تصمیمات دولت اندونزی برای توسعه صنعت نیکل شهر باهودوپی واقع در شرق اندونزی موجب شد این شهر از یک منطقه غیر صنعتی و دور افتاده، به یک منطقه توسعه‌یافته که بزرگ‌ترین واحدهای فرآوری نیکل جهان را در خود جای داده است، تبدیل شود.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روزنامه فایننشال تایمز، توسعه صنعت نیکل اندونزی شرایطی را ایجاد کرده که در آن در حال حاضر سهم این کشور در عرضه این فلز در بازار جهانی با اختلاف از سایر کشورهای تولیدکننده پیشی گرفته و به نظر می‌رسد یکه‌تازی اندونزی در صنعت مذکور در مقیاس جهانی طی چندین سال آینده نیز پا برجا باقی بماند.

بیش از یک دهه پیش، شهر باهودوپی منطقه‌ای دورافتاده در شرق اندونزی بود که در جنگل‌های سرسبز و استوایی قرار داشت. در آن زمان در این شهر نه جاده آسفالتی وجود داشت و نه دسترسی به برق به صورت ۲۴ ساعته امکان‌پذیر بود. هنگامی که مدیران برخی از شرکت‌های استخراج‌کننده نیکل برای بررسی وضعیت ذخایر بکر این فلز از این منطقه بازدید کردند، شرایط به گونه‌ای بود که بازدیدکنندگان مجبور شدند در هتل‌هایی معمولی که حتی سیستم روشنایی ‌آن در بیشتر ساعات روز عملا به دلیل فقدان برق در دسترس نبود، مستقر شوند. شرایط در این منطقه غنی از ذخایر نیکل در سال ۲۰۱۴، درست زمانی که دولت اندونزی گامی جدی به منظور اعلام ممنوعیت صادرات نیکل که در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر اهمیت بسیار بالایی دارد، تغییر پیدا کرد.

تصمیم دولت اندونزی تعدادی از شرکت‌های چینی، به ویژه شرکت «Tsingshan Holding Group» را در آن زمان ترغیب کرد تا میلیاردها دلار برای راه‌اندازی واحد‌های فرآوری نیکل در شهر باهودوپی و سایر مناطق این کشور تخصیص دهند. در حال حاضر در شهرک صنعتی موروالی اندونزی که سهام اکثریت آن متعلق به شرکت «Tsingshan Holding Group» است، بیش از ده‌ها واحد ذوب نیکل و واحد تولید فولاد راه‌اندازی شده و یک بندر و فرودگاه در این شهرک صنعتی ساخته شده است که یکی از عواملی اصلی در توسعه منطقه باهودوپی و به ویژه توسعه صنعت نیکل در اندونزی محسوب می‌شود.

یکی از کارمندان سابق فعال در شهرک صنعتی موروالی، تحول به وجود آمده در صنعت نیکل اندونزی از دهه گذشته تاکنون را بسیار چشمگیر توصیف کرد و گفت: این اتفاق در حالی رخ داده که اندونزی طی چند سال گذشته، سهمی بسیار ناچیز از بازار جهانی نیکل را در اختیار داشته است. طبق گزارش سازمان زمین‌‎شناسی ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۴، اندونزی بزرگ‌ترین ذخایر نیکل جهان را در اختیار دارد که رقم آن حدود ۵۵ میلیون تن اعلام شده است؛ البته بیشترین حجم ذخایر این فلز در اندونزی از سنگ‌ معدن نیکل کم‌عیار تشکیل شده است.

اندونزی موفق شده است با کمک فناوری‌های پیشرفته تولیدکنندگان چینی و سرمایه‌گذاری عظیم این شرکت‌ها و البته حمایت دولت اندونزی، نبض بازار جهانی نیکل را در دست بگیرد و جایگاه خود به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نیکل تصفیه شده جهان را تثبیت کند. براساس ارزیابی‌های صورت گرفته توسط شرکت «Macquarie»، اندونزی در حالی حدود ۶۱ درصد از سهم عرضه جهانی نیکل تصفیه شده جهان در سال ۲۰۲۴ را به خود اختصاص داد که سهم این کشور از بازار نیکل در سال ۲۰۱۵، تنها ۶ درصد گزارش شده بود.

