یک توضیح کلی در رابطه با تولیدات مجموعه بفرمائید.
ما سه واحد ریخته‌گری داریم که در آن‌ها مقاطع مسی، برنجی و آلومینیومی تولید می‌کنیم، این سه واحد با عناوین شرکت «مس پرنگ»، «طوس برنج» و «رینگ آلومینیومی» فعالیت می‌کنند. تولید آلیاژهای مختلف کار بسیار تخصصی است که ما در این سه مجموعه توان تولید انواع آلیاژها را داریم.
چه نوع آلیاژهایی مسی در مجموعه شما تولید می‌شود؟
اکثر واحدهای تولیدکننده مقاطع یک الی دو آلیاژ تولید می‌کنند، آلیاژهای تولیدی مجموعه ما «آلومینیوم برنز» نامیده می‌شود، ترکیب‌های آلیاژی که ما تولید می‌کنیم، برنج‌هایی است که دارای آلومینیوم، منگنز، نیکل و کروم هستند. تولید این نوع از آلیاژها نیازمند دانش و فناوری خاصی است که تمامی واحدهای تولیدی به این امکانات دسترسی ندارند، از این آلیاژها در ساخت قطعاتی همچون دنده‌های برنجی پراید، گیت‌های سوپاپ و بوش شاتون پژو استفاده می‌شود که عمده این مقاطع را در ایران ما به صورت انحصاری تولید می‌کنیم به همین دلیل نوع کار ما کمی با باقی همکاران متفاوت است و نیاز به تخصص بیشتری دارد، من نخستین تولیدکننده میلگرد برنجی در ایران هستم حتی قبل از شرکت باهنر تولید آلیاژ مس داشته‌ایم، ما از سال ۱۳۶۰ در بحث آلیاژهای برنجی، برنزی، برنز قلع‌دار و آلومینیوم برنز فعالیت می‌کنیم، یکی دیگر از محصولات ما آلیاژهای مس کروم زیرکونیوم است که برای جوش دادن بدنه خودرو یا بشکه از آن استفاده می‌شود، این آلیاژ را نیز انحصارا فقط ما در ایران تولید می‌کنیم. آلیاژهای ما بر اساس استانداردهای جهانی تولید می‌شود. به غیر از آلیاژ برنج، آلیاژ برنز نیز تولید می‌کنیم که در صنعت تولید ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شود. ما حدودا ۱۴ الی ۱۵ آلیاژ مختلف در مجموعه‌های خود تولید می‌کنیم که هر کدام یک مصرف خاص دارند.
برنز آلیاژهای مختلفی دارد، یکی از این برنزها آلیاژ عامی است که به آن «گان متال» می‌گویند، این برنز تقریبا ۸۵ درصد مس، ۵ درصد قلع، ۵ درصد روی و ۵ درصد سرب دارد، آلیاژ دیگری از برنز که در ساخت دنده‌های ماشین‌آلات استفاده می‌شود دارای ۹۰ درصد مس و ۱۰درصد قلع است، نوع دیگی از آلیاژ برنز که در ساخت بوشینگ پمپ استفاده می‌شود به دلیل اینکه باید لوبریکیت بالایی داشته باشد، ۱۵ درصد سرب، ۱۰ درصد قلع، یک الی دو درصد فسفر و نیکل دارد؛ آلیاژ برنز را بر اساس کارایی و خواص مورد نیاز سفارش‌دهنده تولید می‌کنیم. طیف آلیاژهای برنز بسیار گسترده است. قلع موجود در انواع آلیاژ برنز بین ۶ الی ۱۴ درصد است.
