قزاقستان قصد دارد خود را به عنوان یک بازیگر کلیدی در زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی در مقیاس جهانی تبدیل کند. به نظر می‌رسد قزاقستان در ابتدا با تمرکز بر تامین مواد اولیه حیاتی بخش باتری قدم در این راه خواهد گذاشت.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از پایگاه خبری «Mining-technology»، قزاقستان میزبان ذخایر معدنی قابل‌ توجهی از مواد معدنی حیاتی از جمله عناصر نادر خاکی، مس، لیتیوم، تنگستن، تانتالوم و همچنین سایر مواد اولیه استراتژیک مورد استفاده در ابزارها و سیستم‌های فناورمحور مدرن هم‌زمان با افزایش سرعت گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر است. دولت قزاقستان با درک اهمیت راهبردی این منابع معدنی داخلی، روند جذب سرمایه‌گذاران خارجی و متخصصان فنی در راستای توسعه بخش ذخایر معدنی خود را آغاز کرده است.

گابیدولا اوسپانکولوف، رئیس کمیته سرمایه‌گذاری وزارت امور خارجه جمهوری قزاقستان طی سخنرانی خود در کنفرانس «PDAC» که در تورنتو کانادا برگزار شد، ضمن تاکید بر افزایش تلاش دولت این کشور برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی در بخش توسعه معادن مواد اولیه حیاتی، از استقبال از مشارکت‌های تجاری و بین‌المللی برای توسعه بخش مواد معدنی حیاتی قزاقستان سخن گفت.

وی تصریح کرد: دولت قزاقستان برای شرکت‌هایی که به سرمایه‌گذاری در بخش مواد معدنی حیاتی در این کشور اقدام کنند، بسته‌های حمایتی نظیر معافیت از مالیات بر درآمد شرکتی، مالیات بر ارزش افزوده و تعرفه‌های گمرکی ارائه خواهد داد.

پینی آلتهاوس، مدیرعامل شرکت «Cove Capital» که در زمینه اکتشاف و توسعه مواد معدنی حیاتی در قزاقستان از طریق زیرمجموعه خود یعنی شرکت «Kaz Critical Minerals» فعالیت می‌کند، طی یک سخنرانی ضمن اشاره به تغییرات صورت گرفته در قوانین بخش معدن قزاقستان و کاهش تشریفات اداری در آن، به ویژه در بخش صدور مجوز در بخش اکتشافات معدنی، بر ترغیب سرمایه‌گذاران برای حضور در بخش اکتشاف و توسعه ذخایر معدنی در این کشور تاکید کرد و افزود: علی‌رغم گام‌های مثبت دولت قزاقستان برای توسعه بخش مواد اولیه حیاتی، این کشور با چالش‌های متعددی در راستای توسعه بخش معدن مواجه است.

قزاقستان؛ سرزمین مملو از ذخایر معدنی حیاتی

براساس آمارهای دولتی، قزاقستان نهمین کشور بزرگ جهان از نظر برخورداری از ذخایر معدنی بوده و با برخورداری از پنج هزار ذخایر معدنی، در رتبه ششم جهان قرار گرفته است.

کانات شارلاپایف، وزیر صنعت و ساخت‌وساز قزاقستان در ماه فوریه ۲۰۲۵ بیان کرد: در حال حاضر ۱۷ ماده معدنی از مواد اولیه استراتژیک و ۱۹ مورد از ۳۰ ماده معدنی موجود در فهرست مواد اولیه حیاتی آمریکا و اتحادیه اروپا در این کشور تولید می‌شود.

براساس گزارش منتشر شده از سوی شرکت «GlobalData»، قزاقستان بزرگ‌ترین تولیدکننده اورانیوم در جهان در سال ۲۰۲۴ معرفی شد و ۳۸ درصد از عرضه جهانی این ماده معدنی را به خود اختصاص داد. طبق گزارش‌ها، قزاقستان در سال ۲۰۲۳ به عنوان هشتمین تولیدکننده بزرگ مس جهان با ظرفیت تولید سالانه ۸۲۸ هزار و ۵۰۰ تن و هشتمین تولیدکننده بزرگ روی در جهان معرفی شد. طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، حدود ۱۷ درصد از اسفنج تیتان (تیتانیوم) در سال ۲۰۲۴ در قزاقستان تولید شد.

