ریخته‌گری به عنوان یک صنعت مادر، از اهمیت بالایی در تولید انواع قطعات مورد نیاز صنایع مختلف همچون خودروسازی، نفت، گاز و پتروشیمی، راهسازی و… برخودار است. صنعت ریخته‌گری در کشور ما همگام با توسعه صنایع فلزی اعم از آهنی و غیرآهنی، با پیشرفت قابل‌توجهی همراه شده است و برخی قطعات تولید شده با استفاده از روش‌های نوین ریخته‌گری، علاوه بر تامین نیاز داخل در بازارهای صادراتی نیز عرضه می‌شوند. با این وجود، به دنبال عدم حمایت‌های لازم از فعالان این صنعت و افزایش چالش‌های موجود همچون قطعی برق و گاز کارگاه‌های ریخته‌گری، نه تنها سرمایه‌گذاری جدید در راستای احداث و راه‌اندازی کارخانجات جدید انجام نمی‌شود بلکه شاهد تعطیلی روزافزون کارگاه‌های کوچک ریخته‌گری و حتی تغییر کاربری این واحدها هستیم. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی با مختار پاکزاد، مدیرعامل شرکت پاک برنز تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
در ابتدا توضیحاتی در خصوص تاریخچه و سبد محصولات شرکت پاک برنز ارائه بفرمایید.
شرکت پاک برنز فعالیت خود را در سال ۱۳۶۸ با نام تجاری ذوب فلزات پاکزاد در زمینی به وسعت ۵۰۰ متر در امین آباد شهرری آغاز کرد که در سال ۱۳۷۵، این کارخانه به شهرک صنعتی شمس‌آباد منتقل شد. تعداد نیروی انسانی شرکت در ابتدا هفت نفر شامل برادران پاکزاد بود و در حال حاضر بیش از ۳۷۰ نفر به طور مستقیم در مجموعه پاک برنز مشغول به‌کار هستند. ما فعالیت خود را با ریخته‌گری فلزات غیرآهنی شامل آلیاژهای پایه مس و آلومینیوم آغاز کردیم و پس از انتقال کارخانه به شمس‌آباد، ریخته‌گری چدن و فولاد را هم در برنامه خود قرار دادیم. در سال ۱۳۸۸، ریخته‌گری فولاد ضد‌زنگ و در سال ۱۳۹۵، ریخته‌گری سوپرآلیاژها در دستور کار شرکت قرار گرفت و در حال حاضر، ریخته‌گری کلیه فلزات اعم از آهنی و غیرآهنی در زمینی به وسعت ۲٫۵ هکتار در شرکت پاک برنز انجام می‌شود. در ادامه به دلیل نبود فضای کافی و عدم تخصیص زمین جهت اجرای طرح‌های توسعه‌ای، ناچار به احداث چهار کارخانه دیگر در شهرک صنعتی شمس‌آباد تحت نظارت پاک برنز شدیم که شامل واحدهای ریخته‌گری دقیق، اتصالات، شیرآلات و قطعه‌سازی است. قطعات و شیرآلات تولیدی در بخش تاسیسات ساختمانی، دیگ بخارها و پالایشگاه‌های نفت، گاز و پتروشیمی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ ضمن اینکه در حال تولید انواع ولوها (Valve) و اتصالات گالوانیزه، استیل و فشار قوی هستیم. تمامی محصولات شرکت با برند پاک برنز در بازار داخلی به فروش می‌رسد و علی‌رغم مشکلاتی که در حوزه صادرات وجود دارد، اتصالات تولیدی خود را به کشورهای عراق و سوریه نیز صادر می‌کنیم. همچنین به دنبال افزایش تولید و صادرات انواع شیرآلات در آینده نزدیک هستیم. در حال حاضر تولید ظروف چدنی در قالب طرح توسعه در دستور کار مجموعه قرار دارد و امیدواریم پس از راه‌اندازی خط تولید، بتوانیم این محصول را به کشورهای اروپایی صادر کنیم.
ماده اولیه مورد نیاز خود را چگونه تامین می‌کنید و آیا با چالش خاصی در این زمینه مواجهید؟
در بخش ریخته‌گری فلزات غیرآهنی پایه آلومینیوم، شمش مورد نیاز خود را از شرکت‌هایی همچون ایرالکو و المهدی خریداری می‌کنیم. این دو شرکت، جزو بزرگ‌ترین تولیدکنندگان شمش آلومینیومی کشور هستند و شمش خریداری شده از عیار و کیفیت مناسب برای استفاده در کوره‌های ریخته‌گری برخوردار است. همچنین قراضه آهنی، ماده اولیه مورد استفاده در واحد ریخته‌گری فولاد است که بخش عمده آن، از شرکت‌های تولیدکننده قطعات خودرو مانند شرکت صنعتی حدید مبتکران تامین می‌شود. در واقع یک تعامل و همکاری بین ما و تولیدکنندگان قطعات خودرو شکل گرفته است و قراضه مورد نیاز مجموعه، در ازای تولید و تحویل قطعات سفارشی به این شرکت‌ها تامین می‌شود. به همین دلیل خوشبختانه مشکل چندانی در تامین ماده اولیه نداریم و به دنبال افزایش تولید و اجرای طرح‌های توسعه‌ای جدید هستیم.