انتظار می‌رود سهم اندونزی از بازار جهانی نیکل در سال ۲۰۲۸ به ۷۴ درصد برسد. تسلط اندونزی بر بازار نیکل در حالی اتفاق افتاده است که شرکت‌های غربی از جمله شرکت تسلا، فرود و فولکس واگن به شدت در تکاپوی تامین این ماده معدنی هستند.

جاستین ورنر، مدیرعامل شرکت استرالیایی «Nickel Industries» که چندین واحد ذوب و تولیدی نیکل در شهرک صنعتی موروالی اندونزی دارد، با بیان اینکه در حال حاضر فلز نیکل برای اندونزی، حکم نفت و گاز برای خاورمیانه و سنگ‌آهن برای استرالیا را دارد، افزود: جایگاه نخست اندونزی در بازار جهانی نیکل تا چند سال آینده تغییری پیدا نخواهد کرد.

البته این حجم از پیشرفت در صنعت نیکل اندونزی چالش‌هایی را برای این کشور به وجود آورده است. نخست اینکه اتحادیه اروپا مقامات اندونزی را به سوء استفاده از مفهوم حمایت یک‌جانبه از تولید ملی نیکل با وضع ممنوعیت صادرات آن متهم کرده است. همچنین، توسعه صنعت نیکل اندونزی مشکلاتی را نظیر جنگل‌زدایی و افزایش میزان کربن تولیدی ناشی از مصرف بالای سوخت زغال‌سنگ در واحدهای ذوب و تولید این فلز ایجاد کرده است. علاوه‌براین، توسعه صنعت مذکور در اندونزی که با سرمایه‌گذاری گسترده شرکت‌های چینی اتفاق افتاده است، شرایط را برای کشورهای غربی که به دنبال تقویت زنجیره تامین مواد اولیه حیاتی و کاهش وابستگی خود به واردات این مواد معدنی از چین هستند، سخت‌تر کرده است.

بر همین اساس، در حال حاضر نگرانی‌هایی در خصوص تسلط اندونزی بر بازار جهانی نیکل و احتمال ایجاد اختلالات در روند عرضه این فلز در آینده به وجود آمده است. افزایش تولید نیکل در اندونزی، امکان رقابت را از شرکت‌های مطرح تولیدکننده این فلز در جهان مانند شرکت «BHP» سلب کرده و زنجیره تامین جهانی را به طرز عجیبی تغییر داده است. هم‌اکنون شراکت چین و اندونزی در بازار نیکل موجب کاهش قیمت این فلز شده که به خودی خود این مسئله امکان رقابت در بازار جهانی نیکل برای سایر شرکت‌های تولیدکننده آن را دشوارتر کرده است. در نمودار شماره یک، می‌توان سهم کشورهای برتر تولیدکننده نیکل در جهان را طی بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۴ مشاهده کرد.

نمودار یک. سهم کشورهای برتر تولیدکننده نیکل در جهان

لایل تریتن، یکی از تحلیلگران بازار نیکل معتقد است: اینکه چگونه دولت اندونزی از نفوذ خود برای حفظ جایگاه این کشور در بازار جهانی نیکل استفاده خواهد کرد، در ارائه چشم‌انداز آتی قیمت‌گذاری این فلز تا میزان سرمایه‌‌گذاری تخصیص یافته برای استخراج آن از معادن نیکل در جهان بسیار تاثیرگذار است.

