دادگاه ناحیه‌ای ایالات متحده آمریکا در شهر فینیکس، روز هفتم می ۲۰۲۵ به دادخواست گروه مردمی «آپاچی استرانگهولد» رسیدگی کرد. این گروه به دنبال آن است که به‌ طور موقت مانع اجرای تصمیم دولت دونالد ترامپ در خصوص واگذاری منطقه «Oak Flat» به یک شرکت معدنی بریتانیایی-استرالیایی شود؛ منطقه‌ای که نزد قبایل و بومیان آمریکا جایگاهی مقدس دارد.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روزنامه «The Arizona Republic»، در صورتی که دیوان عالی آمریکا پرونده گروه آپاچی استرانگهولد را نپذیرد، دولت فدرال می‌تواند روند واگذاری این اراضی را پیش ببرد؛ اقدامی که به شرکت «Resolution Copper» اجازه می‌دهد تا فرایند احداث یک معدن عظیم مس را در این منطقه آغاز کند.

به گفته یکی از متخصصان منابع آب، این پروژه می‌تواند به‌ طور دائمی منابع آب زیرزمینی و سطحی این منطقه از جمله رودخانه گیلا را تهدید کند.

جلسه‌ای که روز هفتم ماه می ۲۰۲۵ در دادگاه فدرال برگزار شد، جدیدترین رویداد در مناقشه‌ای بود که بیش از ۲۰ سال است ادامه دارد؛ نبردی برای حفظ یا واگذاری منطقه «Oak Flat».

این منطقه که بومیان آن را «Chi’chil Biłdagoteel» می‌نامند، حدود دو هزار و ۲۰۰ هکتار وسعت دارد و در ۹۵ کیلومتری شرق شهر فینیکس واقع شده است اما ماجرا فقط بر سر یک تکه زمین کوهستانی نیست؛ این پرونده در قلب یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات اجتماعی و سیاسی آمریکا قرار گرفته است.

این کشمکش باعث مطرح شدن پرسش‌هایی شده است که درخور توجهند. آیا آزادی مذهبی اقوام بومی آن‌گونه که در متمم اول قانون اساسی آمریکا آمده، در برابر منافع صنعتی این کشور محفوظ است؟ چه کسی باید در مورد سرنوشت اراضی عمومی تصمیم بگیرد؟ آیا قانونی در خصوص استخراج منابع معدنی که بیش از ۱۵۰ سال از تصویب آن می‌گذرد، هنوز هم می‌تواند پاسخ‌گوی واقعیت‌های قرن بیست‌ و‌ یکم باشد؟

پایه حقوقی استخراج معادن در آمریکا به قانونی بازمی‌گردد که در سال ۱۸۷۲ تصویب شد. این قانون به شهروندان آمریکایی اجازه می‌دهد در اراضی عمومی مشخص‌ شده به جست‌وجوی مواد معدنی بپردازند و در صورت کشف، مالکیت آن‌ها را به‌ دست آورند. در طول بیش از یک قرن و نیم، این قانون تقریبا دست‌نخورده باقی مانده است و همچنان مبنای حقوقی بهره‌برداری معدنی در ایالات متحده آمریکا محسوب می‌شود.

در ماه دسامبر ۲۰۱۴، کنگره آمریکا به اداره جنگل‌داری این کشور اجازه داد تا منطقه‌ای جنگلی و پرگیاه در دل «Oak Flat» را با قطعاتی از اراضی خصوصی شرکت معدنی «Resolution» مبادله کند. منطقه مورد واگذاری شامل درختان کهنسال بلوط و زیست‌بومی غنی است.

شرکت «Resolution» که متعلق به دو غول معدنی جهان یعنی «Rio Tinto» و «BHP» است، قصد دارد با استفاده از روش استخراج بلوکی زیرزمینی ذخایر مس این منطقه را استخراج کند. در این روش، تونل‌هایی در زیر توده معدنی ایجاد می‌شود؛ سپس این ساختار به شکلی کنترل‌ شده تخریب شده تا سنگ معدن موردنظر به‌ طور طبیعی فرو بپاشد و به ایستگاه خردایش منتقل شود.

