طی پنج سال اخیر، تجارت جهانی فروآلیاژهای فرومنگنز، فروسیلیس و فروسیلیکومنگنز با رشد سالانه ۱.۲ درصد افزایش یافت و از مجموع ۶.۹ به ۷.۳ میلیون تن رسید اما از سال ۲۰۲۳، تجارت این محصولات روندی نزولی داشت و در سال ۲۰۲۴، تجارت بین‌المللی آن‌ها به ترتیب برابر با ۱.۶، ۲.۵ و ۳.۱ میلیون تن بود. در پنج سال گذشته، تولید جهانی فولاد خام کمتر از دو میلیارد تن و نسبتا ثابت (حدود ۱.۹ میلیارد تن) باقی ماند و رشد سالانه آن کمتر از یک درصد بود. در مقابل، نسبت واردات سه فروآلیاژ مذکور به تولید فولاد خام با روند صعودی همراه بود و طی بازه مورد بررسی، سالانه حدود ۱.۲ درصد رشد داشت. فروسیلیکومنگنز با سهم ۴۳ درصدی، پیشتاز بازار بوده و سهم آن به طور مستمر رشد کرده است.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، فولادسازی به عنوان یکی از فرایندهای کلیدی و چندمرحله‌ای صنعت متالورژی، شامل مجموعه‌ای از عملیات‌های حرارتی و شیمیایی است که طی آن آهن خام از جمله چدن مذاب، آهن اسفنجی یا قراضه فولادی، در کوره‌هایی نظیر کنورتور اکسیژنی (BOF) و قوس الکتریکی (EAF) ذوب و پالایش شده و در نهایت فولاد خام یا فولاد آلیاژی تولید می‌شود. هدف اصلی این فرایند، کاهش میزان کربن، حذف ناخالصی‌هایی مانند گوگرد، فسفر، نیتروژن و اکسیژن و آماده‌سازی مذاب برای تنظیم نهایی ترکیب شیمیایی است.
در این میان، فروآلیاژها نقشی اساسی در اصلاح ترکیب شیمیایی و بهینه‌سازی خواص نهایی فولاد ایفا می‌کنند. این ترکیبات که از آلیاژ عناصر فلزی یا نیمه‌فلزی نظیر منگنز، سیلیسیوم، کروم، نیکل و وانادیوم تشکیل شده‌اند، بسته به نوع فولاد و ویژگی‌های مورد نظر، برای اهدافی نظیر اکسیژن‌زدایی، گوگردزدایی، آلیاژسازی و کنترل ریزساختار به مذاب افزوده می‌شوند. با توجه به سهم انکارناپذیر مصرف فولاد خام در جهان نسبت به دیگر انواع فولاد، سهم فروسیلیس، فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز در تولید فولاد خام بیشتر است؛ در حالی که فروکروم، فرونیکل و فروآلیاژهای خاص‌تر با واکنش‌پذیری بالا، عمدتا در آلیاژسازی ثانویه برای ارتقای خواص مهندسی فولادهای خاص مانند زنگ‌نزن و آلیاژی کاربرد دارند.
رکوردشکنی تجارت فروآلیاژها در سال ۲۰۲۲
در نمودار یک، تجارت بین‌المللی فروآلیاژهای فرومنگنز، فروسیلیس و فروسیلیکومنگنز نمایش داده شده است. طی پنج سال اخیر، مجموع تجارت جهانی سه فروآلیاژ کلیدی مذکور، با رشد سالانه ۱.۲ درصد افزایش یافته و از ۶.۹ میلیون تن به ۷.۳ میلیون تن رسیده است. در این میان، فرومنگنز به طور متوسط حدود ۱.۷ میلیون تن بین کشورها تجارت شده و واردات آن با نرخ رشد سالانه یک درصد به تدریج افزایش یافته است. در سوی دیگر، واردات جهانی فروسیلیس طی دوره مورد بررسی به طور میانگین حدود ۲.۸ میلیون تن بوده و علی‌رغم نوسانات سالانه، نرخ رشد متوسط تجارت آن نزدیک به صفر گزارش شده است. در مقابل، فروسیلیکومنگنز به دلیل عملکرد ترکیبی موثر و صرفه اقتصادی بالاتر، جایگزین مناسبی برای مصرف هم‌زمان فروسیلیس و فرومنگنز شناخته می‌شود و با وارداتی بیش از ۳.۲ میلیون تن، بیشترین سهم از بازار جهانی را به خود اختصاص داده است. بر این اساس، سهم این فروآلیاژ از واردات جهانی این گروه حدود ۴۳ درصد بوده است؛ در حالی که سهم فروسیلیس و فرومنگنز به ترتیب ۳۵ و ۲۲ درصد برآورد می‌شود.