وی با اشاره به اینکه اندونزی در صدد حفظ انحصار خود در بازار جهانی نیکل و ایجاد سازمانی برای آن همچون سازمان اوپک است، اظهار داشت: تا قبل از سال ۲۰۱۴، بیشتر سنگ معدن نیکل اندونزی به واحدهای تولید نیکل و فولاد در چین فروخته می‌شد. با این حال، با توجه به تصمیم دولت اندونزی مبنی بر افزایش کسب درآمد از منابع طبیعی خود، رویکرد جدیدی در خصوص بخش نیکل این کشور اتخاذ شد.

جیم لنون، ​​تحلیلگر شرکت «Macquarie» که حدود ۴۵ سال تحولات بازار این فلز را رصد و ارزیابی می‌کند، ضمن تاکید بر اینکه هیچ‌کس تصور نمی‌کرد که اندونزی به چنین جایگاهی در بازار نیکل دست پیدا کند، افزود: سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی از سوی تولیدکنندگان چینی فولاد، نیکل و باتری‌ها از جمله شرکت «Tsingshan Holding Group»، شرکت «CATL» و شرکت «Lygend» انجام شد و این شرکت‌ها وارد همکاری با شرکت‌های معدنی اندونزیایی به منظور راه‌اندازی واحد فراوری نیکل شدند.

براساس گزارش اخیر سازمان غیردولتی «C4ADS» مستقر در واشنگتن آمریکا، سهام‌داران چینی بیش از ۷۵ درصد از سهام واحدهای فرآوری نیکل اندونزی را در اختیار دارند. این شرکت‌های چینی نه تنها در صنعت نیکل اندونزی کردند بلکه از دانش، تجربه و فناوری‌های مدرن خود به منظور فرآوری سنگ معدن نیکل کم‌عیار اندونزی که سهم بالایی از ذخایر معدنی نیکل این کشور را به خود اختصاص داده است، استفاده کردند.

ورنر از شرکت استرالیایی «Nickel Industries» با بیان اینکه سرمایه‌گذاری‌ شرکت‌های چینی و به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته آن‌ها، از جمله عوامل اصلی در توسعه صنعت نیکل اندونزی محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: شرکت‌های چینی با نصب کوره‌های الکتریکی دوار پیشرفته خود که سنگ معدن نیکل را به ماده اولیه مورد نیاز برای تولید فولاد در واحدهای فرآوری تبدیل می‌کند، نقش بسیار پررنگی در موفقیت به دست آمده در صنعت نیکل اندونزی ایفا کرده‌اند.

شرکت‌های چینی تسلط بسیار بالایی در فناوری اسیدشویی پر فشار دارند که در آن سنگ معدن نیکل کم‌عیار برای تولید باتری فرآوری می‌شود؛ این در حالی بوده که شرکت‌های غربی سال‌هاست در دستیابی به این فناوری ناکام ظاهر شده‌اند.

شرکت «Eramet» یک شرکت فرانسوی فعال در بخش استخراج نیکل که در اندونزی فعالیت می‌کند، اخیرا اعلام کرد: راه‌اندازی واحدهای فرآوری با حاشیه سود بالای نیکل بدون حمایت شرکت‌های چینی برای شرکت‌های غربی عملا غیرممکن شده است. در ادامه می‌توان نوسانات قیمت سه ماهه نیکل در بورس فلزات لندن و حجم ذخایر نیکل در انبارهای این بورس در یک بازه زمانی مشخص را در نمودار شماره ۲ مشاهده کرد.

نمودار ۲٫ نوسانات قیمت سه ماهه نیکل و حجم ذخایر این فلز در انبارهای در بورس فلزات لندن

شماری از تحلیلگران بر این باورند که معادن نیکل در سایر کشورهای جهان که متعلق به شرکت‌های غربی است، بهره‌وری پایین‌تری داشته و هزینه‌کرد بیشتر و زمان طولانی‌تری برای راه‌اندازی نیاز دارند. به علاوه، شرکت‌های چینی می‌توانند با سرعت بالاتری واحد‌های ذوب نیکل را راه‌اندازی کنند و تنها ظرف یک سال یا کمتر به ظرفیت ۱۰۰ درصدی در تولید برسند، با این وجود، بازه زمانی راه‌اندازی تا رسیدن به ظرفیت بالای تولید برای شرکت‌های غربی، تقریبا سه تا پنج سال یا بیشتر ذکر شده است.