این روش پیامد سنگینی به نام فرونشست وسیع زمین همراه دارد. در نتیجه این عملیات، گودالی به عمق تقریبی ۳۰۰ متر و عرضی حدود سه کیلومتر در محل فعلی «Oak Flat» ایجاد خواهد شد؛ جایی که نه‌ تنها از منظر زیست‌محیطی منحصربه‌فرد است بلکه برای بومیان منطقه جنبه‌ای مذهبی و مقدس دارد.

با وجود هشدارهای متعدد فعالان زیست‌محیطی و توصیه‌های متخصصان حوزه معدن، شرکت «Resolution» همچنان بر اجرای روش پرریسک و پرآسیب استخراج بلوکی پافشاری می‌کند. این تصمیم در شرایطی اتخاذ می‌شود که معدنکاران باسابقه گزینه‌های ایمن‌تر و کم‌خطرتری را نیز پیشنهاد داده‌اند.

هنری مونوز، عضو شورای شهر سوپریور و از معدنکاران بازنشسته، در نشستی علمی-کارشناسی روشی جایگزین را پیشنهاد داد که در آن یک چاه عمیق در زمین حفر شده و شبکه‌ای از تونل‌های جانبی به آن متصل می‌شود تا سنگ معدن از پایین استخراج شود. در ادامه، فضای خالی به‌ جای مانده با ترکیبی از سنگ باطله و موادی مانند بتن پر می‌شود تا مانع از فرونشست زمین شود. این روش هم به محیط‌زیست آسیب نمی‌زند و هم از لحاظ ایمنی و پایداری برتری دارد.

در ماه ژانویه ۲۰۲۱، زمانی که اداره جنگل‌داری آمریکا گزارش ارزیابی زیست‌محیطی پروژه «Oak Flat» را منتشر کرد، گروه آپاچی استرانگهولد بلافاصله شکایتی را در دادگاه فدرال تنظیم کرد تا مانع از واگذاری اراضی این منطقه شود. این شکایت با استناد به متمم اول قانون اساسی آمریکا و قانون احیای آزادی دینی (RFRA) مطرح شده است.

شایان ذکر است که بسیاری از ادیان بومی بر پایه پیوند با زمین شکل گرفته‌اند؛ به این معنا که برخی اماکن از نوعی بار معنوی برخوردار هستند و مقدس محسوب می‌شوند. از نگاه بومیان، آسیب دیدن یا نابودی این مکان‌ها به منزله آسیب مستقیم به دین آن‌ها و حتی توقف امکان اجرای مناسک دینی‌ است.

موسسه غیرانتفاعی «The Becket Fund for Religious Liberty» که در زمینه دفاع از آزادی‌های دینی فعالیت می‌کند، پرونده شکایت گروه آپاچی استرانگهولد را پذیرفته است و به همراه جمعی از وکلای خصوصی و استادان حقوق، وکالت آن‌ها را بر عهده دارد.

هم‌زمان با آغاز دعوی حقوقی آپاچی استرانگهولد، قبیله سان‌کارلوس و ائتلافی از فعالان محیط‌ زیست نیز دو شکایت جداگانه به دادگاه ارائه کردند که البته بررسی این دو پرونده تا زمان انتشار نسخه جدید گزارش ارزیابی زیست‌محیطی متوقف شده است.

دولت بایدن در ماه مارس ۲۰۲۱، گزارش ارزیابی زیست‌محیطی مربوط به پروژه مذکور را لغو کرد تا مشاوره‌های بیشتری با قبایل بومی انجام شود. براساس اعلام اداره جنگل‌داری آمریکا، این فرایند مشاوره مجدد از ماه سپتامبر همان سال آغاز شد و همچنان ادامه دارد.

