در ادامه جنگ تجاری چین و ایالات متحده آمریکا، محدودیتهای بیشتری از سوی چین بر صادرات سه فلز حیاتی اعمال شد که میتواند زنجیره تامین صنایع دفاعی و تراشهسازی آمریکا را با چالشهای جدی مواجه کند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از «بلومبرگ»، چین در ادامه مناقشات تجاری با ایالات متحده آمریکا، صادرات سه فلز استراتژیک گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان را به این کشور متوقف کرد. این فلزات نقش حیاتی در تولید تجهیزات پیشرفته نظامی، نیمهرساناها و فناوریهای ماهوارهای ایفا میکنند.
اگرچه محدودیتهای پیشین که بیش از یک سال پیش اعمال شد، صادرات مستقیم گالیوم و ژرمانیوم چین به ایالات متحده آمریکا را به شدت کاهش داد و موجب افزایش قیمتها و بروز مشکلاتی برای تامین موجودی انبارها شد اما این ممنوعیت جدید ابعاد نگرانکنندهتری دارد. پکن این بار میتواند با وضع مقرراتی، همکاری شرکتها و کشورهای ثالث با تولیدکنندگان آمریکایی برای دور زدن تحریمها را نیز ممنوع کند و دامنه محدودیتها را گسترش دهد.
به عنوان نمونهای از دامنه این اقدامات، میتوان به ممنوعیت بازفرآوری گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان چینی توسط شرکتهای بینالمللی در کشورهای ثالث و صادرات مجدد آنها به ایالات متحده آمریکا اشاره کرد.
خریداران نهایی این فلزات، ازجمله تولیدکنندگان تراشه و صنایع هوافضا و نظامی احتمالا مجبور خواهند بود مصرف خود را کاهش دهند؛ به بازیافت بیشتر روی آورند و یا با معدود شرکتهای غربی که پتانسیل تولید این فلزات را دارند، قرارداد ببندند. همچنین این نگرانی وجود دارد که در صورت افزایش تنشها، سایر مواد معدنی حیاتی نیز مشمول این محدودیتها شوند.
اگرچه بازفرآوری فلزات چینی در سایر کشورها و سپس انتقال آنها به ایالات متحده آمریکا، به ویژه در بازار گالیوم، به عنوان راهی برای تامین نیاز تولیدکنندگان آمریکایی عمل کرده است، بیم از واکنش تلافیجویانه پکن احتمالا این روند را کند خواهد کرد. به گفته منابع آگاه، کوچک بودن این بازارها و محدود بودن تعداد شرکتهای فعال در آن، ردیابی اینگونه معاملات را تسهیل میکند و قرار گرفتن در فهرست سیاه چین، عواقب جدی برای شرکتهای دخیل به دنبال خواهد داشت.
اوچی واکاکی، مدیر تجارت خارجی شرکت «Wing» به عنوان بزرگترین واردکننده گالیوم در ژاپن، ضمن اشاره به ویژگیهای خاص این بازار، تاکید کرد: اعمال محدودیت بر انتقال گالیوم از طریق کشورهای ثالث برای چین چندان دشوار نخواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: واردات شرکت «Wing» از چین در سال جاری میلادی به دلیل پیامدهای ناشی از این محدودیتها به نصف کاهش پیدا کرده است.
در حالی که تاثیر ممنوعیتهای جدید بر زنجیرههای تامین گوناگون متفاوت خواهد بود، کارشناسان، فعالان بازار و تامینکنندگان عموما بر این باورند که این اقدام پکن تنگناهای جدی در بازارهای جهانی ایجاد خواهد کرد و به تبع آن، قیمت فلزات در ماههای آتی افزایش خواهد یافت. لازم به ذکر است که قیمتها در حال حاضر نیز در سطوح بالایی قرار دارند.
بر اساس گزارش «Fastmarkets»، آنچنان که در نمودار یک مشهود است، قیمت ژرمانیوم (بیش از ۳۰۰ برابر گرانتر از مس) و آنتیموان به بالاترین سطوح خود رسیده و قیمت گالیوم نیز رکورد ۱۳ ساله خود را شکسته است.