توسعه سریع صنعت نیکل اندونزی سبب شد قیمت این فلز حیاتی به کمتر از ۱۶ هزار دلار در هر تن برسد. همچنین، شرکت «BHP» که زمانی یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نیکل در جهان محسوب می‌شد، به علت ایجاد وضعیت مازاد عرضه قابل‌توجه در بازار نیکل فعالیت‌های خود مرتبط با تولید و فرآوری نیکل را متوقف کرده و به جمع سایر شرکت‌های غربی که واحدهای تولید نیکل خود را تعطیل کرده‌اند، پیوسته است. شرکت استرالیایی «Wyloo» نیز اخیرا اعلام کرد به دلیل وضعیت بازار، فعالیت در معادن نیکل تحت مالیکت خود را متوقف خواهد کرد.

از سوی دیگر، شرکت برزیلی «Vale» قصد دارد به دلیل قیمت کاهشی نیکل، احتمالا بخشی از سهام دارایی‌های این فلز معدنی خود در کانادا را به فروش بگذارد. طبق آخرین بررسی‌های انجام شده، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از شرکت‌های غربی فعال در بخش نیکل، فعالیت خود را به دلیل وضعیت نامناسب بازار نیکل موقف کرده‌اند. همچنین، میزان تولید نیکل اندونزی بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۴ حدود ۱٫۵ میلیون تن افزایش یافت؛ این در حالی بوده که میزان تولید این فلز حیاتی در سایر کشورهای جهان حدود ۵۰۰ هزار تن کاهش را در بازه زمانی مذکور به ثبت رساند.

مقامات اندونزی اخیرا موافقت خود را با قیمت‌گذاری نیکل در بازه قیمتی ۱۸ هزار تا ۱۹ هزار دلار در هر تن اعلام کرده‌اند که اندکی بیشتر از قیمت فعلی این ماده اولیه در بازار جهانی بوده است. با این وجود، قیمت پیشنهادی برای تولیدکنندگان در خارج از اندونزی حاشیه سود مناسبی نخواهد داشت. در همین رابطه مارک سلبی، مدیر اجرایی شرکت «Canada Nickel Company» مطرح کرد: قیمت نیکل برای راه‌اندازی مجدد معادن و واحدهای تولید این فلز در خارج از اندونزی، باید به بالای ۲۲ هزار دلار در هر تن برسد که حاشیه سود مناسبی برای تولیدکنندگان به همراه داشته باشد.

در ماه ژانویه ۲۰۲۵، سخنگوی دولت اندونزی بیان کرد: در تلاش برای افزایش قیمت نیکل، سهمیه تولید این فلز در معادن این کشور را کاهش خواهد داد. با این وجود، برخی تحلیلگران معتقدند اندونزی در افزایش قیمت‌ها محتاطانه عمل خواهد کرد؛ چراکه این اقدام ممکن است به هدایت سرمایه‌گذاران به سمت توسعه بخش نیکل سایر کشورهای جهان منجر ‌شود. از این رو جایگاه اندونزی در بازار جهانی نیکل به خطر خواهد افتاد.

تری وینارنو، از وزارت انرژی و منابع معدنی اندونزی اظهار داشت: کاهش سهمیه تولید تنها با هدف متوقف شدن روند نزولی قیمت نیکل در بازار جهانی صورت گرفته است.

