چین در سال ۲۰۱۰ با ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن، صنعت این عناصر را به طور موقت وارد یک شرایط بحرانی کرد.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، برخلاف چین که مدیریت معادن مختلف در نقاط مختلف جهان را به عهده گرفته، آمریکا هیچ اقدام قابل‌‌ توجهی برای افزایش سهم خود در بازار مواد معدنی حیاتی، به ویژه در صنعت عناصر نادر خاکی انجام نداده است. حتی ژاپن نیز با آگاهی از اهمیت این عناصر، سرمایه‌گذاری‌هایی را در معادن استرالیا انجام داده است.

اگرچه ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن که به دلیل اختلافات سرزمینی به وجود آمده بود، تنها هفت هفته به طول انجامید اما چنین اتفاقی باعث شد زنجیره تامین جهانی عناصر نادر خاکی تغییراتی بنیادین را تجربه کند.

پس از پایان ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن، دولت چین موفق شد کل صنعت داخلی عناصر مذکور را با کنار زدن فروشندگان غیرمجاز در این کشور تحت کنترل بگیرد. ممنوعیت وضع شده باعث شد مقامات ژاپنی و آمریکایی به فکر کاهش وابستگی خود به چین برای تامین عناصر نادر خاکی بیفتند. در همین زمینه، دولت ژاپن طرحی برای تامین عناصر نادر خاکی مورد نیاز خود از استرالیا را ارائه کرد و در حال حاضر این کشور بخش زیادی از عناصر مذکور را از استرالیا تامین می‌کند.

از سوی دیگر و پس از گذشته ۱۵ سال از اعمال ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن و اقدام دولت آمریکا برای کاهش وابستگی خود به چین برای تامین عناصر مذکور، آمریکا برای فرآوری این عناصر همچنان به چین وابسته است. وابستگی به چین در تامین عناصر نادر خاکی خودروسازان، شرکت‌های هوافضا و پیمانکاران صنایع دفاعی آمریکا را بسیار آسیب‌پذیر کرده است.

اخیرا و با توجه به افزایش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین، این کشور در اقدامی متقابل با وضع تعرفه‌های واردات کالا از سوی دولت ترامپ، صادرات تمام عناصر نادر خاکی و همچنین آهن‌رباهای دائمی مورد استفاده در ساخت موتورهای الکتریکی به آمریکا را به حالت تعلیق درآورده است. از این آهن‌رباها در تولید موتور خودروهای الکتریکی، خودروهای با موتور احتراق داخلی و همچنین ربات‌ها، هواپیماهای بدون سرنشین، توربین‌های بادی دریایی، موشک‌ها، جت‌های جنگنده و بسیاری از محصولات دیگر استفاده می‌شود. واضح است که تلاش آمریکا برای جایگزینی منابع تامین عناصر نادر خاکی مورد نیاز خود با چین، هنوز راه به جایی نبرده است و این کشور همچنان منبع اصلی عناصر مذکور در آمریکا به شمار می‌رود.

میلو مک براید، متخصص مواد معدنی حیاتی در موسسه غیردولتی کارنگی برای صلح بین‌المللی، اظهار داشت: سیاست‌گذاران ایالات متحده آمریکا ۱۵ سال است که از کاهش وابستگی خود به خرید عناصر نادر خاکی از چین سخن می‌گویند اما در عمل اقدامات متناسبی در راستای این هدف‌گذاری انجام نداده‌اند.

نکته جالب توجه در خصوص ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، اینکه تحریم انجام شده با لابی و تبانی مافیای سازمان‌یافته چین که سهم حدود ۵۰ درصدی از صادرات عناصر نادر خاکی این کشور را در دست داشت، انجام شد؛ البته پس از مدتی دولت چین توانست با کنار زدن مافیا از قاچاق این عناصر به کشورهای دیگر مانند ژاپن جلوگیری کند و صادرات این مواد معدنی حیاتی را به طور کامل تحت کنترل خود بگیرد.

پس از این اتفاق، معادن عناصر نادر خاکی تحت مدیریت دولت قرار گرفت و همه شرکت‌های چینی فعال در این صنعت در یک شرکت دولتی با نام «China Rare Earth Group» ادغام شدند. در خصوص آهن‌رباهای دائمی در چین نیز این کشور تلاش زیادی برای توسعه صنعت داخلی خود انجام داد و حجم بسیاری زیادی از آهن‌رباهایی که پیش‌تر با صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن ساخته می‌شدند، در حال حاضر در کارخانجات تازه راه‌اندازی شده در چین تولید می‌شوند.

قابل ذکر است چین برای ساخت کارخانجات ساخت آهن‌ربای دائمی پیشرفته سرمایه هنگفتی را اختصاص داده است و این واحدها در شهر گانژوو واقع در استان جیانگشی چین واقع شده‌اند.

طبق آمارهای ارائه شده، چین در حال حاضر سهم ۹۰ درصدی را از تولید آهن‌رباهای دائمی در مقیاس جهانی در اختیار دارد. به علاوه، دو مجموعه دیگر از بزرگ‌ترین کارخانجات تولید آهن‌رباهای دائمی در شهر گانژوو در دست ساخت هستند.

شی جین پینگ، رئیس جمهور چین چند ماه پس از بازدید از پیشرفته‌ترین کارخانه تولید آهن‌رباهای دائمی در شهر گانژوو در سال ۲۰۲۰، بیان کرد: چین باید برتری و سهم بالای خود در صنایعی که در آن در سطح جهانی دست برتر را دارد، تثبیت و حفظ کند.

