در حال حاضر وضعیت بازار فولاد و صنایع معدنی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به رکود اقتصادی پیش روی جهان و اتخاذ سیاست‌های انقباضی در کشورهای توسعه‌یافته برای مهار تورم، شرایط مساعدی در کوتاه‌مدت برای بازار داخل و معاملات مشاهده و پیش‌بینی نمی‌شود. از دیدگاه بازار خارج، قیمت فولاد می‌تواند به دلیل تداوم رکود گفته شده و کاهش تقاضا دچار سقوط شود. قطعا بازار داخل کشور نیز در نتیجه شرایط بین‌المللی دچار نوساناتی خواهد شد. البته باید مشکلات عدیده در بخش تولید را نیز اضافه کرد؛ به طوری که این مشکلات طی ماه‌های جاری موجب شده است که بازار فولاد از روند ثبات خود خارج شود.
آسیب‌های ناشی از فعالیت نداشتن شرکت‌ها در زمینه صادرات باعث بی‌میلی تولیدکنندگان به رونق کارخانه‌ها و رکود در بازار داخلی شده است. قطعا شرایط فعلی بازار می‌تواند متاثر از مسائل سیاست خارجی و بهای ارز در هفته‌های آتی دچار تغییر و تحول شود. در هر حال با توجه به شرایط کنونی و وضعیت جهانی و داخلی، می‌توان احتمال رکود بازار در کوتاه‌مدت را پیش‌بینی کرد.
قطعا نبود منابع و مشکلات زیادی در تامین انرژی طی ماه‌های گرم سال در کشور در وضعیت بازار فولاد و صنایع معدنی مزید بر علت خواهد بود. عقب‌ماندگی توسعه زیرساخت‌های تولید با چاشنی تحریم‌ها در طول سال‌های گذشته نیز با شدت بیشتری بر عملکرد صنایع سایه افکنده است. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان برای واردات و صادرات هزینه‌های بیشتری را متحمل خواهند شد و از رقابت‌پذیری آن‌ها در بازار جهانی کاسته می‌شود.
به نظر شما صنعت فولاد برای دستیابی به ۵۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ با چه چالش‌هایی مواجه است و چه تاثیری بر شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان گذاشته است؟
در حال حاضر توسعه زیرساخت‌ها در زمینه تامین انرژی همگام با رشد تکنولوژی در صنعت فولاد، می‌تواند مهم‌ترین چالش پیش روی تولید کشور باشد. همان‌‌طور که مشکل تامین برق و گاز در فصل‌های مختلف سال به چالش‌های اساسی تولیدکنندگان کشور تبدیل شده، این امر ناشی از توسعه نیافتن پایدار زیرساخت‌ها و جاماندن از تخصیص به‌موقع منابع است.
تامین مواد اولیه مانند سنگ‌آهن ازجمله چالش‌های اساسی پیش‌رو است که نیازمند برنامه‌ریزی منسجم و توسعه راهبردهای اکتشافی در سطح کشور است که در این امر، دولت باید بتواند با تدوین ساز و کارهای صحیح، بخش خصوصی را با حفظ منافع ملی فعال کنند. این توسعه منجر به کاهش خام‌فروشی سنگ‌آهن و افزایش بازدهی تولید می‌شود. اگرچه داشتن رویکرد صحیحی به واردات در مواقع نیاز نیز می‌تواند نرخ این بازدهی را ارتقا بخشد.
همچنین مسئله سرمایه‌گذاری متناسب با راهبردهای تدوین شده در افق ۱۴۰۴، از چالش‌های عمده در راه تولید فولاد کشور است. تامین سرمایه مورد نیاز برای توسعه در زمینه‌های مانند اکتشاف، تکنولوژی و زیرساخت در شرایط تحریم و مشکلات اقتصادی امری بسیار دشوار و سخت به نظر می‌رسد. در هر حال تحقق این مهم، نیازمند به‌کارگیری دیپلماسی اقتصادی و تغییر نگرش‌های سیاسی در سطح کشور و بین‌الملل است. فقدان ارتباطات منسجم بین سیاست‌گذاران و تولیدکنندگان نیز روند اصلاحات و اتخاذ تصمیمات صحیح را به منظور جبران کاستی‌های پیش آمده دچار انفعال کرده که این امر نیازمند ایفای نقش صحیح دولت با هدف تسهیل و ترغیب است.
