ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی در ترکیه تنها طی ۲٫۵ سال حدود دو برابر افزایش یافته و این کشور توانسته است یک سال زودتر از هدف‌گذاری انجام شده، به ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی خود دست پیدا کند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از موسسه «EMBER»، تعداد نیروگاههای خورشیدی نصب شده در ترکیه از ماه جولای ۲۰۲۲ تا پایان سال گذشته میلادی حدود ۹۴ درصد رشد داشته و ظرفیت کل این نوع از نیروگاه‌ها در کشور مذکور از ۹٫۷ گیگاوات به بیش از ۱۹ گیگاوات تا پایان سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است.
به منظور حفظ روند روبه‌رشد ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی در ترکیه، این کشور می‌تواند از پتانسیل نصب سیستم‌های خورشیدی بر روی پشت بام، نصب سیستم‌های تولید برق هیبریدی، شناور و سیستم ذخیره‌سازی انرژی باتری بهره ببرد. تسریع در نصب سیستم‌های خورشیدی با هدف تامین انرژی مورد نیاز موجب شده است ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی در این کشور یک سال زودتر از هدف‌گذاری تعیین شده برای سال ۲۰۲۵ و در سال ۲۰۲۴ به ثبت برسد.
ترکیه توانست در ماه آگوست ۲۰۲۴ و یک سال زودتر به هدف‌گذاری ۱۸ گیگاواتی تعیین شده برای سال ۲۰۲۵ توسط وزارت انرژی و منابع طبیعی این کشور در خصوص تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر دست پیدا کند. دستیابی ترکیه به این هدف‌گذاری حدود ۱٫۵ سال زودتر از برنامه‌ریزی‌های انجام شده، نشان از تعهد و اهداف بلندپروازانه این کشور برای تداوم این مسیر به منظور افزایش تولید برق از انرژی خورشیدی دارد.
طبق آمارهای ارائه شده، سیستم‌های خورشیدی که عمدتا برای مصارف شخصی نصب شده‌اند، حدود ۹۰ درصد از افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی را طی چهار سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند. این سیستم‌های خورشیدی، به ویژه پس از اصلاحات انجام شده در قوانین مربوط به انرژی‌های تجدیدپذیر در ترکیه در سال ۲۰۲۲، روند صعودی قابل توجهی را در تولید برق از انرژی خورشیدی به ثبت رساندند.
نرخ رشد انرژی خورشیدی طی سال‌های اخیر به طور قابل توجهی در ترکیه افزایش یافته است و اگرچه دو برابر شدن ظرفیت نیروگاههای خورشیدی در این کشور قبل از ماه جولای ۲۰۲۲ تنها حدود ۵۱ ماه به طول انجامید، با این وجود دستیابی به رشد دو برابری در بازه زمانی سال‌های ۲۴-۲۰۲۲ به دست آمد. این روند روبه‌رشد ترکیه در نصب سیستم‌های خورشیدی، حکایت از چشم‌انداز انرژی در حال تحول این کشور دارد. در نمودار شماره یک می‌توان میزان افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی ترکیه را در بازه زمانی سال‌های ۲۴-۲۰۱۵ مشاهده کرد.
نمودار یک. میزان افزایش ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی ترکیه
براساس آمارهای ارائه شده، در مجموع ۵۲ تراوات ساعت برق از انرژی خورشیدی طی بازه زمانی ۲۴-۲۰۲۲ در ترکیه تولید شده است که ۶ درصد از میزان برق مورد نیاز مصرف‌کنندگان در این کشور را شامل می‌شود. اگر معادل این حجم از برق مورد نیاز مصرف‌کنندگان در ترکیه از نیروگاههای مبتنی بر گاز طبیعی تولید می‌شد، محموله‌ای از این سوخت فسیلی به ارزش حدود ۵.۴ میلیارد دلار باید به منظور واردات گاز به ترکیه صورت می‌پذیرفت.
تنها در سال ۲۰۲۴، ارزش واردات گاز طبیعی به ترکیه حدود ۱٫۷ میلیارد دلار ذکر شد و علی‌ر‌غم کاهش ۱۸ درصدی قیمت متوسط گاز طبیعی در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳، افزایش ۲۲ درصدی در ارزش واردات این سوخت فسیلی در سال گذشته میلادی به ثبت رسید.
در بازه زمانی سال‌های ۲۴-۲۰۲۲، روند صعودی تولید برق انرژی خورشیدی و بادی موجب کاهش قابل توجه حجم و ارزش واردات گاز طبیعی به این کشور شد. این مسئله نشان می‌دهد افزایش ظرفیت‌های تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر نه تنها استقلال صنعت برق ترکیه را تقویت می‌کند بلکه مزایایی اقتصادی را برای این کشور به همراه خواهد داشت.