نمودار ۱٫ افزایش قیمت فلزات کمیاب پس از اعمال محدودیتهای صادراتی
شرکت «Intel» با تکیه بر منابع تامین بینالمللی خود اعلام کرده است که این ممنوعیتها خللی جدی در روند تولیدات تراشه این شرکت ایجاد نخواهد کرد؛ این در حالی است که برخی از تولیدکنندگان تخصصیتر در این بخش نگرانیهایی در مورد تامین قطعات یا فروش محصولات خود در صورت افزایش هزینههای تولید ابراز داشتهاند.
از جمله این شرکتها میتوان به شرکت فرانسوی «Exosens SAS»، فعال در زمینه فناوریهای دید در شب و شرکت «Lumentum Holdings»، تولیدکننده لیزر برای بخشهای دفاعی، نیمهرساناها و انرژیهای تجدیدپذیر اشاره کرد. شرکت «AXT» که در زمینه تولید نیمهرساناها فعالیت دارد و محصولات گالیوم را در چین برای تامین نیاز کارخانههای ایالات متحده آمریکا تولید میکند، اعلام کرده که در مواردی، دولت چین از صدور مجوزهای صادرات خودداری کرده است و در نتیجه، محمولهها با تاخیر ارسال شدهاند.
فعالان صنعت معتقدند که چالش اساسی در چشمانداز بلندمدت، دسترسی به منابع تامین جدید یا جایگزین و همچنین یافتن پالایشکنندگانی است که قادر به تصفیه این مواد به خلوص مورد نیاز تولیدکنندگان باشند. این پرسش نیز مطرح است که آیا چین دامنه محدودیتهای خود را به سایر مواد معدنی گسترش خواهد داد یا خیر. این کشور که تامینکننده عمده دهها ماده معدنی حیاتی محسوب میشود، موجب تمرکز تحلیلگران و فعالان بازار بر موادی شده است که کاربردهای حیاتی در صنایع دفاعی دارند و تولید آنها در ایالات متحده آمریکا به میزان قابلتوجهی صورت نمیگیرد. هافنیوم، زیرکونیوم، تنگستن، تیتانیوم و ایندیوم از جمله این مواد هستند.
یونات لازار، مشاور ارشد گروه تحقیقاتی «CRU» اظهار داشت: صنایعی که پیش از این با هیچگونه محدودیتی در تامین مواد اولیه مواجه نبودهاند، اکنون با احتمال بروز چالشهایی در این زمینه روبهرو شدهاند. نگرانی عمده متوجه تولیدکنندگان کوچکی است که به شدت به تامین این مواد، صرفنظر از قیمت آنها وابسته هستند.
گالیوم
گالیوم مشابه ژرمانیوم و آنتیموان، معمولا به عنوان محصول جانبی در فرایند استخراج و پالایش فلزات پایه همچون روی، مس، آلومینیوم و طلا تولید میشود.
تولید جهانی گالیوم، سالانه به کمتر از یک هزار تن میرسد و تقریبا تمام این میزان در چین تولید میشود. برای نشان دادن کوچکی این بازار میتوان به این نکته اشاره کرد که صنعت آلومینیوم چین که گالیوم محصول جانبی آن است، سالانه بیش از ۴۰ میلیون تن آلومینیوم تولید میکند. حجم بالای تولید آلومینیوم و الزام قانونی پالایشگاهها به بازیابی گالیوم، عامل اصلی تسلط چین بر این بازار است. نمودار ۲، تسلط چین را بر بازار فلزات کمیاب نشان میدهد.
نمودار ۲٫ تسلط چین بر تولید جهانی فلزات کمیاب
جک بدر، بنیانگذار شرکت مشاوره مواد معدنی حیاتی «Project Blue» تصریح کرد: اگر هدف اعمال محدودیتهای شدید بر یک بازار باشد، کنترل تولید نقطه شروع بسیار مناسبی نسبت به کنترل صادرات است. این موضوع نشان میدهد که چین در صورت تمایل، توانایی بسیار بیشتری برای اعمال فشار و محدودیت در این حوزه دارد که هنوز از آن استفاده نکرده است.
در پاسخ به افزایش تقاضا برای گالیوم، تولیدکنندگان بینالمللی میتوانند با سرمایهگذاری در روشهای استخراج گالیوم به عنوان محصول جانبی، تولیدات خود را افزایش دهند. برای نمونه، شرکت «Rio Tinto» اعلام کرده که در حال بررسی پتانسیل استخراج گالیوم در کانادا و شرکت «Metlen Energy & Metals SA» در یونان است.