یکی دیگر از چالش‌های زنجیره فولاد این است که در داخل کشور با مازاد عرضه روبه‌رو هستیم؛ چرا که تقاضا در داخل کشور همراه با رکود اعلام شده و به همین جهت نیز، صادرات محصولات فولادی، نیازمند برندینگ و بازاریابی در سطح بین‌المللی است. به طور حتم، صادرات محصولات فولادی راهکاری برای اطمینان از وجود بازار مطمئن جهت رسیدن به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد در سال است، در این راستا نیازمند برندینگ و بازاریابی در سطح بین‌المللی هستیم که باید از تجربیات سایر حوزه‌ها جهت بازاریابی و برندینگ استفاده کرد تا بتوان محصولات تولیدی را در به بازارهای بین‌المللی صادر و ارزآوری مطلوبی به دست آورد.
با توجه به موارد یاد شده، مکانیزم‌های اصلاح این کاستی‌ها، خود به چالش اساسی تبدیل شده است که البته با نگاه توسعه‌ای تا حدودی قابل جبران خواهد بود. برای مثال، بهره‌مندی از فرصت‌های جهانی و نیاز بازارهای بین‌المللی با توجه به تنش‌های ایجاد شده در زمینه مسائل انرژی به دلیل تغییرات سیاسی در اروپا و آمریکا و نگاه مثبتی که به ایفای نقش ایران در برطرف ساختن کمبودهای بازار جهانی وجود دارد. به همین منظور باید با استفاده بهینه از این فرصت، به نجات بخش خصوصی از رکود اقدام کنیم. اگرچه تاکنون این مهم با توجه به تضاد آرا در سطح کلان محقق نشده اما با این وجود ایران می‌تواند با به کارگیری راهبردهای صحیح شتاب توسعه خود را افزایش دهد و به اهداف مورد نظر خود دست یابد.
ازریابی شما از عملکرد شرکت ماهان در نیمه نخست سال مالی جاری چیست؟
در شش ماه اخیر، مجموعه ماهان با همکاری و تلاش زیرمجموعه‌های خود، با وجود بروز موانع داخلی ازجمله توقف بلندمدت فعالیت‌های تولیدی به واسطه قطعی‌های مکرر برق و گاز، نوسانات بسیار شدید بازارهای داخلی و خارجی و رکود بازار صنایع فولادی، با تلاش تمامی کارکنان، توانست در مسیر حرکت رو به رشد خود که از سال گذشته آغاز شده بود، گام بردارد. هلدینگ ماهان با رویکرد علمی و نظام‌مند به ایجاد «سودآوری» و «بهره‌وری کار و سرمایه» در کلیه شرکت‌های زیرمجموعه خود و با تمرکز بر تقویت نظام حاکمیت شرکتی، اصلاح ساختار تامین مالی، توسعه کسب و کارهای فعلی و ایجاد کسب و کارهای جدید، گام‌های مهمی را در تحقق اهداف کلان صنعت کشور برداشته است.
اجرای موفق پروژه‌های توسعه این هلدینگ ازجمله، کارخانه آهن اسفنجی با ظرفیت ۸۰۰ هزار تن، آغاز پروژه احداث فرآوری کنسانتره با ظرفیت ۲٫۵ میلیون تن، آغاز پروژه احداث کارخانه گندله‌سازی با ظرفیت ۲٫۵ میلیون تن، بهره‌برداری از نیروگاه خورشیدی مجلسی، برنامه‌ریزی و آغاز اجرای پروژه‌های توسعه ذوب و نورد و پروژه‌های زیرساختی مجتمع فولاد صنعت بناب، بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی به منظور ورود به صنعت پتروشیمی، انرژی، زنجیره مس، سرب، روی و کروم و طلا از اقدامات این هلدینگ بوده است.