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد چین در حال حاضر حجم عرضه جهانی بسیاری از مواد معدنی حیاتی از جمله لیتیوم، گرافیت، عناصر نادر خاکی، نیکل و کبالت را در اختیار دارد؛ اگرچه این مواد معدنی حیاتی تنها در چین استخراج نمی‌شوند اما شرکت‌های چینی با امضای قرارداد مشارکت در توسعه ذخایر معدنی سایر کشورهای جهان و خرید حجم بالایی از این مواد معدنی به عنوان مواد اولیه واحدهای فرآوری موفق شده‌اند بخش عمده‌ای از زنجیره تامین مواد معدنی استراتژیک جهانی را تحت کنترل داشته باشند.

آن‌طور که به نظر می‌رسد، توسعه ذخایر معدنی در قزاقستان باعث می‌شود انحصار چین در بخش مذکور کاهش پیدا کند. به گفته شارلاپایف، هر کشوری که به طور هم‌زمان از ذخایر معدنی و امکان فرآوری این مواد اولیه برخوردار باشد، می‌تواند تاثیر مثبتی در متنوع‌سازی زنجیره جهانی تامین مواد معدنی استراژیک ایجاد کند.

با توجه به سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری در فرایند اکتشافات معدنی در قزاقستان بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۴، در حال حاضر توجه شرکت‌های معدنی جهان از جمله «Barrick»، «BHP»، شرکت «First Quantum Minerals»، «Fortescue»، شرکت «Rio Tinto» و «Teck of Junisi» به بخش معدن این کشور جلب شده است.

افزایش تمرکز دولت قزاقستان بر توسعه ذخایر معدنی داخلی

وزیر صنعت و ساخت‌وساز قزاقستان مطرح کرد: قزاقستان در زمینه توسعه مواد معدنی، چهار اولویت‌بندی را ایجاد کرده که بخش اول مربوط به بخش باتری و بخش‌های دوم، سوم و چهارم به ترتیب مختص به نسوزها، آهن‌رباهای دائمی و صنعت نیمه‌هادی‌ها است.

اگرچه قزاقستان یک تازه‌وارد در بخش تولید فلزات باتری‌ها به شمار می‌رود اما به نظر می‌رسد روند تولید سولفات منگنز با خلوص بالا مورد استفاده در تولید باتری‌های لیتیوم‌یون اخیرا در این کشور آغاز شده است.

وی افزود: اقداماتی برای آغاز روند توسعه ذخیره معدنی گرافیت در قزاقستان در حال انجام بوده و در آینده نیز قرار است با توجه به ذخایر فراوان فسفر در قزاقستان، فرایند تولید باتری فسفات لیتیوم‌یون در آینده در این کشور آغاز شود. همچنین، قزاقستان قصد دارد بخش مواد نسوز خود را توسعه دهد. در همین راستا، قزاقستان در حال حاضر تولیدکننده فلز سنگین رنیوم به شمار می‌رود که در تولید سوپرآلیاژهای مورد استفاده در ساخت موتور توربین‌های بادی به کار گرفته می‌شود.

تولید عناصر نادر خاکی به کار رفته در ساخت آهن‌رباهای دائمی و نیمه‌هادی‌ها در قزاقستان، از جمله دیگر اقداماتی بوده که در دستور کار قزاقستان قرار گرفته است. استخراج و تولید نئودیمیوم، گالیوم و سلنیوم از جمله عناصر نادر خاکی محسوب می‌شوند که روند تولید آن‌ها در کشور مذکور در دست بررسی قرار دارد.

