مدیرکارخانه و عضو هیات مدیره شرکت مس امیدر سبزواران با اشاره به سبز بودن صنعت تولید مس از فرآیند لیچینگ گفت: تقریبا در همه دنیا صنعت لیچینگ، بهعنوان صنعت سبز شناخته میشود. زیرا این روش کمترین پسماند را تولید میکند و معمولا بهجز تبخیر آب و اسید سولفوریک به میزان بسیار کم، هدررفت قابل ملاحظهای در فرآیند وجود ندارد. ضمن اینکه پسماند تولید شده نیز کاملا شسته شده و از اسید که برای محیطزیست مضر است، تهی میشود.
نصرالله جاذبی در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» در خصوص وضعیت شرکت مس امید سبزواران، اظهار داشت: ظرفیت تولید این کارخانه برای تولید کاتد ۳ هزار تن در سال است که قابلیت افزایش تا ۵ هزار تن را نیز دارد. روش تولید محصول در این کارخانه هیپ لیچینگ است که از دو واحد لیچینگ و الکترووینینگ تشکیل میشود.
وی ادامه داد: در این کارخانه حدودا ۳مگاوات برق مصرف میشود و مصرف آب در این مجتمع به ۳۰۰ مترمکعب در روز میرسد. شرکت در حال حاضر دو معدن را در اختیار دارد. عیار متوسط این معادن نیز حدود ۰٫۶ تا ۰٫۷ درصد است. کاتد مس در شرکت مس امید سبزواران با گرید ۹۹٫۹۹۷ و از نوع درجه یک تولید میشود.
مدیرکارخانه شرکت مس امید سبزواران با اشاره به تامین آسان مواد اولیه، بیان کرد: در ایران عمده مواد اولیه مورد استفاده در روش لیچینگ در دسترس است و حتی برای واردات آن مشکلی وجود ندارد. اسید سولفوریک هم بهعنوان اصلیترین ماده اولیه مصرفی، توسط کارخانههای متعددی در کشور از جمله استان کرمان (مس سرچشمه) تولید میشود و مشکلی بابت تامین آن وجود ندارد که در این رابطه تلاش میکنیم اسید سولفوریک را از نزدیکترین و بهترین تامینکنندگان خریداری کنیم.
جاذبی به دیگر مواد اولیه که در فرآیند تولید کاتد استفاده میشوند اشاره و اظهار کرد: از مهمترین مواد اولیه مصرفی در فرآیند لیچینگ، لیکس و نفت سفید هستند. در این میان لیکس تولیدکننده داخلی ندارد و باید حتما از خارج وارد شود. از آنجا که حجم تولید کاتد مس از طریق لیچینگ در شرکت مس امید سبزواران نسبتا بالاست، بنابراین راهی بهجز واردات لیکس وجود ندارد. نفت سفید نیز در کشور تولید میشود و بنابراین در تامین آن مشکلی نیست.
کاتد لیچینگ آلایندگی ندارد
وی با اشاره به اینکه کاتد لیچینگ برخلاف کاتد ذوبی، در همه دنیا با عنوان صنعت سبز شناخته میشود، خاطرنشان کرد: در این صنعت، حتی یک قطره آب و اسید بهجز تبخیر هدر نمیرود. البته برای شروع کار سازمان حفاظت محیط زیست برای اطمینان از عدم آلایندگی، اصرار بر اجرای قوانین دارد.
عضو هیات مدیره شرکت مس امید سبزواران با بیان اینکه در شرایط کنونی که سختگیریها نسبت به احداث صنایع بیشتر شده، راهی جز رعایت کردن قوانین و عدم آلایندگی صنایع باقی نمیماند، تصریح کرد: خوشبختانه همه نکات در شرکت مس امید سبزواران رعایت شدند. البته ناگفته نماند تنها پسماند در فرآیند لیچینگ، خاک باقیمانده از فرآیند است که پس از لیچ شدن با راندمان بالای ۹۰ درصد، مورد شستوشو قرار میگیرد تا اسید باقیمانده از خاک خارج شود. زیرا اسید سولفوریک ارزش دارد. در نهایت خاک به معدن بازگردانده میشود.
