«محدودیت گازرسانی به فولاد مبارکه باعث کاهش روزانه ۶۰ درصدی تولید آهن اسفنجی شد»، «قطع دوباره گاز مجتمع پارس فولاد سبزوار در ۱۰ روز اخیر»، «برق آلومینیوم جنوب تامین نشده است»، «قطع گاز واحدهای صنعتی استان تهران ضرر هنگفتی در پی دارد»، «قطعی‌های پی در پی برق شهرک‌های صنعتی»، خبرهایی هستند که ناباورانه در سالی که با عنوان «جهش تولید» نام‌گذاری شده است، یکی پس از دیگری منتشر می‌شوند اما علت آن چیست؟

در شرایطی که صنایع کشور به ویژه حوزه معدن و صنایع معدنی در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارند، متاسفانه برخی از اقدامات و تصمیم‌گیری‌هایی که انجام می‌شود، موانع و چالش‌های زیادی را برای این صنایع به وجود می‌آورد. ضمن اینکه عدم تصمیم‌گیری درست و به‌موقع نیز تبعات جبران‌ناپذیری را می‌تواند به همراه داشته باشد. در حالی که ابتدایی‌ترین نیاز هر صنعت برای فعالیت، فراهم بودن زیرساخت است که باید توسط دولت انجام شود اما این مهم در کشور ما در اولویت نخست مسئولان نیست و هر از چند گاهی خبرهای ناخوشایندی به گوش می‌رسد که گاهی باور آن‌ها به ویژه در مورد صنایع بزرگ کشور دشوار است. به طور مثال، محدودیت گازرسانی به فولاد مبارکه در حالی اتفاق افتاده که این شرکت، مواد اولیه بیش از ۱۰ هزار صنعت پایین‌دستی را فراهم می‌کند و خود این صنایع نیز با صنایع دیگر مرتبط هستند و اگر این صنایع با عدم تامین به‌موقع مواد اولیه مواجه شوند، ضمن کاهش تولید آن‌ها، اشتغال ده‌ها هزار نفر نیز به خطر می‌افتد.

یکی از صنایعی که همواره در برهه‌های مختلف زمانی گرفتار بی‌تدبیری‌ها بوده، صنعت آلومینیوم است؛ صنعتی که نقش حیاتی در توسعه صنعتی همه کشورهای پیشرفته ایفا می‌کند و طی یک دهه اخیر هر سال شاهد رشد تولید آلومینیوم در سطح دنیا بوده‌ایم. آلومینیوم المهدی یکی از قربانیان این بی‌تدبیری است و با وجود ظرفیت ۳۷۵ هزار تنی آن، به دلیل عدم برق‌رسانی به عنوان مهم‌ترین نیاز پس از آلومینا، هیچ‌گاه نتوانسته است از ظرفیت کامل بهره ببرد و با وجود دو دهه پس از بهره‌برداری، نیمی از ظرفیت آن فعال است. نمونه دیگری از عدم تامین زیرساخت، نرسیدن به‌موقع برق به مجتمع صنایع آلومینیوم جنوب(سالکو) به عنوان بزرگ‌ترین واحد تولیدکننده آلومینیوم در کشور است که باعث شده این شرکت ۹ ماه پس از بهره‌برداری هنوز با توان واقعی خود فاصله داشته باشد.

نکته مهم در مورد فعالیت اکثر صنایع انرژی‌بر این است که اگر به دلیل نرسیدن برق یا گاز طی ساعاتی از روز کاری، این صنایع نتوانند فعالیت کنند، تقریبا روز کاری خود را از دست می‌دهند زیرا این صنایع تا زمانی که تجهیزات تولید آماده فعالیت شود باید مدتی منتظر بمانند؛ به ویژه صنایعی که از کوره القایی استفاده می‌کنند و تا زمانی که کوره گرم نشود، نمی‌توانند فعالیت تولیدی خود را مجددا آغاز کنند. همچنین قطعی گاز شرکت فولاد مبارکه نیز به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد خاورمیانه، در شرایطی اتفاق افتاد که این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان بوده و نیازمند تزریق گاز با دمای ۸۰۰ درجه سانتی‌گراد به گندله برای احیای آهن اسفنجی است. در حالی که رساندن گاز به این دما و فعالیت دوباره واحدهای از کار افتاده آهن اسفنجی ممکن است چندین روز به طول انجامد و باعث وقفه و کاهش تولید در زنجیره پس از آن یعنی فولادسازی، نورد و محصولات پایین‌دستی شود.

قطعی‌های پیاپی گاز و برق صنایع حتی در شهرک‌های صنعتی، در شرایطی اتفاق می‌افتد که کشور ما رتبه نخست ذخایر گازی جهان را در اختیار دارد و به راحتی می‌تواند این دو نهاده مهم تولید را در اختیار صنایع مصرف‌کننده قرار دهد. ضمن اینکه تولیدکنندگان با امید به اینکه زیرساخت‌ها در شهرک‌های صنعتی فراهم است، در این مناطق حضور یافته‌اند و با اینکه در فصل زمستان هستیم اما سرمای هوا در حدی نیست که هشدار قطع گاز و برق به دلیل افزایش مصرف صادر شود. عدم برنامه‌ریزی صحیح و تخصصی از سوی مسئولان امر حتی نسبت به تحریم هم شرایط بدتری را برای تولیدکنندگان فراهم می‌کند زیرا بسیاری از تولیدکنندگان حتی با وجود تحریم، در سال جاری افزایش تولید داشته‌‌اند اما با چالش‌هایی نظیر قطعی برق و گاز نمی‌توانند مقابله کنند و تن به کاهش تولید خواهند داد. این در حالی است که با یک پایش نسبتا ساده در مورد میزان تولید و مصرف انرژی، می‌توان توازن این نهاده را در کشور به راحتی برقرار کرد؛ اگر کمی تدبیر چاشنی تصمیم‌گیری‌ها شود!