علیرغم قیمت بالای گالیوم، ریسکهای موجود باعث تردید برخی از تولیدکنندگان در سرمایهگذاری شده و آنها را به سوی درخواست حمایت مالی از دولتهای ایالات متحده آمریکا و اروپا سوق داده است. منابع مطلع میگویند که برخی از پالایشگران نیز در ازای انعقاد قراردادهای بلندمدت، خواستار تضمین حداقل قیمت توسط تولیدکنندگان هستند.
تامینکنندگان نگرانند که هرگونه تغییر در سیاستهای صادراتی چین، به ویژه رفع محدودیتها یا از سرگیری تجارت غیرقانونی میتواند منجر به افت شدید قیمتها شود. این نگرانی در مورد گالیوم جدیتر است زیرا تولید بیش از حد چین پیش از ممنوعیتها، میتواند منجر به مازاد عرضه این فلز در بازار شود.
ژرمانیوم
ژرمانیوم مصداقی از تاثیر محدودیتهای تجاری از جمله تحریمهای اعمال شده بر بخش فلزات و معادن روسیه، بر حذف تدریجی تجار بینالمللی از بازار و تضعیف نقش آنها به عنوان تامینکننده نهایی در شرایط بحرانی فعلی است.
از دیرباز، عرضه فلزات کمیاب علاوه بر شمار اندکی از تولیدکنندگان چینی و تعداد معدودی تولیدکننده در کشورهای دیگر، تحت سلطه تجار متخصص مستقر در مراکز مالی مهم مانند لندن، نیویورک، هنگکنگ و توکیو بوده است. روال کار آنها به این صورت است که در زمان مازاد عرضه اقدام به ذخیرهسازی میکنند و سپس، گاه تا چند سال، منتظر کمیاب شدن این فلزات و افزایش قیمت آنها میماندند.
با این حال، از زمان اعمال محدودیتهای تجاری چین در سال گذشته، بسیاری از این تجار عملا از چرخه تجارت فلزات کمیاب خارج شدهاند زیرا گمرک چین تنها صادرات محمولههای ارسالی به مصرفکنندگان نهایی مشخص را تایید میکند. دادههای تجاری نشان میدهد که صادرات ژرمانیوم و گالیوم به مراکز اصلی ذخیرهسازی این تجار در هلند و هنگکنگ به صفر رسیده و این امر، کمبود این فلزات را در بازار تشدید کرده است. در نمودار ۳، به خوبی میتوان کاهش صادرات و کمبود این فلزات در بازار را مشاهده کرد.
نمودار ۳٫ کاهش چشمگیر صادرات به مراکز اصلی تجاری پس از اعمال محدودیتهای چین
شرکت «Lipmann Walton» که یک شرکت شناخته شده در میان تجار فلزات کمیاب لندن است و به دلیل داشتن انباری مملو از مواد معدنی کمیاب شهرت دارد، تحت تاثیر تشدید محدودیتهای تجاری، فروش ژرمانیوم را متوقف کرده و موقتا از این بازار خارج شده است. با ناتوانی تجار در جبران کسری عرضه، تولیدکنندگان به استفاده از موجودی احتیاطی خود، تلاش برای تامین از معدود پالایشگران جایگزین غربی و درخواست کمک از دولتها روی آوردهاند.
شایان ذکر است که تسلط پکن بر ژرمانیوم کمتر از گالیوم است اما همچنان برای ایالات متحده آمریکا که به دنبال کاهش وابستگی خود به منابع چینی است، نگرانکننده محسوب میشود.
پس از اعمال محدودیتها از سوی چین در سال گذشته، دولت بایدن دیپلماتهایی را به بلژیک و جمهوری دموکراتیک کنگو اعزام کرد تا منابع معدنی حیاتی را برای تولیدکنندگان این کشور، به ویژه شرکتهای فعال در بخشهای دفاعی و هوافضا که برای عملکرد صحیح ماهوارهها و دقت بالای سیستمهای موشکی خود به ژرمانیوم با خلوص بسیار بالا نیاز دارند، تامین کند.
خوزه فرناندز، معاون وزیر امور خارجه ایالات متحده آمریکا در امور رشد اقتصادی، انرژی و محیط زیست در اظهاراتی، این اقدام چین را نشانهای از آغاز رقابت این کشور برای کسب برتری در بازار مواد معدنی حیاتی دانسته بود و پیشبینی میکرد که این روند ادامه خواهد داشت.