وضعیت بازار مصرف کاتد
جاذبی به بیان انواع مختلف کاتدی که در بازار وجود دارد پرداخت و در این رابطه افزود: سه نوع کاتد در بازار وجود دارد: کاتد لیچینگی، کاتد از منابع معدنی و کاتد از منابع ثانویه. در بازار بهترین نوع کاتد از منابع معدنی بهدست میآید و پس از آن کاتد لیچینگی و سپس بازیافتی در ردههای بعدی قرار میگیرند. در این میان کیفیت کاتدهای حاصل از بازیافت و ذوب قراضهها بستگی به نوع ماده اولیه دارد. بنابراین طبیعی است که قیمت این نوع کاتدها در بازار نسبت به انواع دیگر کمتر باشد.
گفتنی است که کاتد ذوبی حاصل از کنسانتره کیفیت بالاتر و گرید ۹۹٫۹۹۹ را دارد که تنها تولیدکننده آن در داخل کشور، شرکت ملی صنایع مس ایران است. این نوع کاتد بالاترین قیمت را در میان سایر انواع این محصولات دارد. علت بالا بودن کیفیت کاتد حاصل از منابع معدنی تعدد فرآیندها برای افزایش خلوص آن است.
وی با اشاره مجدد به کیفیت و گرید کاتد تولیدی در شرکت مس امید سبزواران، عنوان کرد: در حال حاضر وضعیت بازار کاتد در کشور بسیار مطلوب است و هیچ مشکلی بابت عدم فروش ایـــن محصـــول وجود نـــدارد. تجربـــه کارخانههای قبلی که توسط این شرکت احداث شد، نشان داده، تنها مشکل موجود در بحث تولید کاتد، تامین خاک و مواد اولیه است.
مدیرکارخانه شرکت مس امید سبزواران در خصوص بازار مصرف کاتد لیچینگی نیز اظهار کرد: مهمترین مصرفکنندگان این نوع کاتد را مفتولسازان تشکیل میدهند که در نهایت تولیدکنندگان سیم و کابل از این محصول استفاده میکنند. شرکت مس امید سبزواران نیز با توجه به کیفیت کاتد تولیدی، تمام محصول خود را به مفتولسازان میفروشد. البته بهدلیل خلوص نسبتا بالای کاتد لیچینگی در شرکت، میتوان از آن در صنایع پیشرفتهتر نیز استفاده کرد. علاوه بر این دیگر محصولات مسی مانند لوله، ورق و… نیز با استفاده از کاتد لیچینگی قابل تولید هستند.
جاذبی خاطرنشان کرد: از آنجا که مس امید سبزواران یک شرکت کاملا خصوصی است، تمام کاتد مس خود را در بازار آزاد مستقیما به مصرفکنندگان میفروشد. البته گفتنی است که زنجیره را در مس امید سبزواران تا حدودی تکمیل کردهایم زیرا یک کارخانه کابلسازی نیز در اختیار داریم. بنابراین بخشی از کاتد تولیدی با اندکی دستمزد به مفتول تبدیل شده و سپس در کارخانه تولید سیم و کابل به محصولات متنوعی تبدیل میشود.
عیار معادن و زیرساخت، اصلیترین چالشهای معدنکاری
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر اصلیترین چالش بسیاری از کارخانههای لیچینگ در کشور، عیار خاک ورودی است، اینگونه نسبت به عدم اکتشافات گلایه کرد: متاسفانه اغلب کارخانهها متناسب با عیار خاک ورودی شکل نگرفتهاند. به عبارت بهتر، معمولا در تخمین عیار و ذخیره معدنی، اعداد بالاتری اعلام و در نتیجه کارخانه بر اساس آن احداث میشود. اما پس از احداث و ورود خاک به فرآیند تولید، مشکل کاهش عیار خود را نمایان میکند.