طبق اخبار منتشر شده، چین حدود ۹۹ درصد از تولید گالیوم به عنوان یکی از عناصر نادر خاکی با خلوص پایین را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داد. در همین رابطه و با توجه به افزایش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین، دولت این کشور صادرات آنتیموان، گالیوم و ژرمانیوم به مقصد ایالات متحده آمریکا را در ماه دسامبر ۲۰۲۴ ممنوع اعلام کرد.

شارلاپایف در ادامه گفت: قزاقستان، یکی از معدود کشورهایی در جهان به شمار می‌آید که دارای واحد تولید گالیوم بوده و بر همین اساس، قراردادهایی مبتنی بر پیش‌فروش محموله‌های این ماده معدنی تولید شده در این کشور به امضا رسیده است.

دستان کوشربایف، مدیر ارشد بخش استراتژی و توسعه بین‌المللی در شرکت «Kazatomprom» اظهار داشت: این شرکت در حال آزمایش تجهیزات برای جداسازی عنصر نادر خاکی اسکاندیوم یافت شده در پروژه استخراج اورانیوم تحت مدیریت این شرکت در قزاقستان است.

به گفته وی، در صورت موفقیت‌آمیز بودن عملکرد این تجهیزات در فاز آزمایشگاهی، از آن در فاز تجاری و در مقیاس گسترده استفاده خواهد شد.

 فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی بخش مواد معدنی حیاتی در قزاقستان

وزیر صنعت و ساخت‌وساز قزاقستان ادامه داد: جدای از جذابیت بالای ذخایر معدنی قزاقستان برای جذب سرمایه‌گذاران، چارچوب قانونی مدرن در بخش معدن، زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل به‌روز و بخش توسعه‌یافته انرژی در این کشور به همراه نیروی کار جوان در آن، از جمله دیگر مواردی هستند که شانس توسعه بخش معدن به ویژه در بخش مواد معدنی حیاتی را افزایش خواهد داد.

وی اضافه کرد: پیش از این، روند صدور مجوز در بخش معدن قراقستان غیرشفاف بود و با سرعت بسیار کندی انجام می‌شد. با این حال، با اصلاحات اخیر صورت گرفته در قوانین و مقررات بخش معدن در این کشور، بسیاری از این چالش‌ها و مشکلات برطرف شده و در حال حاضر فضای بهتری برای حضور سرمایه‌گذاران در آن فراهم شده است.

شارلاپایف تاکید کرد: نگرانی‌های گذشته برای سرمایه‌گذارانی که تمایل به ورود در بخش معدن قزاقستان داشتند، با اصلاحات صورت گرفته رفع شده است.

قاسم جومارت توکایف، رئیس‌ جمهور قزاقستان با اصلاحات پیشنهادی خود، شفافیت در بخش معدن را افزایش داده و صدور مجوز فعالیت در آن را نسبت به قبل آسان‌تر کرده است. همچنین، وی مجموعه‌ای از اقدامات نظیر اصلاحات تجاری، کاهش تشریفات اداری، دیجیتالی کردن خدمات دولتی و افزایش حمایت از سرمایه‌گذاران برای حضور در بخش معدن را انجام داده است.

علاوه‌براین، امکان امضای قرارداد با مرکز مالی بین‌المللی آستانه، اجرای چارچوب قانونی مشترک، امکان استفاده از دادگاه‌های بین‌المللی در صورت بروز اختلاف و حتی دریافت مشوق‌های مالیاتی، از جمله امتیازاتی خواهند بود که سرمایه‌گذاران خارجی در بخش معدن قزاقستان از آن بهره‌مند می‌شوند.

یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت بخش معدن قزاقستان، به وجود تعداد بالای نیروی کار ماهر در این بخش از کشور ارتباط دارد که در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، یک امتیاز ویژه محسوب می‌شود. طبق آمارهای ارائه شده، تعداد سه هزار دانشجوی جدید در بخش زمین‌شناسی قزاقستان در سال ۲۰۲۴ فارغ‌التحصیل شده‌اند.

وزیر صنعت و ساخت‌وساز قزاقستان اظهار داشت: البته چالش‌هایی در زمینه لجستیک و حمل‌و‌نقل مواد معدنی، به‌ ویژه کنسانتره از طریق مسیر حمل‌و‌نقل بین‌المللی ترانس خزر که کریدور میانی نیز نامیده می‌شود، وجود دارد.