در واقع ما تولیدکننده مواد اولیه برای صنایع دیگر هستیم و عمده موادی که برای تولید استفاده می‌کنیم مس و روی است که بیشترین حجم مواد اولیه محصولات ما را تشکیل می‌دهد، باقی عناصر مصرف کمی دارد، آلیاژهای مس کروم زیرکونیوم، مس منگنز و مس سیلیکون در ایران وجود ندارد و نیاز به این مواد باید از طریق واردات تامین شود، هر کشوری نیز این مواد را ندارد و مجبوریم از اروپا وارد کنیم، به صورت کلی قیمت این مواد بسیار زیاد است و زمانی که کشور با معضلات ارزی روبه‌رو است قیمت نهایی این مواد بسیار سرسام‌آور می‌شود، هرچند مصرف ما کم است اما تامین همین مقدار کم نیز نیازمند سرمایه هنگفتی است. جدای از معضلات ارزی، تحریم‌ها نیز بر افزایش قیمت این عناصر تاثیر می‌گذارد؛ به دلیل تحریم‌ها این عناصر نمی‌توانند به صورت مستقیم وارد ایران شوند و باید از چندین مسیر عبور کنند تا بتوانند به طور قانونی وارد کشور شوند که این چند مسیر شدن هزینه حمل و نقل را نیز بر قیمت کل اضافه می‌کند.
تکنولوژی و امکان تولید انواع مقاطع مسی و آلیاژی در ایران وجود دارد؟
تولید آلیاژهای خاص نیازمند دانش فنی و تخصصی است و هر کسی توان و دانش لازم برای فعالیت در این حوزه را ندارد؛ واحدهایی که می‌خواهند آلیاژهای مختلف تولید کنند، باید ماشین‌آلات خاص و آزمایشگاه‌های بسیار مجهز و همچنین تسلط بر فرایند تولید داشته باشند تا بتوانند آلیاژهای مختلف را ترکیب و تولید کنند. پیش از اینکه ما دست به تولید میلگرد برنجی بزنیم، عمده این کالاها از کشور ایتالیا و مقداری نیز از ژاپن وارد می‌شد، اما پس از اولین تولید داخلی که ما در مشهد انجام دادیم تا امروز، این صنعت هیچ نیازی به واردات نداشته است و انصافا همکاران ما محصولات باکیفیتی تولید می‌کنند. در همان سال‌های ابتدایی فعالیت، ما عضو انیستیتوی مس آلمان بودیم و همکاران تحصیل کرده‌ای از اتریش داشتیم که دائما خود را به‌روز می‌کردند و همین باعث شده بود که از همان سال‌های ابتدایی فعالیت، اصولی تولید کنیم. نخستین دستگاه‌هایی که در ایران مقاطع تولید کردند را ما با مهندسی معکوس تولید کردیم و در اختیار همکاران قرار دادیم؛ خط ریخته‌گری مداوم را ما برای تولید بیلت واحدهای تولیدی داخلی ساختیم و در اختیار تمامی تولیدکنندگان قرار دادیم. در حال حاضر بیش از ۱۰ واحد مطرح داریم که مقاطع برنجی با کیفیت و بدون نقص، تولید می‌کنند.
آیا برای تامین مواد اولیه مشکلی ندارید؟
معضل کمبود و نبود مواد اولیه برای تولیدکننده واقعی، جدی است، ما به خاطر شدت رقابتی که در بورس کالا وجود دارد نتوانسته‌ایم مواد اولیه مورد نیاز خود را از این طریق تهیه کنیم. قیمت مواد اولیه تولید مقاطع از اسفند ماه سال گذشته با شیب بسیار تندی در حال افزایش است، ما از ابتدای سال ۹۸ با وجود اینکه در رقابت شرکت کرده‌ایم اما تا امروز نتوانستیم یک کیلوگرم مس از بورس کالا خریداری کنیم؛ هفته گذشته سه هزار تن کاتد در بورس کالا عرضه شد که متاسفانه نتوانستیم خریدی داشته باشیم، این سه هزار تن بر اساس شنیده‌ها توسط سه شرکت خریداری شده است؛ در چنین شرایطی واحدهای تولیدی کوچک و متوسط که توان رقابت با واحدهای بزرگ را ندارند؛ متضرر می‌شوند و حتی این عدم دسترسی به مواد اولیه در اکثر مواقع منجر به تعطیلی آن واحدهای تولیدی می‌شود. در واقع تهیه مس برای ما تبدیل به یک معضل عظیم شده است که تا امروز به سختی آن را مدیریت کرده‌ایم. ما هفتگی نیاز به ۲۰ الی ۴۰ تن مس داریم که در مقایسه با درخواست مس شرکت‌های بزرگ مقدار ناچیزی است.