در بخش تولید، تحقق بیش از ۹۰ درصد اهداف یعنی تولید یک میلیون و ۳۷۰ هزار تن سنگ‌آهن در شرکت‌های ماهان سیرجان، تولید ۴۴۰ هزار تن آهن اسفنجی در کارخانه احیا استیل بافت، تولید بیش از ۳۱۰ هزار تن شمش و نورد در مجتمع فولاد بناب که با استفاده از حداکثر ظرفیت تولید مجموعه احیا استیل در تولید آهن اسفنجی و کاهش میزان توقفات مجتمع فولاد صنعت بناب در شش ماهه اخیر ازجمله دستاوردهای این مجموعه در مدت زمان یاد شده است. هلدینگ ماهان به منظور کاهش ریسک برون‌سپاری فرایندها، خدمات کلیدی و نیز هم‌افزایی و افزایش بهره‌وری از منابع خود، نسبت به ایجاد تمرکز فعالیت‌های بازرگانی در شرکت بازرگانی دانا، مدیریت پروژه‌های توسعه مجتمع بناب در شرکت گسترش فولاد شهریار، تخصصی‌سازی خدمات انرژی در شرکت لاوان و مدیریت متمرکز حمل و نقل مجموعه در شرکت حمل و نقل پرچم بار اقدام کرده است.
پروژه احداث کارخانه کنسانتره در دو بخش در حال انجام است. در بخش اول، پروژه احداث واحد سنگ‌شکنی و کوبینگ خشک با ظرفیت یک هزار تن در مجموع و با تجهیز کارگاه توسط پیمانکار و خرید بخشی از تجهیزات ازجمله سنگ‌شکن و انجام بخشی از عملیات راه‌سازی و ساختمانی، حدود ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته است. در بخش دوم، جهت احداث واحد فرآوری و تولید کنسانتره، آزمایش‌های فرآوری بر روی نمونه معرف معدن ۵ گل‌گهر به اتمام رسیده است. با تعیین ظرفیت بهینه خطوط تولید فرآوری، انجام طراحی مفهومی و پایه کارخانه فرآوری و نهایی‌سازی Site Plan، کلیه اطلاعات مورد نیاز جهت اخذ پیشنهاد فنی و مالی از پیمانکار تهیه شده و استعلام خرید تجهیزات اصلی کارخانه فرآوری در دست اقدام است.
چه عواملی مانع توسعه فرصت‌های رشد و توسعه فولاد و سرمایه‌گذاری در هلدینگ ماهان طی سالیان اخیر شده است؟
اکتشاف و توسعه معادن، یکی از عواملی است که در سال‌های اخیر مغفول باقی مانده و باعث شده چشم‌انداز روشنی برای تامین مواد اولیه زنجیره فولاد وجود نداشته باشد. در دوره‌های مختلف و بنا به شرایط، در سایر بخش‌های زنجیره عواملی سبب افزایش فشار بر برخی از بخش‌های زنجیره فولاد شده که در عوض در برخی از بخش‌ها با مازد عرضه مواجه هستیم. به عنوان مثال، فولادسازان به‌ویژه تولیدکنندگان ذوب القایی با توجه به اینکه در شرایط کنونی استفاده از آهن اسفنجی نسبت به قراضه آهنی، مقرون به صرفه و اقتصادی‌تر است، در فرایند تولید خود بیشتر از این ماده اولیه استفاده می‌کنند. این موضوع باعث افزایش تقاضای شدید آهن اسفنجی در بازار و به هم خوردن توازن بخش آهن اسفنجی شده که در نهایت به یک گلوگاه تبدیل شده است. در گذشته و زمانی که تولید کنسانتره و گندله، صرفه اقتصادی بالایی داشته، تعدادی زیادی از تولیدکنندگان که به ماده اولیه (سنگ‌آهن) دسترسی داشته‌اند، اقدام به توسعه فعالیت خود کرده‌اند که باعث مازاد ظرفیت در این بخش‌ها شده است. بنابراین به دلیل نبود برنامه بلندمدت، شرکت‌ها بر اساس عواملی نظیر دسترسی به مواد اولیه یا اقتصادی بودن طرح در زمان شروع طرح بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های آتی در تامین مواد اولیه و وجود بازار مطمئن، اقدام به سرمایه‌گذاری‌هایی کرده‌اند که باعث شده توازن در زنجیره برقرار نشود.