در همین راستا، توسعه کریدور میانی موجب خواهد شد هزینه فرآوری مواد معدنی تولید شده در این کشور کاهش پیدا کند و به گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه برای مصرف‌کنندگان در قاره اروپا تبدیل شود. به علاوه، افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی از دیگر چالش‌های تاثیرگذار بر تصمیم سرمایه‌گذاران در بخش معدن، نه تنها در قزاقستان بلکه در سطح جهانی محسوب می‌شود.

مشارکت‌های راهبردی بین‌المللی در بخش مواد معدنی قزاقستان

یکی از عوامل کلیدی برای توسعه مواد معدنی حیاتی در قزاقستان، افزایش مشارکت‌های بین‌المللی محسوب می‌شود. امضای توافق‌نامه مواد معدنی حیاتی آمریکا و قزاقستان در سال ۲۰۲۲ و توافق‌نامه «Critical Minerals Dialogue» میان ایالات متحده آمریکا و قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان (C5+1) که در سال ۲۰۲۴ به امضا رسید، از جمله اقداماتی بوده که در این راستا به انجام رسیده است.

به گفته شارلاپایف، این توافق‌نامه‌ها امکان سرمایه‌گذاری ایالات متحده آمریکا در بخش اکتشاف و توسعه منابع معدنی عظیم قزاقستان، انتقال فناوری و تخصص در استخراج معادن مدرن و فرآوری مواد معدنی در صنایع پایین‌دستی و دستیابی به اهداف در نظر گرفته شده در بخش مذکور را فراهم کرده است.

در همین راستا، شرکت آمریکایی «Kaz Critical Minerals» اولین شرکتی بود که مجوز اکتشاف مواد معدنی حیاتی و عناصر نادر خاکی را در قزاقستان در سال ۲۰۲۳ دریافت کرد. همچنین، شرکت «Cove Capital» توافق‌نامه‌ای با برخی از نهادهای مسئول در بخش معدن قزاقستان برای پیشبرد پروژه‌های مواد معدنی حیاتی در این کشور به امضا رساند.

امضای این توافق‌نامه‌ها نه تنها موجب کاهش وابستگی آمریکا به چین برای تامین مواد اولیه حیاتی خواهد شد بلکه به واسطه آن، قزاقستان می‌تواند بخش مواد معدنی داخلی را توسعه داده و سهم خود را در زنجیره‌های تامین افزایش دهد.

وزیر صنعت و ساخت‌وساز قزاقستان در ادامه به انجمن «Minerals Security Partnership» و همکاری ۱۴ کشور در کنار اعضای اتحادیه اروپا که هدف از تاسیس آن، تسریع فرایند سرمایه‌گذاری بخش دولتی و خصوصی در زنجیره تامین مواد معدنی حیاتی در سطح جهانی عنوان شده است، اشاره کرد.

لازم به ذکر است که اتحادیه اروپا و قزاقستان در ماه نوامبر ۲۰۲۲، یادداشت تفاهمی را با هدف پیشبرد یک مشارکت راهبردی در بخش مواد اولیه حیاتی، باتری و هیدروژن سبز امضا کردند که به موجب آن، کشورهای عضو اتحادیه در بخش معدن و مواد معدنی قزاقستان سرمایه‌گذاری خواهند کرد.

در ماه آگوست ۲۰۲۴، بانک اروپایی بازسازی و توسعه حدود سه میلیون یورو در شرکت «Sarytogan Graphite» برای خرید حدود ۱۷٫۳۶ درصد از سهام این شرکت سرمایه‌گذاری کرد. شرکت «Sarytogan Graphite» در ماه ژانویه ۲۰۲۵ از سوی وزارت صنعت و ساخت‌و‌ساز قزاقستان مجوز استخراج معدن گرافیت که مدت آن حدود ۲۵ سال ذکر شده است را دریافت کرد.

انتهای پیام//