طبق اصلاحات صورت گرفته از سوی وزارت محیط زیست، شهرنشینی و تغییرات اقلیمی ترکیه مبتنی بر یک استراتژی بلندمدت، هدف‌گذاری رسیدن به ظرفیت تولید برق از انرژی خورشیدی ۷۷ گیگاوات ساعت انرژی تا سال ۲۰۳۵ تعیین شده که نسبت به هدف‌گذاری ۵۳ گیگاوات تعیین شده تا بازه زمانی مذکور قبل از اصلاحات انجام شده، حدود ۴۵ درصد افزایش را نشان می‌دهد. در ادامه می‌توان ظرفیت تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه مبتنی بر استراتژی بلندمدت تعیین شده از سوی وزارت محیط زیست، شهرنشینی و تغییرات اقلیمی این کشور را در نمودار شماره ۲ مشاهده کرد.
نمودار ۲٫ ظرفیت تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه مبتنی بر یک استراتژی بلندمدت تعیین شده
تحلیلگران بر این باورند که ترکیه می‌تواند روند پرشتاب تولید برق از انرژی خورشیدی خود را از طریق نصب سیستم‌های ذخیره باتری، ساخت پروژه نیروگاههای هیبریدی و ادامه راه‌اندازی نیروگاههای خورشیدی مبتنی بر استراتژی بلندمدت تعیین شده با ظرفیت ۱۲۰ گیگاوات ساعت انرژی، به ویژه از طریق سیستم‌های خورشیدی بر روی پشت‌بام‌ها حفظ کند.
شایان ذکر است تمرکز بر نیروگاههای هیبریدی که برق را از منابع انرژی متعددی تولید می‌کنند، امکان استفاده بهینه‌تر از ظرفیت اتصال شبکه برق به همراه منابع انرژی تجدیدپذیر را فراهم می‌کند که البته نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در شبکه را کاهش خواهد داد.
آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد ترکیه در بخش نصب سیستم‌های ذخیره انرژی باتری به منظور ذخیره برق تولیدی نیروگاههای خورشیدی پیشرفت چشمگیری را تجربه کرده است. در همین راستا، از ابتدای سال ۲۰۲۴، تعداد ۴۱۲ نیروگاه خورشیدی مبتنی بر سیستم‌های ذخیره انرژی باتری با مجموع ظرفیت تولید بیش از ۱۴ گیگاوات مجوز راه‌اندازی را کسب کرده‌اند که این رقم بسیار فراتر از هدف‌گذاری دستیابی به ظرفیت ۲٫۱ گیگاواتی مبتنی بر استراتژی بلندمدت تعیین شده برای سیستم‌های ذخیره انرژی باتری از سوی وزارت محیط زیست، شهرنشینی و تغییرات اقلیمی ترکیه برای سال ۲۰۳۰ است.
قابل ذکر است که ترکیه در سال ۲۰۱۶ طرح «Renewable Energy Resource Zone» را به منظور تسهیل تخصیص زمین برای سرمایه‌گذاران، با هدف استقرار پروژه‌های نیروگاه خورشیدی در مقیاس بزرگ و ترغیب به تولید داخلی فناوری‌های مورد نیاز انرژی تجدیدپذیر برای سیستم‌های ذخیره انرژی باتری معرفی کرد. در طول هشت سال، یک مناقصه برای راه‌اندازی نیروگاههای خورشیدی با مجموع ظرفیت سه گیگاوات انرژی مبتنی بر طرح «YEKA» برگزار شد که در نتیجه آن، تعداد چند نیروگاه خورشیدی با مجموع ظرفیت تولید ۱٫۵ گیگاوات انرژی، راه‌اندازی و چندین مناقصه برای واگذاری امتیاز ساخت مزرعه خورشیدی با ظرفیت کل ۶۳۰ مگاوات لغو شد.
در سال ۲۰۲۴، اصلاحاتی در طرح «YEKA» با هدف جذب سرمایه‌گذاران بیشتر صورت گرفت؛ از جمله مهم‌ترین اصلاحات انجام شده در طرح مذکور می‌توان به تسهیل طرح فرایندهای صدور مجوز راه‌اندازی نیروگاههای خورشیدی و ارائه برخی از مشوق‌های مالی اشاره کرد. علاوه‌براین، در مناقصه اخیری که برای واگذاری امتیاز ساخت نیروگاه خورشیدی ۸۰۰ مگاواتی که قرا بود عملیات راه‌اندازی آن از سال ۲۰۲۵ آغاز شود، ظرفیت تولید در این نیروگاه طبق اصلاحات صورت گرفته در طرح مذکور به ۳٫۸ گیگاوات افزایش پیدا کرد.