آپاجی استرانگهولد که پیش‌تر در دادگاه منطقه‌ای و دادگاه تجدیدنظر شکست خورده بود، در سال ۲۰۲۴ شکایت خود را به دیوان عالی کشور برد؛ به امید آنکه بالاترین نهاد قضایی آمریکا صدای آن‌ها را بشنود.

وندسلر نوزی، رهبر این گروه، در تجمعی که روز ۲۶ آوریل ۲۰۲۵ در «Oak Flat» برگزار شد، تاکید کرد: این نبرد قضایی تنها درباره زمین یا منابع طبیعی نیست بلکه دین و حق عبادت را نیز در برمی‌گیرد.

در حالی که روندهای حقوقی این پرونده در جریان است، طبیعت «Oak Flat» آرام‌آرام از پا درمی‌آید. درختان بلوط کهن‌سال این منطقه به‌ وضوح دچار ضعف شده‌اند؛ برگ‌های درختان زرد و خمیده و سطح زمین نیز خشک‌تر از همیشه شده است. شرکت «Resolution» همچنان به پمپاژ آب از منطقه ادامه می‌دهد و با پس‌رفت منابع آبی، زیست‌مندان این اکوسیستم یا مرده‌اند یا در آخرین لحظات حیات خود به‌ سر می‌برند.

وی در سخنان خود به اهمیت حیاتی درختان بلوط این منطقه اشاره کرد و گفت: این درختان نه‌ تنها مقدس هستند بلکه می‌توانند منبعی پایدار برای تغذیه باشند.

شرکت «Resolution» اعلام کرده است که در حال تلاش برای حفظ سایر رویشگاه‌های این نوع درختان است؛ درختانی که قرن‌ها منبع غذایی مهمی برای قبایل بومی منطقه مرکزی آریزونا بوده‌اند. این شرکت در سال ۲۰۲۴، خبرنگاری از نشریه «Arizona Republic» را به یکی از این مناطق برد تا پروژه احیا و حفظ درختان را از نزدیک مشاهده کند.

با این حال، اعضای آپاچی استرانگهولد نسبت به وعده‌های این شرکت تردید دارند و معتقدند که اگر «Resolution» مالکیت منطقه «Oak Flat» را به دست آورد، احتمال دارد دیگر هرگز اجازه گردآوری محصولات طبیعی یا حتی دسترسی آزاد به این منطقه را نداشته باشند؛ هرچند شرکت مذکور گفته است تا زمانی که ایمنی منطقه حفظ شود، دسترسی افراد به آن ادامه خواهد داشت.

رهبر گروه آپاجی استرانگهولد با اشاره به ابعاد جهانی پروژه، خاطرنشان کرد: ۷۵ درصد سنگ معدن استخراج‌ شده قرار است برای فرآوری به چین صادر شود و چین دوباره همین مواد را با هزینه‌ای گزاف به آمریکا صادر خواهد کرد.

نوزی با اشاره به اینکه این معدن، یکی از منابع آب زیرزمینی بسیار مهم مرکز و شرق آریزونا را به نابودی خواهد کشاند، تصریح کرد: یک سفره آب زیرزمینی از این منطقه تا کوه گراهام امتداد دارد. وقتی به این عمق حفاری کنند، دیگر کنترلی در کار نیست و این منبع آبی از بین خواهد رفت.

وی ضمن ابراز نگرانی نسبت به احتمال آلودگی زیست‌محیطی، یادآور شد: مواد زاید سمی ممکن است از طریق مسیر آب‌های سطحی به رودخانه گیلا برسند و حتی تا شهر فینیکس گسترش یابند.

رهبر گروه آپاجی استرانگهولد در پایان بیان کرد: شرکت‌های معدنی، که به‌زعم وی هیچ دغدغه‌ای برای مردم بومی یا دیگران ندارند، هرگز تصور نمی‌کردند که با چنین مقاومتی مواجه شوند.

انتهای پیام//