سید احمد مشکانی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» در خصوص وضعیت معادن کوچک مس اظهار داشت: مس یکی از پتانسیل‌های بزرگ معدنی کشور است و اخیرا هم از سوی برخی مدیران معدنی در مورد آن صحبت می‌شود، اما در واقعیت هنوز اقدام خاصی برای بهره‌برداری از معادن کوچک مس و تولید محصول صورت نگرفته است.
وی با اشاره به طرح فعال‌سازی معادن کوچک که مس نیز جزو آن‌ها بود، بیان کرد: طرح فعال‌سازی معادن کوچک مس تنها در روزنامه‌ها اتفاق می‌افتد تا در واقعیت و تا کنون مدلی عملی که بتوان به آن تکیه کرد، دیده نشده است. البته قرار بود که در قالب طرحی شرکت‌های بزرگ مانند گل‌گهر و ملی مس به راه‌اندازی معادن کوچک به‌صورت پیش‌خرید محصولات آن‌ها کمک کنند.
مدیر ارشد گروه زرمش با گلایه نسبت به پوشش گسترده رسانه‌ای برای این طرح اما بدون اقدام نسبت به آن، عنوان داشت: برای فعال‌سازی معادن مس همه سازمان‌ها مانند وزارت صمت، ایمیدرو و ایمپاسکو صحبت‌هایی را در بسیاری از رسانه‌ها مطرح کرده‌اند؛ اما باید دید که آیا این طرح تحقق یافته است یا خیر. به‌نظر می‌رسد موضوع بهره‌برداری از معادن کوچک مس پیچیده است.
مشکانی با یادآوری طرح‌های دولتی سابقا ناموفق گفت: مثال عینی این طرح نیز برنامه ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ است. در این طرح وام‌های کلانی برای احداث کارخانه‌های فولادی داده شد که طی دو سه سال آینده مشخص می‌شود چه اتفاقی برای آن‌ها رخ خواهد داد.
بهره‌برداری از معادن مس از روی کاغذ، به عمل بیاید
این عضو انجمن مس ایران برای بهره‌برداری از معادن مس سه راهکار اساسی ارائه داد و اظهار داشت: نخستین اقدام آن است که طرح احیا و فعال‌سازی معادن کوچک از روی کاغذ و مصاحبه با رسانه‌ها به مرحله اجرا وارد شود. لازم به یادآوری است که طرح مزبور از سال ۹۶ مطرح شده است.
مدیر ارشد گروه زرمش افزود: دومین راهکار آن است که بانک‌ها به‌عنوان محل تامین مالی، به معادن بودجه و تسهیلات اختصاص دهند. در این راستا یک کارگروه سالم ایجاد شود که معادن مس را در هر استان مورد شناسایی قرار دهد و اولویت‌بندی کند. سپس از محل اعتبار مشخص شده، به این معادن با بهره اندک کمک مالی شود.
مشکانی با اشاره به اینکه در این فرآیند باید بروکراسی اداری و کاغذبازی به حداقل برسد، خاطرنشان کرد: از آنجا که عمده معدنکاران با بروکراسی اداری دریافت وام و تسهیلات بانکی آشنا نیستند، در نتیجه نمی‌توانند از بانک‌ها با سرعت تسهیلات دریافت کنند. بنابراین لازم است که در این مرحله بروکراسی‌های اداری حذف شوند.
وی با وجود گلایه نسبت به انجام نشدن برخی کارها، در مورد اکتشاف ابراز امیدواری کرد و گفت: البته در بخش اکتشاف، صندوق بیمه سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های معدنی به معادن کوچک تسهیلاتی ارائه داد که نسبتا خوب بود. با این حال نباید فراموش شود که هزینه اکتشاف با هزینه استخراج و بهره‌برداری قابل مقایسه نیست و بنابراین نمی‌توان با وام اکتشاف نسبت به بهره‌برداری از معدن اقدام کرد.
مدیر ارشد گروه زرمش با ذکر مثالی در مورد مقایسه هزینه اکتشاف و بهره‌برداری تصریح کرد: ممکن است هزینه اکتشاف یک معدن حدود ۵۰۰ میلیون تا یک میلیارد تومان باشد، در حالی که قیمت یک بیل مکانیکی به بیش از ۲ میلیارد تومان می‌رسد. مشخص است که بهره‌برداری از یک معدن کوچک یا متوسط که نیاز به چندین بیل مکانیکی، گریدر، احداث کارگاه، آتشباری و… دارد،هزینه هنگفتی را به معدندار تحمیل خواهد کرد!
مشکانی در توضیح هزینه‌ها به بحث فرآوری نیز وارد شد و آن را بسیار هزینه‌بر توصیف کرد، وی در این رابطه افزود: گذشته از عملیات معدنکاری در بخش مس، احداث یک کارخانه فرآوری کوچک مس نیز برای معدنداران کوچک هزینه زیادی دارد. به‌طور مثال برای راه‌اندازی یک کارخانه کوچک هزار تنی کاتد مس، باید بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان هزینه کرد. برای تولید این میزان کاتد باید ۴ هزار تن کنسانتره با عیار متوسط ۲۵درصد تولید کرد که هزینه سرمایه‌گذاری روی تولید این میزان کنسانتره نیز در حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد تومان است.
هنوز راهکار عملی ارائه نشده، صاحب معدن باید روی تسهیلات بانکی حساب کند
وی با اشاره به اینکه مهم‌ترین معضل بهره‌برداری از معادن کوچک تامین مالی است، گفت: با توجه به اینکه هنوز دستورالعملی مبنی بر تامین مالی معادن کوچک و متوسط ابلاغ نشده، برای راه‌اندازی معادن چاره‌ای جز استفاده از تسهیلات بانکی با سودهای کلان نمی‌ماند. برای این منظور بانک از معدندار وثیقه طلب خواهد کرد. در عین حال تنها ۷۰ درصد از هزینه را تامین مالی می‌کند و معدندار باید ۳۰ درصد را از جیب بگذارد. برای ۷۰ درصد باقیمانده هم معدندار باید ۱۰۰ درصد وثیقه را به بانک ارائه بدهد.
مدیر ارشد گروه زرمش در مورد سختگیری شدید بانک‌ها برای تامین مالی معادن و اخذ وثیقه از معدنداران بیان کرد: با اینکه در قانون به صراحت آمده که پروانه بهره‌برداری معدن مانند یک سند رسمی قانونی، قابل خرید و فروش و واگذاری است، اما بانک‌ها هرگز آن را به‌عنوان وثیقه نمی‌پذیرند. ناگفته نماند که کمترین میزان بهره برای دریافت تسهیلات ۲۳ درصد است که این میزان از عهده هر صنعتی از جمله بخش معدن خارج است.
مشکانی در پایان خاطرنشان کرد: گروه زرمش جزو اولین شرکت‌هایی بود که معادن کوچک خود را در لیست طرح فعال‌سازی معادن کوچک قرار داد، اما بعد از گذشت نزدیک به ۹ ماه هنوز اتفاقی نیفتاده است. البته این بدان معنی نیست که در آینده هم اتفاقی رخ ندهد.