تحلیلگران ابراز کردند: کاهش سهمیه‌های تولید نیکل در اندونزی، موجب ایجاد وضعیت ابهام در خریداران این فلز و هدایت آن‌ها به سمت تامین منابع جایگزین‌ برای نیکل خواهد شد. در همین راستا، خودروسازان احتمالا به سراغ استفاده از باتری‌های بدون نیکل مانند باتری‌های لیتیوم آهن فسفات (LFP) می‌روند که در حال حاضر تقاضا برای آن افزایش قابل‌توجهی را در بازار چین به ثبت رسانده است. در مجموع انتظار می‌رود حجم تقاضا برای نیکل در آینده روندی صعودی به خود بگیرد و اندونزی نیز همچنان جایگاه خود در بازار جهانی این فلز حیاتی را حفظ کند.

انجمن بین‌المللی مطالعات نیکل رشد تقاضای حدود ۵ درصدی را برای این فلز حیاتی در سال ۲۰۲۵ پیش‌بینی کرده است. در عین حالی که شرکت «Macquarie» تخمین می‌زند تقاضا برای نیکل طی سال‌های منتهی به سال ۲۰۳۰، به طور متوسط ​​سالانه با ۶ درصد رشد همراه شود. بر همین اساس، انتظار می‌رود حجم تقاضا برای نیکل در بخش خودروهای الکتریکی افت پیدا کرده و تقاضا برای این فلز در بخش تولید فولاد زنگ‌نزن که حدود دو سوم از حجم تقاضای جهانی برای فلز مذکور را به خود اختصاص داده رشد چشمگیری را تجربه خواهد کرد.

فقدان جایگزین‌ مناسب نیکل اندونزی در بازار جهانی بدین معنا خواهد بود که کشورهای غربی برای کاهش اتکای خود به چین که سرمایه‌گذار اصلی صنعت نیکل اندونزی است و همچنین تقویت زنجیره تامین داخلی، کار بسیار دشوارتری پیش رو خواهند داشت. تشدید جنگ تجاری بین ایالات متحده آمریکا و شرکای تجاری آن در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، منجر به خطر افتادن روند عرضه مواد معدنی حیاتی مانند نیکل شده است. از سوی دیگر، فیلیپین که با اندونزی مرز دریایی مشترک داشته است، قصد دارد خود را به عنوان جایگزین نیکل این کشور در بازار جهانی معرفی کند. از همین رو، این کشور به شدت به دنبال امضای یک توافق‌نامه تجارت آزاد مواد معدنی حیاتی با ایالات متحده آمریکا است.

برایان بیل، مدیر بخش سیاست‌گذاری و ژئوپلیتیکی در شرکت «Benchmark Mineral Intelligence» خاطرنشان کرد: تامین نیکل از منابعی جز بازار اندونزی و سایر بازارهایی که چین بر آن‌ها تسلط دارد، برای شرکت‌های غربی امری بسیار دشوار خواهد بود.

یکی از مقامات دولت اندونزی بیان کرد: در حال حاضر چندین شرکت غربی از جمله شرکت «Vale» و شرکت «Eramet» که در اندونزی فعالیت می‌کنند، با شرکت‌های چینی برای تولید و استخراج نیکل همکاری نزدیکی دارند و این همکاری بر مبنای منطق شکل گرفته است؛ چراکه یک کشور به طور هم‌زمان و به تنهایی به سرمایه، منابع و فناوری دسترسی ندارد.

در پایان می‌توان عنوان کرد که در دوران ترامپ، اندونزی با توجه به تسلط چین بر صنعت نیکل این کشور، احتمالا با شرایط دشواری برای پیشبرد صنعت فلز نیکل خود مواجه خواهد شد. علاوه‌براین برای رفع مشکل دسترسی به نیکل در کشورهای غربی علی‌الخصوص اتحادیه اروپا، دولت اندونزی در نهایت باید به اجرای استانداردهای مرتبط با تولید پایدار در بخش نیکل اهمیت بیشتری بدهد.

انتهای پیام//