در سال ۲۰۲۰، واردات جهانی فرومنگنز، فروسیلیس و فروسیلیکومنگنز به ترتیب حدود ۱٫۵، ۲٫۵ و ۲٫۸ میلیون تن بود که هر سه، پایین‌ترین سطوح تجارت خود را در دوره پنج ساله تجربه کردند. با این حال، از سال ۲۰۲۱ روند تجارت این فروآلیاژها رشد داشته است؛ به طوری که واردات فرومنگنز با رشد چشمگیر ۲۷ درصدی نسبت به سال قبل از آن، به بیش از دو میلیون تن رسیده و بالاترین سطح پنج ساله خود را ثبت کرده است. سهم این فروآلیاژ از کل واردات سه‌گانه نیز با افزایش یک درصدی، به ۲۳ درصد ارتقا یافت.
در همین سال، واردات فروسیلیس نیز با افزایش ۲۰ درصدی به بیش از سه میلیون تن و به بیشترین سطح طی سال‌های مورد بررسی رسید؛ هرچند سهم آن از مجموع واردات سه فروآلیاژ با کاهشی یک درصدی به ۳۶ درصد تنزل پیدا کرد. تجارت فروسیلیکومنگنز نیز با رشد ۲۶ درصدی، به ۳٫۵ میلیون تن رسید و اگرچه رکورد بیشینه واردات آن در سال ۲۰۲۲ با عبور از ۳٫۶ میلیون تن رقم خورد اما سهم آن از کل واردات، با ۲ درصد افزایش نسبت به سال‌های ۲۱-۲۰۲۰، به ۴۳ درصد رسید. در سال ۲۰۲۲، در حالی که سهم فروسیلیکومنگنز از کل واردات تثبیت شد، واردات فرومنگنز و فروسیلیس به ترتیب ۲ و ۸ درصد کاهش یافت.
از سال ۲۰۲۳ به بعد، تجارت جهانی این سه فروآلیاژ با روندی نزولی مواجه شد و در سال ۲۰۲۴، واردات فرومنگنز به حدود ۱٫۶، فروسیلیس به ۲٫۵ و فروسیلیکومنگنز به ۳٫۱ میلیون تن رسید. در سبد تجارت فرومنگنز، حدود ۷۵ درصد مربوط به نوع پرکربن و ۲۵ درصد به نوع کم‌کربن اختصاص دارد. سهم فرومنگنز از واردات کلی طی سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳، ثابت و حدود ۲۳ درصد بوده اما در سال ۲۰۲۴ با کاهش یک درصدی مواجه شده است؛ بدون آنکه نوسانات حجمی واردات تاثیر قابل‌توجهی بر سهم آن داشته باشند.
حدود ۸۲ درصد از واردات جهانی فروسیلیس، مربوط به نوع پرسیلیس و مابقی متعلق به نوع کم‌سیلیس است. تجارت این فروآلیاژ تنها در سال‌های ۲۲-۲۰۲۱ رشد حجمی مثبت را به ثبت رساند. با این حال، سهم آن از واردات جهانی در حال کاهش بوده و در سال ۲۰۲۴، علی‌رغم کاهش حجم تجارت، سهم آن با یک درصد افزایش بهبود یافت. فروسیلیکومنگنز از منظر سهم بازار، تا پیش از سال ۲۰۲۱، حدود ۴۱ درصد از واردات را به خود اختصاص داده بود اما در سه سال اخیر، این سهم به ۴۳ درصد افزایش یافته است. با وجود برخورداری از بالاترین حجم واردات طی سال‌های ۲۳-۲۰۲۲ در سال ۲۰۲۴ حجم واردات آن کاهش یافته اما سهم بازار ۴۳ درصدی خود را حفظ کرده است.