نبود مواد اولیه چه چالش‌هایی را برای شما بوجود آورده است؟
عواقب کمبود مواد اولیه، تنها دامن شرکت ما را نمی‌گیرد بلکه صنایع مصرف‌کننده محصولات ما نیز ضرر خواهند کرد؛ اگر تولیدات ما متوقف شود متعاقب آن، تولیدات دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران خودرو نیز متوقف می‌شود، کالاهای ما انحصاری است و داخل کشور کسی این محصولات را تولید نمی‌کند، از زمان آغاز معضلات مرتبط با تامین مواد اولیه تا امروز، این دو شرکت به دلیل نیاز جدی به محصولات ما، تولیدات مجموعه را تماما به قیمت آزاد خریداری کرده‌اند، البته تا حدی مصرف‌کنندگان، ما را یاری می‌کنند که می‌توانیم در چنین شرایطی ادامه حیات داشته باشیم، مادامی که نتوانیم مواد اولیه تهیه کنیم مجبوریم بر اساس قیمت آزاد مس، قطعات را به شرکت‌های خوردروسازی تحویل دهیم و این شرکت‌ها نیز مجبور به افزایش قیمت محصولات خود هستند تا این خسارات جبران شود و البته خط تولید خودشان نیز متوقف نشود. طبیعی است که هر چه دسترسی به مواد اولیه سخت‌تر باشد و تولیدکننده مجبور به تامین مواد اولیه با قیمت بالاتری باشد، قیمت خوردو نیز بالاتر می‌رود. البته ما مشمول دریافت سهمیه از بورس کالا هستیم اما نمی‌توانیم با شرکت‌های بزرگ رقابت کنیم و از بورس، کاتد خریداری کنیم، شرکت مس پرنگ تنها تولیدکننده آلیاژهای خاص برنج است که در ساخت قطعات خوردرو به کار می‌رود، برای حل این معضل باید برنامه‌ریزی شود که متاسفانه تا امروز چنین برنامه‌ای اصلا وجود نداشته است.
آیا شرایط تامین مواد اولیه از طریق واردات برای شرکت‌های خودروسازی وجود دارد؟
خرید از کشورهای دیگر به چند دلیل منطقی نیست، خودروسازها به دلیل پرداخت شرایطی تمایل دارند که از تولیدات داخلی استفاده کنند، وقتی از شرکت‌های خارجی مقاطع تهیه کنند باید پس از پرداخت نقدی، سه ماه منتظر دریافت سفارش خود باشند، هزینه حمل‌ونقل، معضلات جابه‌جایی و … خودروسازان را مجاب می‌کند که از تولید داخلی استفاده کنند، جدای از این موارد، کیفیت تولیدات داخلی بسیار مطلوب است و نیازی به تامین این محصولات از کشورهای دیگر نیست. در واقع خرید از تولیدکننده داخلی از همه جهت به نفع خوردروسازان است.
برای رفع معضل تامین مواد اولیه چه پیشنهادی دارید؟
پیشنهاد می‌کنم بورس کالا ۲۰۰ تن از سه هزار تن کاتدی را که در هفته عرضه می‌کند به شرکت‌های کوچک و متوسط اختصاص دهد تا آن‌ها مجبور نشوند مواد اولیه مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند اگر این شرایط ادامه داشته باشد تعداد واحدهایی که تعطیل می‌شوند روز به روز بیشتر می‌شود. به غیر از اینکه دسترسی به مواد اولیه دشوار است، نوسانات قیمت مس نیز تولیدکننده را آزار می‌دهد، انتظار نداریم قیمت‌ها کاهش یابد اما امیدواریم با تثبیت قیمت ارز، نوسانات بازار مس نیز گرفته شود تا بتوانیم برای آینده برنامه‌ریزی کنیم. سرمایه در گردش مورد نیاز ما سه برابر شده است، سال گذشته شاید با سه میلیارد تومان سرمایه در گردش کار ما انجام می‌شد اما امسال مبلغ ۹ میلیارد تومان مورد نیاز است. قسمتی از این مبلغ را به مشتریان منتقل کردیم و بخش دیگر را سهامداران متقبل شدند. بخش‌های خصوصی بهتر با هم همکاری می‌کنند و تا زمانی که دولت نقشی در این میان نداشته باشد تمامی معضلاتمان را خودمان حل می‌کنیم اما مادامی که پای دولت در این میان باشد همه چیز به هم می‌ریزد.