ایالات متحده آمریکا در گذشته، تسلطی به مراتب بیشتر در عرضه ژرمانیوم نسبت به وضعیت فعلی چین داشت. دانشمندان این کشور در دوران جنگ سرد با ابداع فرایندی نوین، توانستند ژرمانیوم را به چنان درجهای از خلوص برسانند که در هر ۱۰ تریلیون اتم این فلز، تنها یک اتم ناخالص وجود داشت.
شرکت «Umicore SA» که ژرمانیوم مورد نیاز برای محصولاتی نظیر سیستمهای تصویربرداری حرارتی و دستگاههای تشعشعسنج را فرآوری میکند، با همکاری کنگو منبع جدیدی برای استحصال این فلز از باطلههای معادن این کشور یافته است. حال باید دید این همکاری تا چه حد میتواند به سرعت پاسخگوی نیاز بازار ایالات متحده آمریکا باشد.
شرکت «Umicore» اعلام کرد: این مشارکت در راستای هدف استراتژیک مجموعه برای ایجاد تنوع در منابع تامین و تقویت زنجیرههای تامین صورت گرفته است. اطمینان داریم که رویکرد و سبد تامین ما به گونهای است که میتواند تداوم فعالیتها و پاسخگویی به نیازهای مشتریان را تضمین کند.
آنتیموان
آنتیموان مانند بسیاری از فلزات کمیاب دیگر که کاربرد گستردهای در صنایع نظامی دارند، به دلیل توسعه صنعتی سریع چین و افزایش تولیدات این کشور، در بیشتر سالهای قرن جاری با مازاد عرضه مواجه بود اما این وضعیت طی سالهای اخیر و با کاهش ذخایر زمینشناسی چین در حال تغییر است.
براساس گزارش شرکت «CRU»، در گذشته صادرات غیرقانونی از طریق ویتنام تا حدودی کسری عرضه را جبران میکرد اما تشدید نظارتهای مرزی و بازرسیهای زنجیره تامین توسط تولیدکنندگان غربی، منجر به کاهش پدیده موسوم به «نشت مرزی» طی سالهای اخیر شده است. ویلیس توماس، یکی از مشاوران ارشد «CRU» پیشبینی میکند که در آینده، کنترل صادرات غیرقانونی دشوارتر خواهد شد.
لازم به ذکر است که منابع محدود موجود در کشورهایی مانند تاجیکستان، میانمار و ترکیه نمیتوانند کمبود عرضه آنتیموان از چین را جبران کنند و همین امر، یافتن منابع جدید را به یک ضرورت تبدیل کرده است.
تنها منبع شناخته شده آنتیموان در ایالات متحده آمریکا، در یک معدن طلای متروکه در ایالت آیداهو واقع شده است. وزارت دفاع این کشور به منظور آغاز بهرهبرداری از این منبع استراتژیک، از شرکت «Perpetua Resources» حمایت مالی به عمل آورده است. انتظار میرود این اقدام بتواند تا بیش از ۳۰ درصد از نیاز داخلی ایالات متحده آمریکا به آنتیموان را تامین کند. چالش اصلی، طولانی بودن فرایند توسعه این معدن بوده که ممکن است چندین سال به طول بینجامد. از این رو، برای رفع کسری جهانی آنتیموان اتخاذ تدابیر تکمیلی ضروری به نظر میرسد. در این میان، نگرانی از تامین پایدار این فلز در میان بسیاری از مصرفکنندگان نهایی همچنان پا برجاست.
گری ایوانز، رئیس شرکت «United States Antimony» که واحد ذوب این شرکت در ایالت مونتانا به دلیل کمبود مواد اولیه با نیمی از ظرفیت خود کار میکند، اظهار داشت: پس از انتشار اعلامیه چین مبنی بر ممنوعیت صادرات فلزات کمیاب، وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به طور جدی پیگیر تامین آنتیموان شده و تماسهای متعددی با این شرکت برقرار کرده است.
وی تاکید کرد که در چهار ماه گذشته برای یافتن منبع پایدار تامین، با شرکتهای مختلف در این زمینه رایزنیهای متعددی داشته است.
انتهای پیام//