براساس نقشه راه ارائه شده در طرح انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه تا سال ۲۰۳۵ که توسط وزارت انرژی و منابع طبیعی این کشور تدوین شده است، برگزاری چندین مناقصه برای واگذاری امتیاز ساخت چندین نیروگاه بادی و خورشیدی با حداقل مجموع ظرفیت حدود دو گیگاوات انرژی در نظر گرفته شده است.
کاهش سرعت راه‌اندازی نیروگاههای بادی در ترکیه
براساس آمار ارائه شده، ظرفیت انرژی بادی ترکیه تنها ۶٫۵ درصد (۷۷۰ مگاوات) در سال ۲۰۲۴ افزایش یافت که در مقایسه با راه‌اندازی سالانه مجموعا ۱٫۷ گیگاوات انرژی بادی در سال ۲۰۲۱، کاهش قابل توجهی را نشان داد. بر همین اساس، ظرفیت کل نیروگاههای بادی ترکیه تا پایان سال ۲۰۲۴ به ۱۲٫۵ گیگاوات رسید که کمتر از هدف‌گذاری ۱۳٫۳ گیگاواتی برای سال مذکور تعیین شده از سوی وزارت انرژی و منابع طبیعی این کشور بود. نمودار شماره ۳، ظرفیت کل نیروگاههای بادی ساخته شده در ترکیه را طی بازه زمانی سال‌های ۲۴-۲۰۱۱ نشان می‌دهد.
نمودار شماره ۳٫ ظرفیت کل نیروگاههای بادی ساخته شده در ترکیه را در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۴
طبق طرح ملی انرژی ترکیه، دستیابی به ظرفیت تولید برق از انرژی بادی ۱۸ گیگاواتی برای این کشور تا سال ۲۰۳۰ تعیین شده که بر مبنای آن، افزایش سالانه یک گیگاوات انرژی برق از طریق راه‌اندازی نیروگاههای بادی پیش‌بینی شده است. با توجه به اینکه میانگین سالانه ساخت نیروگاههای بادی طی پنج سال گذشته تقریبا یک گیگاوات بوده است، از این رو اهداف تعیین شده از سوی ترکیه برای نیروگاههای بادی این کشور چندان بلندپروازانه در نظر گرفته نمی‌شود.
ناگفته نماند که با اصلاحات صورت گرفته از ظرفیت سالانه ساخت نیروگاههای بادی طبق طرح ملی انرژی ترکیه، ظرفیت تولید برق از انرژی بادی در این کشور تا سال ۲۰۲۵ افزایش قابل توجهی را به ثبت رساند. طبق اصلاحات انجام شده، ظرفیت ساخت نیروگاههای بادی ترکیه در بازه زمانی سال‌های ۳۵-۲۰۳۰ باید به سالانه پنج گیگاوات انرژی افزایش پیدا کند. در نمودار شماره ۴، چشم‌انداز ظرفیت ساخت نیروگاههای بادی ترکیه مبتنی بر طرح ملی انرژی این کشور در بازه زمانی سال‌های ۳۵-۲۰۱۷ نشان داده شده است.
نمودار ۴٫ چشم‌انداز ظرفیت ساخت نیروگاههای بادی ترکیه مبتنی بر طرح ملی انرژی این کشور
ترکیه همچنین در حال بررسی افزایش ظرفیت ساخت نیروگاههای بادی فراساحلی خود است. طبق ارزیابی‌های انجام شده، این کشور دستیابی به هدف‌گذاری ظرفیت ۷۵ گیگاواتی انرژی تا سال ۲۰۳۵ که شامل راه‌اندازی نیروگاههای مذکور با مجموع سالانه پنج گیگاوات انرژی بوده را در دستور کار خود قرار داده است. در سال ۲۰۲۳، چهار منطقه در امتداد سواحل دریای اژه و مرمره برای ساخت پروژه‌های بادی نیروگاههای بادی فراساحلی ترکیه شناسایی شدند.
افزایش ظرفیت هدف‌گذاری شده برای ساخت نیروگاههای بادی فراساحلی تا سال ۲۰۳۵، فرصت قابل توجهی به منظور تسریع رشد برق از انرژی بادی در این کشور را فراهم خواهد کرد. علاوه‌براین به نظر می‌رسد حدود ۱۸ گیگاوات نیروگاه بادی مبتنی بر سیستم‌های ذخیره انرژی باتری تا سال ۲۰۳۰ طبق طرح ملی انرژی ترکیه در نظر گرفته شده است.
