در حالت کلی، فولاد به دو روش اصلی کوره بلند (Blast furnace method) و همچنین روش کوره قوس الکتریکی (Electric arc method) در جهان تولید می‌شود. خوراک مورد نیاز تولید فولاد در روش کوره بلند، سنگ‌آهن و کک و در روش قوس الکتریکی، قراضه فولادی و آهن اسفنجی است. بخش عمده‌ای از فولاد چین به عنوان بزرگ‌ترین فولادساز دنیا، به روش کوره بلند تولید می‌شود و برخی دیگر از تولیدکنندگان برتر فولاد جهان همچون ایالات متحده آمریکا، ایران و ترکیه، به طور عمده از روش قوس الکتریکی استفاده می‌کنند. در این بین، در حالی استفاده از آهن اسفنجی به جای قراضه فولادی در روش قوس الکتریکی با افزایش چشمگیری همراه شده است که به هیچ وجه نمی‌توان از اهمیت بالای قراضه در تولید فولاد غافل شد.

بر اساس آمار منتشرشده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، ۳۱ میلیون و ۳۷۰ هزار تن آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۱ توسط شرکت‌های فولادی کشور تولید شده که این میزان با افزایش ۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن (۳۰ میلیون و ۳۲۸ هزار تن) همراه بوده است. تولید آهن اسفنجی و احداث کارخانجات جدید احیا مستقیم در حالی رو به افزایش است که در کمال تعجب، هنوز آمار دقیق و موثقی در خصوص میزان قراضه فولادی موجود در کشور وجود ندارد و طبق برآوردهای انجام‌شده، سالیانه به طور میانگین حدود سه میلیون تن ضایعات فولادی در کشور خرید و فروش می‌شود. از طرفی، متاسفانه قراضه فولادی در کشور ما متولی مشخصی ندارد و بر همین اساس قیمت آن به صورت روزانه توسط برخی بنگاه‌های ضایعاتی اعلام شده و دائما در نوسان است.

در حالت کلی، قیمت قراضه باید بر اساس نرخ شمش فولادی تعیین شود که سازوکار آن در بورس کالا مشخص است اما به دلیل نبود یک انجمن و یا اتحادیه واحد که بتواند فرمول مشخصی برای قیمت‌گذاری قراضه فولادی تعیین کند، شاهد تغییر نرخ و قیمت‌گذاری سلیقه‌ای آن در روزهای مختلف سال هستیم. برای مثال، قیمت قراضه در زمستان سال ۱۴۰۱ هم‌زمان با افزایش چشمگیر نرخ دلار، به حدود ۱۷ هزار و ۴۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم رسید و در روزهای پایانی سال با ایجاد یک ثبات نسبی در بازار ارز، حدود ۱۴ هزار و ۲۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت‌گذاری شد. قراضه سال ۱۴۰۲ را با قیمتی در حدود ۱۴ هزار و ۶۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم آغاز کرد و در نیمه نخست امسال، قیمت آن به حدود ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان به ازای هر کیلوگرم رسیده است. با مقایسه این آمار و ارقام در حدود ۹ ماهه اخیر، می‌توان دریافت که جای خالی یک تشکل واحد در این عرصه به شدت احساس می‌شود و افزایش قیمت قراضه و تامین آن به عنوان یک ماده اولیه مهم و اساسی، به یکی از چالش‌های بزرگ تولیدکنندگان فولاد کشور تبدیل شده است.

باید توجه داشت بازیافت و استفاده از قراضه فولادی در کوره‌های قوس الکتریکی، به مراتب آلایندگی کمتری نسبت به آهن اسفنجی و همچنین روش کوره بلند دارد. هم‌زمان با حرکت اغلب تولیدکنندگان فولاد در جهان به سمت کربن صفر و کاهش مصرف انرژی، اهمیت استفاده از قراضه آهنی بیش از پیش افزایش یافته است. در حال حاضر کشورهایی مانند ترکیه نه تنها از صادرات قراضه جلوگیری کرده بلکه نسبت به واردات آن از عراق نیز اقدام می‌کنند. در کشور ما به دنبال رکود در صنعت ساخت‌وساز و عدم اجرای پروژه‌های ساختمانی که مهم‌ترین منبع تامین قراضه فولادی به شمار می‌آید و همچنین عدم واردات آن، ایجاد قراضه نیز به مراتب کاهش یافته و در چنین شرایطی با افزایش تقاضا و در نهایت افزایش شدید قیمت مواجه شده‎‌ایم. در پایان می‌توان گفت همان طور که یک سازوکار مشخص برای قیمت‌گذاری سنگ‌آهن و آهن اسفنجی در نظر گرفته شده است، اگر یک اتحادیه واحد در حوزه قراضه فولادی، ایجاد و قیمت‌گذاری آن مشخصا توسط این بخش انجام شود، قطعا شاهد کاهش قیمت و چالش‌های موجود در این حوزه در گذر زمان خواهیم بود.

یادداشت: مجید زاهد – مدیرعامل شرکت فرآور فولاد آذر پولاد ارس

انتهای پیام//