علی‌رغم اینکه در دو سه سال اخیر، بسیاری از طرح‌ها سودده به نظر می‌رسد و انتظار می‌رود که این طرح‌ها بازده بالایی را به همراه داشته باشند، این شرکت نگاهی بلندمدت به سرمایه‌گذاری داشته است. در واقع هلدینگ تا از تامین مواد اولیه در بلندمدت با قیمت اقتصادی، وجود بازار و داشتن مزیت در تولید جهت فروش محصول اطمینان حاصل نکند، اقدام به سرمایه‌گذاری نمی‌کند. در طرح‌هایی که این شرکت عملیات اجرایی آن را آغاز کرده و به دلیل تکمیل زنجیره فولاد از وجود ماده اولیه و بازار اطمینان دارد، پیشرفت قابل ملاحظه‌ای حاصل شده اما برخی از عوامل می‌تواند این روند را مختل کند که به شرح زیر است:
- ادامه یافتن تحریم‌ها می‌تواند هزینه تامین تجهیزات و ماشینآلات با کیفیت و تکنولوژی‌های مدرن و به‌روز را دچار چالش کند.
- افزایش هزینه‌های نیروی انسانی باعث شده تا بسیاری از پیمانکاران و سازندگان تجهیزات در اجرای قراردادهایی که قبلا منعقد کرده‌اند، دچار چالش شوند و این افزایش هزینه‌ها نهایتا به کارفرما منتقل می‌شود. این موضوع پیش‌بینی جریان نقدی را در شرکت ماهان و شرکت‌های زیرمجموعه که مجری پروژه هستند، دچار اختلال می‌کند.
- با افزایش هزینه گمرکی، هزینه تامین و واردات تجهیزات نیز تا حدودی افزایش یافته و باعث رشد هزینه پروژه و اختلال در تامین نقدینگی پروژه‌ها خواهد شد.
- تامین مالی برخی از طرح‌ها از طریق دریافت تسهیلات بانکی و یا فاینانس خارجی فراهم می‌شود که به دلیل مشکلات ناشی از تحریم‌ها و ریسک افزایش نرخ ارز، در عمل گزینه دوم با محدودیت جدی مواجه بوده و دست سرمایه‌گذار برای تامین مالی بسته است. در این راستا تامین مالی از طریق بانک‌های داخلی نیز بسیار گران قیمت خواهد بود که تامین نقدینگی به موقع جهت اجرای پروژه‌ها می‌تواند در آینده مانع از تکمیل سرمایه‌گذاری‌ها شود.
- ریسک آزادسازی نرخ انرژی باعث می‌شود که بسیاری از شرکت‌ها، مزیت قیمتی خود را از دست دهند. بنابراین در زمان انجام مطالعات این ریسک همواره باید مدنظر قرار گیرد و طرح‌هایی که ممکن است با آزادسازی قیمت دچار ضرر و زیان شوند، با دقت بیشتری مورد ملاحظه قرار گیرند.
بحث قدیمی بودن و فرسودگی ماشینآلات معدنی یکی از مواردی است که بسیار به آن پرداخته شده است. در حالی که در دنیا تکنولوژی‌هایی نظیر کنترل از راه دور و ماشینآلات بدون سرنشین، ماشینآلات الکتریکی، ارتباطات ماشین به ماشین و تحلیل اطلاعات جهت بهینه کردن عملیات در حال توسعه هستند، فرسودگی ماشینآلات معدنی در کشور علاوه بر ایجاد چالش در تامین قطعات و افزایش مصرف سوخت، روغن و هزینه‌های سرویس و نگهداری، قیمت تمام شده بهره‌برداری از معادن را افزایش داده است. بنابراین علاوه بر سرمایه‌گذاری جهت نوسازی واحدهای صنعتی تولیدکننده ماشینآلات معدنی در داخل و به‌روز کردن تجهیزات جهت ارتقای کیفیت محصولات تولیدی، نیاز به وارد کردن ماشینآلات معدنی نیز وجود دارد ، البته تامین مالی خرید این ماشینآلات ضروری بوده و و باز شدن درهای جهان و عرضه تجارت جهانی روی ایران، سبب خواهد شد تا تامین ماشینآلات با قیمت مناسب از تولیدکنندگان به نام همراه با تامین مالی با شرایط مناسب صورت پذیرد.