فرایند ریخته‌گری در شرکت پاک برنز با استفاده از چه کوره‌هایی صورت می‌پذیرد؟
ریخته‌گری فلزات آهنی و غیرآهنی با استفاده از کوره‌های القایی در شرکت پاک برنز انجام می‌شود. در حال حاضر انواع کوره‌های القایی خارجی اعم از چینی، هندی و آلمانی در سطح بازار وجود دارد اما ترجیح ما، استفاده ۱۰۰ درصدی از کوره‌های القایی ساخت داخل است که توسط متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان کشور بومی‌سازی شده و چه بسا کارکرد بهتری نسبت به نمونه‌های مشابه خارجی دارند. لازم به ذکر است که طراحی و مدل‌سازی انواع مدل‌های چوبی، آلومینیومی، چدنی، آرالدیتی و ریژه با حضور کادر فنی و مجرب و استفاده از تجهیزات جدید و به‌روز در واحد مدل‌سازی شرکت انجام می‌شود. همچنین عملیات‌های ماشین‌کاری، برش‌کاری، تمیزکاری و عملیات حرارتی قطعات تولیدی در واحدهای ماشین‌کاری، شات بلاست و عملیات حرارتی مجموعه با رعایت دستورالعمل‌های فنی و استانداردهای موجود صورت می‌پذیرد.
در حال حاضر فعالان صنعت ریخته‌گری کشور با چه چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو هستند؟
در سال ۱۳۷۵، گزارشی از عملکرد شرکت پاک برنز در یکی از روزنامه‌های دولتی با تیتر «انتقال صنایع مزاحم؛ رانده از شهر، مانده در بیابان» بدون هماهنگی و تایید مجموعه منتشر شد. این گزارش به هیچ وجه مورد تایید اینجانب نبود و ما اعتراض شدید خود را نسبت به این مسئله در حضور وزیر وقت صنعت کشور مطرح کردیم که البته با دخالت مستقیم شخص وزیر، سوءتفاهم‌های به وجود آمده رفع شد. ریخته‌گری، یک صنعت مادر است که بسیاری از قطعات مهم و پرکاربرد صنایع استراتژیکی مانند فولاد، خودروسازی، نفت، گاز و پتروشیمی، نظامی و… توسط فعالان این صنعت تولید می‌شود. یک مادر، هیچ‌گاه در حق فرزندان خود ظلم نمی‌کند و به عبارتی مزاحم آن‌ها نمی‌شود؛ بنابراین چطور ممکن است که ریخته‌گری به عنوان یک صنعت مادر، بخواهد مزاحمتی برای سایر صنایع ایجاد کند؟ در عین حال، یکی از مهم‌ترین چالش‌های فعالان این صنعت، مالیات بر ارزش افزوده است. عمده کارگاه‌های ریخته‌گری، ضایعات مورد نیاز خود را از انبارهای ضایعاتی و قراضه‌فروشان در سطح شهر خریداری کرده و هیچ فاکتور رسمی از آن‌ها دریافت نمی‌کنند؛ در حالی که تولیدکنندگان موظف به ارائه فاکتورهای رسمی در ازای هرگونه خرید و فروش مواد اولیه و محصول نهایی به سازمان امور مالیاتی کشور هستند. قطعی برق و گاز در روزهای مختلف سال، یکی دیگر از چالش‌های این صنعت است که البته حدود یک هفته پیش، قطعی برق کارگاه‌های ریخته‌گری در تابستان امسال به پایان رسید. با توجه به اینکه ما نیازمند برق کافی جهت استفاده از کوره‌های القایی و همچنین گاز فشار قوی برای پخت ماهیچه‌های ریخته‌گری هستیم، بنابراین معضل قطعی انرژی به شدت عملکرد مجموعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین منظور از ژنراتور برق و کپسول گاز استفاده می‌کنیم که در این زمینه نیز با عدم تامین سوخت گازوئیل و همچنین نبود کپسول گاز طی دو تا سه ماه اخیر مواجه شده‌ایم.