توسعه زیرساخت سیستم ذخیره انرژی باتری مبتنی بر نیروگاههای تجدیدپذیر
ترکیه به منظور تسهیل ادغام انرژی تجدیدپذیر در شبکه برق خود، طرحی را در راستای توسعه سیستم‌های ذخیره انرژی باتری مبتنی بر نیروگاههای تجدیدپذیر ارائه داده است. طبق قوانین تدوین شده مبتنی بر طرح ملی انرژی ترکیه در سال ۲۰۲۲، امکان صدور مجوز برای نصب سیستم‌های ذخیره انرژی باتری در نیروگاههای بادی و خورشیدی که بر مبنای آن ظرفیت ذخیره‌سازی انرژی در این سیستم‌ها تعیین می‌شود، هیچ محدودیت تخصیص ظرفیتی اعمال نشده است. در ساخت این نیروگاه‌ها می‌توان از مشوق‌های ارائه شده برای انرژی‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه با هدف افزایش سرمایه‌گذاری بهره برد.
اگرچه هنوز هیچ نیروگاه بادی و خورشیدی مبتنی بر سیستم‌های ذخیره انرژی باتری در شبکه برق ترکیه عملیاتی نشده است اما چندین نیروگاه با مجموع ظرفیت حدود ۳۳ گیگاوات که عملیات راه‌اندازی آن‌ها تا سال ۲۰۳۰ به اتمام می‌رسد، در مرحله ساخت قرار دارند. گفتنی است سیستم‌های ذخیره‌سازی برای پایداری شبکه، متعادل کردن عرضه و تقاضای برق و یکپارچه‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر در شبکه حیاتی به شمار می‌رود.
توسعه این نوع از سیستم‌های ذخیره برق، امنیت انرژی را افزایش داده و وابستگی به واردات سوخت‌های فسیلی را کاهش خواهد داد. در همین رابطه، ترکیه می‌تواند با تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، به ویژه با منطقه آسیای مرکزی به منظور تقویت امنیت انرژی، تضمین ثبات شبکه برق، بهبود تعادل عرضه و تقاضا و تنوع بخشیدن به سبد عرضه انرژی خود، زیرساخت‌های مرتبط با سیستم‌های ذخیره انرژی باتری را توسعه دهد.
لازمه دستیابی به هدف‌گذاری‌های تعیین شده در طرح ملی انرژی ترکیه چیست؟
براساس طرح «Nationally Determined Contribution»، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در ترکیه تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۵ درصد بالاتر از کل میزان ثبت شده برای آن در سال ۲۰۲۲ پیش‌بینی شده است. در این طرح نه تنها روند کاهش میزان انتشار قابل توجه گازهای گلخانه‌ای در نظر گرفته نشده بلکه افزایش ظرفیت فعلی نیروگاههای بادی و خورشیدی تا سال ۲۰۲۵ از ۳۲ گیگاوات به ۱۲۰ گیگاوات مورد توجه قرار نگرفته است.
اگرچه دستیابی به هدف‌گذاری راه‌اندازی نیروگاههای خورشیدی برای سال ۲۰۲۵، حدود یک سال و نیم زودتر از موعد محقق شده است اما ساخت نیروگاههای بادی هنوز نسبت به برنامه‌ریزی‌های انجام شده با تاخیرهایی روبه‌رو شده که با اصلاحات صورت گرفته به ارقام مورد انتظار طی سال‌های آینده خواهد رسید.
برای پیشبرد طرح‌های مبتنی بر گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر، ترکیه باید یک روند تعادل را در رشد ظرفیت تقاضای برق با ظرفیت تولید آن از انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد کند. در همین رابطه، حجم تقاضای برق طی دهه گذشته در ترکیه با نرخ متوسط سالانه ۲٫۸ درصد افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۵، سالانه ۳٫۵ درصد افزایش را تجربه کند.
به منظور پاسخ‌گویی به این افزایش حجم تقاضای برق در ترکیه، باید سالانه حداقل پنج گیگاوات انرژی خورشیدی و دو گیگاوات ظرفیت انرژی بادی در بازه زمانی سال‌های ۳۵-۲۰۲۵ راه‌اندازی شود. هدف‌گذاری‌های کنونی که در برنامه ملی انرژی ترکیه (NEP) ارائه شده است، هنوز نتوانسته به طور کامل انتظارات را در بخش تامین نیاز مصرف‌کنندگان از انرژی‌های تجدیدپذیر، به ویژه نیروگاههای بادی محقق کند.
به نظر می‌رسد با اصلاحات انجام شده در طرح ملی مذکور، این کمبودها در بخش تامین برق از انرژی‌های تجدیدپذیر ترکیه رفع شده و جایگاه این کشور در بخش تولید و تامین برق از تجدیدپذیرها در مقیاس جهانی ارتقای قابل توجهی را به ثبت برساند.
انتهای پیام//
