرده تا اقدامات مورد نیاز برای رفع این مشکلات صورت پذیرد.

اونووآگبا به اقدامات دیگری که شرکت‌های معدنی در ایالات متحده آمریکا ملزم به انجام آن‌ها هستند، مانند توسعه و اجرای طرح‌های بهسازی زمین و احیای اراضی که شامل احیای خاک، پوشش گیاهی و بازسازی زیستگاه‌های جانوری می‌شود، اشاره کرد.

به گفته وی، اجرای چنین طرح‌هایی در احیای اکوسیستم طبیعت و جلوگیری از آسیب‌های طولانی‌مدت زیست‌محیطی حیاتی بوده و نشانی از تعهد بخش معدن به انجام اقدامات مسئولانه در حفاظت از محیط زیست به شمار می‌رود.

اونووآگبا اظهار داشت: استفاده از این روش‌ها در کنار ارزیابی‌های صورت گرفته به واسطه قوانین وضع شده در آمریکا با هدف بررسی میزان اثرات زیست‌محیطی فعالیت در معادن، میزان آسیب به محیط زیست و ایجاد آلودگی در حین فرایند استخراج از معادن را کاهش داده است.

وی در پایان ابراز امیدواری کرد که شرکت‌های معدنی نیجریه‌ای همچون شرکت‌های آمریکایی، از چنین روش‌ها و فناوری‌هایی در بخش خود معدن استفاده کنند.

انتهای پیام//