به جای کاتد مس از چه ماده‌ای می‌توانید به عنوان مواد اولیه استفاده کنید؟
با اشاره به اینکه از مفتول مس به عنوان مواد اولیه تولید مقاطع مسی و آلیاژی استفاده می‌شود، تصریح کرد: ما برای تامین مواد اولیه مورد نیاز برای تولید مقاطع آلیاژی مس، مجبور به تهیه مفتول مس هستیم که هم بسیار گران است و هم یک مرحله فرآوری شده است، استفاده از مفتول به هیچ وجه به صرفه نیست. تبدیل کاتد به مفتول مس خود مستلزم صرف هزینه، انرژی و نیروی انسانی است، وقتی که ما از مفتول مس به جای کاتد استفاده می‌کنیم، تمامی این زحمات و انرژی را به هدر می‌دهیم؛ البته در کیفیت محصول نهایی به دلیل رِنج بالایی که محصولات ما دارد، تفاوتی ایجاد نمی‌کند اما چرا باید این همه هزینه و سرمایه کشور به هدر رود؟ در واقع توزیع بدون نظارت درست موجب هدر رفت این سرمایه‌ها می‌شود.
آیا از قراضه نیز می‌توان برای تولید مقاطع مسی و آلیاژی استفاده کرد؟
بله، ما به غیر از مفتول، از قراضه نیز برای تولید مقاطع مسی و آلیاژی استفاده می‌کنیم، البته دسترسی به قراضه نیز بسیار دشوار است و ما نیز از هر قراضه‌ای به دلیل حساسیت بالای آلیاژها، نمی‌توانیم استفاده کنیم، تنها قراضه کابلی قرمز برای کار ما مناسب است. عمده معضل فعالان صنعت ما همین دسترسی به مس و ضایعات است. عموما همکاران ما حتی موقعیت شرکت در بورس را نیز ندارند و تماما مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق قراضه تامین می‌کنند.
به غیر از تامین مواد اولیه، تولیدکنندگان مقاطع مسی و آلیاژی چه معضلات دیگری دارند؟
معضلی که صنف ما با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند پرداخت مالیات بر ارزش افزوده است، در صورتی که این مالیات بر ارزش افزوده باید از مصرف‌کنندگان دریافت شود و سپس از تولیدکننده بخواهیم که سهم خود را پرداخت کند، این قانون در کشور ما به صورت وارونه اجرا می‌شود، متاسفانه وقتی همکاران ما می‌خواهند مالیات بر ارزش افزوده را روی فاکتورهای خود محاسبه کنند، مصرف‌کنندگان سفارش خود را کنسل می‌کنند یا شماره ملی خود را اعلام نمی‌کنند. در این برهه از زمان که مس کیلویی ۷۸ هزار تومان و روی کیلویی ۳۶ هزار تومان است، قیمت نهایی تولید یک کیلو برنج تقریبا ۶۵ هزارتومان می‌شود که ۹ درصد این رقم، کیلویی۶ هزار تومان است درحالی که این تولیدکنندگان دستمزد کمتر از سه هزار تومان برای هر کیلو دریافت می‌کنند، در واقع مالیات بر ارزش افزوده بیشتر از دستمزد آن‌ها است. نحوه اخذ مالیات بر ارزش افزوده به هیچ عنوان کارآمد نیست؛ بر اساس شرایط فعلی، اداره مالیات تنها از بخش تولید مالیات بر ارزش افزوده دریافت می‌کند. تولیدکننده برای خرید مواد اولیه مالیات بر ارزش افزوده را می‌پردازد اما نمی‌تواند این مالیات را مشتری خود اخذ کند که این اجرای اشتباه قانون، فشار مضاعفی بر تولید وارد می‌کند. البته ما به دلیل اینکه با شرکت‌های بزرگ همکاری می‌کنیم مبلغ مالیات بر ارزش افزوده را در فاکتورهای رسمی اعمال می‌کنیم و مبلغ ۹ درصد را از مصرف‌کننده دریافت می‌کنیم اما متاسفانه همکاران ما فشار زیادی را به‌خاطر ضعف سیستم مالیاتی ارزش افزوده، متحمل می‌شوند. سیکلی که برای دریافت مالیات بر ارزش افزوده برنامه‌ریزی شده کاملا اشتباه است و دولت تنها نفع خود را در اجرای این قانون در نظر گرفته است. این ضعف مدیریتی توان تولید را گرفته و موجب زمین خوردن این بخش شده است.