پس از اتمام ممنوعیت صادرات عناصر نادر خاکی از چین به ژاپن، این کشور اقداماتی را برای تداوم دسترسی به این عناصر از جمله یافتن منابع تامین از کشورهای جایگزین و افزایش ذخایر انبار شده برای رفع نیاز دو سال تولیدکنندگان انجام داد. به علاوه، سرمایه‌گذاری‌هایی از سوی ژاپنی‌ها در بخش عناصر نادر خاکی استرالیا انجام شد.

در همین راستا، شرکت «Sumitomo Group» با حمایت مالی دولت ژاپن در شرکت استرالیایی «Lynas Rare Earths» فعال در بخش عناصر نادر خاکی سرمایه‌گذاری کرد. در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از عناصر نادر خاکی سبک و حجم بسیار کمی از عناصر سنگین مورد نیاز ژاپن از طریق شرکت «Lynas Rare Earths» تامین می‌شود. در همین راستا، قرار است واحد پالایش شرکت مذکور با هدف فرآوری عناصر نادر خاکی سنگین برای تولیدکنندگان آهن‌رباهای دائمی ژاپنی، فعالیت خود را در تابستان ۲۰۲۵ آغاز کند.

از سوی دیگر، شرکت «Proterial»، شرکت «Shin-Etsu Chemical Company» و شرکت «TDK Corporation» به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آهن‌رباهای دائمی در ژاپن، بخشی از فرایند تولید خود را به منظور دسترسی آسان‌تر به عناصر نادر خاکی و به علت هزینه پایین نیروی کار به چین و ویتنام انتقال داده‌اند. با این حال، عمده فعالیت این شرکت‌ها همچنان در ژاپن برقرار است.

شرکت‌های آمریکایی برخلاف ژاپنی‌ها، حضور کمتری در صنعت عناصر نادر خاکی دارند. در همین زمینه، صنعت عناصر نادر خاکی ایالات متحده آمریکا با شروع فعالیت یک شرکت تابعه شرکت جنرال موتورز در شمال ایالت ایندیانا در دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز به کار کرد. واحدهای تولید شرکت مذکور بنابر دلایلی، فعالیت خود در آمریکا را متوقف و کارخانجات تولیدی خود را به چین و سنگاپور منتقل کردند.

پس از تحریم صادرات عناصر نادر خاکی به ژاپن در سال ۲۰۱۰، شرکت ژاپنی «Hitachi Metals» که در سال ۲۰۲۳ نام خود را به شرکت «Proterial» تغییر داد، با حمایت دولت باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا، یک کارخانه تولید آهن‌رباهای دائمی را در ایالت کارولینای شمالی که ساخت آن از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ به طول انجامید، راه‌اندازی کرد.

با توجه به هزینه تولید و دستمزد بالای نیروی کار در آمریکا و همچنین فقدان تمایل مصرف‌کنندگان عناصر نادر خاکی به خرید این محصولات که در آمریکا قیمت به مراتب بیشتری از چین دارند، شرکت «Hitachi Metals» مجبور شد فعالیت کارخانه تولیدی خود را در سال ۲۰۲۰ متوقف کند.

در حال حاضر معدن «Mountain Pass» واقع در ایالت کالیفرنیا، تنها معدن فعال عناصر نادر خاکی در آمریکا محسوب می‌شود. شرکت «MP Materials» که مدیریت معدن «Mountain Pass» را بر عهده داشته، در نظر دارد ظرفیت تولید تجاری آهن‌رباهای دائمی را در انتهای سال ۲۰۲۵ در واحد تولیدی خود واقع در ایالت تگزاس افزایش دهد.

با وجود این کار، نرخ بهره‌برداری ظرفیت در واحدهای تولید شرکت «MP Materials» رقمی بسیار بالا گزارش شده است. با این حال، ظرفیت تولید سالانه این شرکت معادل ظرفیت تولید عناصر نادر خاکی چین تنها در یک روز ذکر شده است. جالب است که از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۹۵، زمانی که چین روند صادرات محصولات بسیار کم هزینه تولیدی خود را به سایر نقاط جهان آغاز کرد، شرکت «MP Materials» بیشترین عناصر نادر خاکی جهان را تولید و تامین می‌کرد.

در حال حاضر تشدید اجرای قوانین زیست‌محیطی راه‌اندازی معادن عناصر نادر خاکی در آمریکا را بسیار دشوار کرده است. مارک اسمیت، رئیس و مدیر اجرایی شرکت «NioCorp Developments» که مجوز راه‌اندازی معدن عناصر نادر خاکی در ایالت نبراسکا را دریافت کرده است، عنوان کرد: از زمان آغاز روند تحقیق و توسعه تا دریافت مجوز ساخت و در نهایت راه‌اندازی، تکمیل و آغاز به کار یک معدن عناصر نادر خاکی در ایالات متحده آمریکا به حدود ۲۹ سال زمان نیاز دارد. در مقابل، معادن عناصر نادر خاکی در چین در مدت بسیار کوتاه‌تری راه‌اندازی شده و نیازی به تاییدیه‌های نظارتی سختگیرانه مشابه آنچه در کشورهای غربی به ویژه آمریکا اجرایی شده است، ندارند.

در مجموع می‌توان مطرح کرد که تعداد کمی از شرکت‌های آمریکایی تمایل به انجام کاری دارند که شرکت «Hitachi Metals» با توسعه واحد تولید عناصر نادر خاکی در خاک آمریکا اجرایی کرد؛ چراکه مصرف‌کنندگان خرید محصولات ارزان‌قیمت را ترجیح می‌دهند و ریسک سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در توسعه عناصر نادر خاکی آمریکا را به جان نمی‌خرند.

انتهای پیام//