مدیرکارخانه شرکت مس امید سبزواران ادامه داد: مشکل عیار و ذخیره معدن گریبان یکی از طرحهای شرکت ما را گرفت و با وجود اعلام عیار و ذخیره نسبتا خوب برای معدن، در تحقیقات و اکتشافات تکمیلی مشخص شد معدن مزبور حتی نیمی از ذخیره اعلام شده را ندارد و عیار متوسط آن کمتر از حد تعیین شده است.
جاذبی با بیان اینکه متاسفانه در زمینه اکتشافات معدنی بهویژه تخمین و ارزیابی عیار و ذخایر معدنی بهشدت عقب هستیم، تاکید کرد: این مساله به کارخانههای فرآوری آسیب بسیاری وارد میکند. اگر این اکتشافات بهخوبی صورت میگرفت و عیار و ذخیره معادن تا ۷۰ درصد به اعداد اعلام شده نزدیک بود، قطعا سرمایهگذاریهای موجود نتیجه بهتری میداد و حتی سرمایههای جدید به بخش معدن روانه میشدند.
وی در خصوص تاثیر داشتن معدن بر فرآیند تولید، گفت: در حال حاضر مالک معدن هستیم و این مالکیت باعث افزایش مزیت رقابتی شده است. وقتی مواد اولیه برای یک شرکت باشد، روی هزینه تولید بهویژه بخش معدن کنترل بیشتری وجود خواهد داشت. ضمن اینکه عیار و ذخیره معدن نیز با دقت و صحت بیشتری تخمین زده میشود.
مدیرکارخانه شرکت مس امید سبزواران در خصوص خرید خاک از دیگر معادن برای افزایش تولید، بیان کرد: خرید خاک از دیگر معادن برای یک واحد فرآوری بعضا گران تمام میشود و ممکن است عیار اعلام شده با عیار واقعی تفاوت داشته باشد. ضمنا خرید خاک از معادن متفرقه پایدار نیست و ممکن است مالک یک معدن بنا به دلایلی مانند قیمت، از فروش خاک به واحد فرآوری منصرف شود که این امر در نهایت تولید را با تهدید مواجه میکند.
جاذبی با اشاره به اینکه با دو چالش بسیار بزرگ در امر معدنکاری و فرآوری مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: چالش نخست نبود زیرساخت در محل معادن است. بهطوری که بهدلیل نبود برق در کارخانه مس، حدود ۶ ماه با دیزل ژنراتور، تولید آزمایشی را انجام دادیم. سرانجام توانستیم برق صنعتی دریافت کنیم.
علاوه بر این بهدلیل قرارگیری کارخانه در منطقه نسبتا خشک، آب که در فرآیند لیچینگ بهعنوان ماده اولیه مصرف میشود، بسیار کم است. از این رو ضروری بهنظر میرسد که دولت به صنعت معدنکاری بهطور ویژه نگاه کند. در این رابطه حفر چاههای عمیق و صدور مجوز برای آن جهت تامین آب، میتواند گزینه مناسبی باشد.
وی چالش عمده دیگر را عدم حمایت از معدنداران در مقابل معارضین محلی دانست و سخن خود را اینگونه به پایان رساند: متاسفانه بزرگترین چالش زمان ساخت و بهرهبرداری از معادن و کارخانه را، معارضین محلی ایجاد کردند. در صورتی که دولت قصد داشته باشد بخش خصوصی به حوزه معدنکاری فعالتر از گذشته وارد شود، باید دو چالش یاد شده را برطرف کند. البته نباید از وضعیت اقتصادی که شرایط کار را برای اکثر تولیدکنندگان سخت کرده است، گذشت.