توضیحاتی در رابطه با مراحل تولید مقاطع مسی و آلیاژی بفرمائید
مواد اولیه در کوره ریخته شده و به درجه ذوب می‌رسد و پس از مرحله ذوب، از مواد مذاب نمونه‌گیری می‌شود تا درصد آلیاژی آن آنالیز شود، پس از تایید درصد آلیاژ، مواد داخل یک کوره نگهدارنده بزرگ ریخته می‌شود و توسط دستگاه ریخته‌گری پیوسته به لوله یا مقاطع دیگر تبدیل می‌شود، آلیاژهای عام‌تر ما مثل برنز، فرایند تولیدش در این مقطع پایان می‌یابد اما مقاطع برنج و آلومینیوم برنز، پس از این مرحله به دستگاه اکسترود منتقل می‌شوند تا اکسترود شوند.
سرمایه‌گذاری در حوزه دانش فنی پرسنل، تا چه اندازه برای شما اهمیت دارد؟
در حوزه فعالیتی ما دانش فنی نقش بسیار مهمی دارد، در همین راستا به صورت مستمر دوره‌های آموزشی را برای پرسنل مجموعه تدارک می‌بینیم و شرایط را برای به‌روز شدن این پرسنل مهیا می‌کنیم و انصافا نیز نیروهای کارآمد و متخصصی داریم، به طور مثال برخی از پرسنل ما به حدی با تجربه شده‌اند که می‌توانند دمای ذوب را با چشم تخمین بزنند و پس از آنالیز مذاب نیز متوجه می‌شویم که در اکثر مواقع تشخیص درستی داشته‌اند؛ دانش آلیاژسازی و تعیین دمای ذوب از جمله دانش‌هایی است که پرسنل‌های ما باید به آن دست یابند. ما گواهی ISO 2015 را نیز کسب کرده‌ایم.
مقاطع مسی و آلیاژی بر چه اساسی قیمت‌گذاری می‌شود؟
قیمت مس در بازار آزاد داخلی به دلیل اینکه این فلز قاچاق می‌شود بسیار بالا است و همین معضل نیز سبب افزایش قیمت مس شده است، اختلاف قیمت بین دلار نیمایی و آزاد موجب می‌شود که شدت رقابت برای خرید مس افزایش یابد و قیمت بالای مس برای خریدارانی که به دنبال سود بردن از این اختلاف قیمت هستند، چالشی ایجاد نکند اما تولیدکنندگان واقعی باید فشار بسیار زیادی را از این افزایش قیمت، تحمل کنند تا واحد آن‌ها تعطیل نشود. در واقع معیار قیمت‌گذاری محصولات ما قیمت مس و دلیل افزایش قیمت مس، قاچاق آن است. به عنوان مثال هفته گذشته مس با قیمت ۵۹ هزار تومان در بورس عرضه شد اما بدون هیچ دلیل و منطقی ، با قیمت کیلویی ۷۳ هزار تومان معامله شد که موجب افزایش قیمت مس در هفته گذشته شد، این افزایش قیمت به ضرر همه تولیدکنندگان و به طور کلی اقتصاد کشور است. کاتد مس از بورس خریداری می‌شود و با گذراندن یک فرایند، محصول غیرکاربردی و بی‌کیفیت جهت صادرات به کشورهای دیگر تولید می‌شود، این محصولات که بیلت یا مفتول هستند مجددا پس از خروج از کشور ذوب شده و به عنوان ماده اولیه به کاربرده می‌شوند. این نوع صادرات فقط ضررآفرین است و هیچ سودی برای کشور ندارد و بزرگترین مشکل اصلی تولیدکنندگان مقاطع مسی و آلیاژی خروج مواد اولیه از کشور است،
عمده مشتریان شما چه صنایعی هستند؟
محصولات ما بیشتر در صنایع خودروسازی، پمپ‌سازی، فولاد و تولید ماشین‌آلات صنعتی استفاده می‌شود و عمده مشتریان ما نیز فعالان این صنایع هستند، محصولاتمان را در بازار عرضه نمی‌کنیم و اکثرا محصولات ما به صورت سفارشی تولید می‌شود. ۶۰ درصد تولیدات ما را خودروسازان خریداری می‌کنند و با توجه به اینکه خوردوسازی همیشه در کشور فعال خواهد بود، پیش‌بینی می‌کنم ما همیشه تقاضا برای تولید داشته باشیم، کمااینکه تقاضا افزایش خواهد یافت.