به طور کلی و با توجه به نمودار ارائه شده، فروسیلیس و فرومنگنز با فروسیلیکومنگنز می‌توانند به راحتی جایگزین شوند و در صورت هرگونه تغییر در بازار هر کدام از محصولات و تاثیر قیمتی بر آن‌ها، تولیدکنندگان فولاد به سمت مصرف فروآلیاژ با قیمت پایین‌تر متمایل خواهند شد که این امر به خوبی در تغییرات تجارت هر یک از این فروآلیاژها، به تنهایی و سهم هر یک از تجارت جهانی مشهود است. علی‌رغم مورد ذکر شده، صنعت فولاد در جهان به واسطه صرفه اقتصادی بیشتر مصرف فروسیلیکومنگنز نسبت به ترکیب فرومنگنز و فروسیلیس، به صورت روزافزون تمایل بیشتری به استفاده از فروسیلیکومنگنز نشان می‌دهد.
با وجود افت تولید، تجارت فروآلیاژها همچنان در حال افزایش است
در این بخش، به بررسی نسبت تجارت جهانی سه فروآلیاژ مذکور به تولید فولاد خام پرداخته شده است؛ شاخصی که می‌تواند نقش و سهم این فروآلیاژها در فرایند فولادسازی را به طور دقیق‌تری نشان دهد.
مطابق با داده‌های ارائه شده در نمودار ۲، تولید جهانی فولاد خام طی دوره مورد بررسی همواره کمتر از دو میلیارد تن بوده و طی دو سال اخیر، در سطح نسبتا ثابتی معادل حدود ۱.۹ میلیارد تن باقی مانده است. مقایسه تولید در سال ابتدایی و انتهایی این بازه نشان می‌دهد که تغییرات بسیار محدود بوده است و نرخ رشد متوسط سالانه تولید فولاد خام، کمتر از یک درصد برآورد می‌شود. در مقابل، نسبت تجارت این سه فروآلیاژ به تولید فولاد خام روندی صعودی را طی کرده و طی پنج سال گذشته، به طور متوسط نرخ رشد سالیانه‌ای معادل ۱.۲ درصد را تجربه کرده است. این اختلاف در روند رشد، نشان‌دهنده افزایش وابستگی صنعت فولاد به فروآلیاژهای تولید شده در دیگر کشورهاست.
در سال ۲۰۲۱، تولید جهانی فولاد خام با ثبت رکورد ۱٫۹۶ میلیارد تن، رشد ۴٫۲ درصدی را نسبت به سال پیش از آن تجربه کرد. هم‌زمان، نسبت واردات سه فروآلیاژ اصلی به تولید فولاد خام از ۰٫۳۷ درصد در سال ۲۰۲۰، به ۰٫۴۴ درصد در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت؛ رشدی که در مورد هر سه فروآلیاژ به طور جداگانه نیز قابل مشاهده است. این افزایش، عمدتا ناشی از رونق مجدد تقاضای جهانی پس از رفع تدریجی محدودیت‌های ناشی از پاندمی کرونا، افزایش فعالیت‌های صنعتی، افزایش قیمت جهانی فولاد و افزایش بهای مواد اولیه بود.
در سال ۲۰۲۲، با شروع جنگ روسیه و اوکراین و هم‌زمان کاهش شدید قیمت جهانی فولاد، تولید فولاد خام با افت مواجه شد و حجم کل تولید از ۱٫۹۶ میلیارد تن، به زیر ۱٫۹ میلیارد تن کاهش یافت. با این حال، نسبت واردات فروآلیاژها به تولید فولاد خام با افزایش ۰٫۰۱ درصدی، به ۰٫۴۵ درصد رسید که نشان‌دهنده تداوم رشد تجارت فروآلیاژها با وجود افت تولید است.
این روند نزولی در سال ۲۰۲۳ متوقف شد و با افزایش نسبی تولید جهانی که دوباره از مرز ۱٫۹ میلیارد تن گذشت، همراه بود؛ این در حالی است که در مقابل، نسبت واردات فروآلیاژها به تولید فولاد به ۰٫۳۹ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۴، تولید جهانی فولاد خام به حدود ۱٫۸۸ میلیارد تن رسید که بیانگر کاهشی ملایم نسبت به سال قبل از آن است. در همین سال، نسبت واردات فروآلیاژها به تولید فولاد خام جهانی ثابت مانده و در سطح ۰٫۳۹ درصد باقی ماند.
انتهای پیام//