در شرایط کنونی خرید مستقیم از تولیدکنندگان مطرح امکان‌پذیر نبوده و در عمل تجهیزات با واسطه و بدون خدمات پس از فروش با قابلیت اطمینان بالا را می‌توان خریداری کرد که این موضوع ریسک خرید تجهیزات را افزایش می‌دهد.
راهکار پیشنهادی شما برای خروج از رکود و بهبود بازار چیست؟
با کاهش قیمت‌های جهانی فولاد و تا زمانی که قیمت انرژی در دنیا بالا باشد، به دلیل کاهش قیمت تمام شده محصولات در کشور، امکان صادرات محصول با قیمت رقابتی به بازار جهانی میسر است، به شرط اینکه بخشنامه‌های خلق‌الساعه، مانعی بر سر راه صادرات ایجاد نکنند. همچنین تامین پایدار انرژی باعث خواهد شد که شرکت‌ها با حداکثر ظرفیت خود تولید کنند که این موضوع نیز می‌تواند بر کاهش هزینه‌ها و در نتیجه رقابت‌پذیر ماندن محصولات تولیدی موثر باشد. در بازار داخل نیز باید صنایع پایین‌دست توسعه یابد تا بتوان به خروج بازار از رکود امیدوار بود. به عنوان مثال، صنعت ساختمان یکی از صنایعی است که می‌تواند باعث ایجاد تقاضا در صنعت فولاد شود.
هلدینگ ماهان نیز جهت بهبود بازار به دنبال صادرات محصول به بازارهایی است که در شرایط مناسبی از نظر اقتصادی به سر می‌برد. به عنوان مثال، صادرات میلگرد به عراق که به دلیل افزایش قیمت نفت، رشد اقتصادی قابل ملاحظه‌ای را داشته است، دنبال می‌شود. همچنین در سایر زنجیره فولاد نیز محصولات تولیدی در زنجیره هلدینگ ماهان مصرف شود تا محصول نهایی که ارزش افزوده و سود بالاتری به دنبال دارد، به مشتری فروخته شود.
اولویت و چشم‌انداز آتی هلدینگ ماهان چیست؟
اولویت شرکت گسترش صنایع و معادن ماهان، رسیدن میزان تولید شرکت‌های زیرمجموعه به ظرفیت کارخانه، تلاش برای کاهش هزینه‌های تولید و بهبود کیفیت محصولات تولیدی جهت افزایش سودآوری شرکت‌های زیرمجموعه و همچنین سرمایه‌گذاری جهت اجرا و تکمیل طرح‌های توسعه به منظور تکمیل زنجیره فولاد است. این شرکت به عنوان متولی سرمایه‌گذاری در بخش صنعت و معدن هلدینگ گروه مالی گردشگری، در تلاش است تا با بهره‌گیری از روش‌های فنی، نوین و استفاده از نیروی انسانی مجرب، توانمند و متخصص به یکی از ۱۰ شرکت برتر کشور در میان هلدینگ‌های تخصصی متمرکز بر معدن و صنایع معدنی تا سال ۱۴۰۴ شمسی تبدیل شود. به موازات تکمیل زنجیره و ایجاد توازن در آن و افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات، این شرکت به دنبال توسعه فعالیت‌های خود در حوزه‌هایی نظیر مس و روی و همچنین فروآلیاژها است تا از این طریق به تنوع محصولات تولیدی خود بیافزاید.
در شرایطی که کل دنیا دچار تورم شده و هزینه انرژی نیز به شدت رشد کرده است، کشورهای مختلف به دنبال سیاست‌های انقباضی جهت کنترل تورم هستند که این مسئله باعث رکود در صنایعی نظیر فولاد می‌شود. ایران می‌تواند با اتخاذ سیاستی صحیح به مواجهه با این پدیده بپردازد و از مزیت خود در دسترسی به انرژی استفاده کند. در این شرایط لازم است، سیاست‌گذار از تحمیل هزینه‌های اضافی نظیر افزایش هزینه‌های گمرکی محصولات وارداتی، عوارض صادراتی، افزایش یک‌شبه قیمت‌های عوامل تولید و… بپرهیزد و در راستای گذر شرایط دشوار پیش‌رو گام بردارد.
انتهای پیام//