با توجه به اینکه کیفیت محصولات تولیدی شما در حد استانداردهای جهانی است، آیا در بحث صادرات فعالیت دارید؟
خیر، هر چه محصول تولید می‌کنیم مشتریان داخلی می‌خرند و دیگر چیزی برای صادرات نمی‌ماند که بخواهیم این بخش را فعال کنیم، حتی برخی مواقع به دلیل کمبود مواد اولیه به سختی می‌توانیم جواب‌گوی نیاز داخلی باشیم چه برسد به برطرف کردن نیاز کشورهای دیگر! تقریبا هر چه تولید کنیم در داخل خریدار دارد و خوشبختانه مشکل فروش نداریم.
آیا دولت طرح تشویقی برای فعالان این صنعت در نظر گرفته است؟
ما هیچ‌گاه نه از دولت انتظار داشته‌ایم و نه هیچ زمانی به دنبال این بوده‌ایم که بدانیم آیا دولت طرح تشویقی برای حمایت از تولیدات ما گذاشته است یا خیر. همیشه سعی کرده‌ایم روی پای خود بایستیم و دستمان را درجیب خودمان بکنیم.
ظرفیت تولید شما چقدر است؟
ظرفیت تولید مجموعه ما دو هزار تن در سال است اما به دلیل نبود مواد اولیه علیرغم وجود تقاضا تولید ما عملا از ۶۰۰ یا ۸۰۰ تن بیشتر نمی‌شود، در بهترین حالت ما با ۴۰ درصد ظرفیت خود تولید می‌کنیم، به همین علت متمایل به تولید آلیاژهای خاص هستیم و چند سالی است که در همین مسیر قدم بر می‌داریم تا فعالیت در بخش تولید توجیه اقتصادی داشته باشد. البته ما می‌توانیم به راحتی از باقی ظرفیتمان در مسیر تولید میلگردهای برنجی که در تولید شیرآلات مصرف می‌شود، استفاده کنیم اما شدت رقابت در این زمینه زیاد است و بازار محدودی نیز وجود دارد که چند سالی است ترجیح داده‌ایم میلگردهای برنجی تولید نکنیم.
آیا صنعت تولید مقاطع مسی و آلیاژی آلاینده است؟
پیش از این با توجه به اینکه کوره‌ها با نفت سیاه کار می‌کردند آلودگی زیادی داشتند، اما امروزه تمامی تجهیزات و کوره‌ها برقی هستند و آلایندگی زیادی ندارند و همچنین سیستم تهویه و جذب آلودگی داریم که نمی‌گذارد آلودگی منتج از تولید به محیط‌زیست منتقل شود، یکی از اقداماتی که برای حفظ محیط‌زیست باید انجام دهیم جمع‌آوری بخارات حاصل از ذوب است که این کار را انجام می‌دهیم.
واحدهای تولیدی چه میزان بر بهبود شرایط اقتصادی کشور تاثیر گذارند؟
تنها راه بهبود و خروج از این وضعیت نامناسبی که الآن کشور دارد، حمایت از بخش تولید است که متاسفانه هیچ یک از مسئولان کشور به این نکته اهمیتی نمی‌دهند و حمایت از تولیدکننده تنها در حد یک شعار است، در مجلس، تلویزیون و سخنرانی‌هایی که دولت انجام می‌دهد حمایت از بخش تولید فقط در حد شعار عنوان می‌شود، هیچ یک از مسئولان کشوری ما از بخش تولید نیستند و مشخص است که اطلاعی از تاثیر رکود و رونق تولید در شرایط کل اقتصاد ندارند. متاسفانه بخش خصوصی دچار مشکلات زیادی است که آن را به ورطه نابودی می‌کشاند و این نابودی گریبان کشور را می‌گیرد.