واقعیت امر این است که یک ریخته‌گر باید تمام ذهنیت خود را متمرکز تولید قطعه باکیفیت کند؛ نه اینکه دائما به دنبال تامین برق و گاز و همچنین رفت‌‌وآمد در سازمان‌های امور مالیاتی، تامین اجتماعی و… باشد. در هیچ منطقه‌ای از جهان، قطعی برق و گاز واحدهای صنعتی را به بخش خانگی ترجیح نمی‌دهند؛ در حالی که متاسفانه در کشور ما به محض ناترازی برق و افزایش مصرف گاز، برق و گاز واحدهای صنعتی قطع می‌شود؛ اگرچه این معضل در دولت قبل کمتر بود و فشار کمتری به تولیدکنندگان وارد می‌شد اما متاسفانه دولت جدید، تامین انرژی مورد نیاز بخش خانگی را در اولویت قرار داده است. در این شرایط، تنها درخواست ما از دولت محترم این است که فعالان صنعت ریخته‌گری را به حال خود رها کند و چوب لای چرخ آن‌ها نگذارد. ما از سال ۱۳۸۱ به بعد، همواره به عنوان یکی از واحدهای برتر صنعتی کشور شناخته شده‌ایم و با کسب تجربیات لازم در این صنعت پس از گذشت ۳۸ سال و عشق و علاقه‌ای که به تولید پیدا کرده‌ایم، به خوبی می‌توانیم مسیر پیش روی خود را طی کنیم و نیازی به حمایت دولت و سازمان‌های ذی‌ربط نداریم.
رمز موفقیت شرکت پاک برنز در حدود چهار دهه فعالیت در صنعت ریخته‌گری کشور را چه می‌دانید؟
مدیریت هدفمند و دلسورانه و برنامه‌ریزی دقیق در راستای توسعه تولید در بلندمدت و همچنین به‌کارگیری نیروی انسانی متخصص، متعهد و باتجربه، از جمله عوامل موفقیت مجموعه طی این سال‌ها به شمار می‌آیند؛ ضمن اینکه ما تمام تلاش خود را برای افزایش تولید انواع محصولات باکیفیت و استاندارد به‌کار گرفته‌ایم و کیفیت بالا و قیمت مناسب، مهر تاییدی بر عملکرد موفق برند پاک برنز در بازارهای داخلی و صادراتی بوده است. لازم به ذکر است که نمونه‌برداری و انجام انواع تست‌های لازم جهت بررسی خواص فیزیکی و مکانیکی قطعات تولیدی، در آزمایشگاه مجهز شرکت انجام می‌شود. از طرفی، اقدامات قابل‌توجهی در راستای حفظ محیط زیست و کاهش آلایندگی انجام داده‌ایم که از جمله آن‌ها می‌توان به جایگزینی کوره‌های القایی با دوار و همچنین نصب فیلتر در تمامی واحدهای تولیدی شرکت اشاره کرد.
ارزیابی شما از وضعیت کنونی و آینده صنعت ریخته‌گری ایران در مقایسه با ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس چیست؟
توسعه بخش معدن و صنایع معدنی به ویژه فولاد در ایران، عقب‌ماندگی‌های موجود در سایر صنایع همچون ریخته‌گری را به خوبی جبران کرده و پیشرفت‌های قابل‌توجهی در صنعت ریخته‌گری کشور طی سالیان اخیر حاصل شده است. بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که نیاز بخش‌های مختلف به این صنعت، در آینده به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. با این وجود، نکته تاسف‌برانگیزی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، عدم سرمایه‌گذاری‌های جدید در صنعت ریخته‌گری است. به دلیل مشکلاتی که پیش‌تر اشاره شد، افراد انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این صنعت ندارند و خود را درگیر موانع و معضلات موجود نمی‌کنند؛ در حالی که اگر این چالش‌ها و مشکلات با حمایت دولت و هم‌فکری و مشورت با فعالان بخش خصوصی رفع شود، به جرات می‌توان گفت ایران قابلیت قرار گرفتن در میان سه کشور برتر صنعت ریخته‌گری جهان را دارد. هم‌اکنون بسیاری از کارگاه‌های ریخته‌گری یا تعطیل شده و یا تغییر کاربری داده‌اند و متاسفانه نه تنها به شرکت‌های جدید در این بخش اضافه نمی‌شود بلکه شاهد کاهش روزافزون فعالان این صنعت هستیم. باز هم تکرار می‌کنم که ما هیچ انتظاری از دولت محترم نداریم و می‌توانیم بدون حمایت و دخالت سازمان‌های مربوطه به مسیر توسعه و پیشرفت خود ادامه دهیم.
انتهای پیام//
