صنعت فروآلیاژ از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است و تولید فولاد و به ویژه آلیاژهای فولادی به طور کامل به صنعت فروآلیاژ وابستگی دارد. از این رو، به این صنعت در دنیا به صورت ویژه نگاه و از آن حمایت می‌شود. تولیدکنندگان فروآلیاژ در دنیا توسط دولت‌ها از حمایت ویژه برخوردار هستند و این حمایت‌ها در قالب اعمال تعرفه بر واردات، تامین آسان مواد اولیه و معافیت‌های ویژه برای تولیدکنندگان صورت می‌گیرد. متاسفانه تولیدکنندگان فروآلیاژها در کشور ما باید با واردات رقابت کنند که در چند ماه اخیر قیمت‌های جهانی مواد اولیه کاهش یافته و در مقابل هزینه‌های تولید فروآلیاژ در کشور ما افزایش یافته است و این موضوع مشکلات صنعت فروآلیاژ را دوچندان کرده است. در این رابطه، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با مرصاد محامی آهنگران، مدیرعامل شرکت یکتا ذوب ایرانیان به گفتوگو نشسته است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
توضیحاتی در خصوص تاریخچه، وضعیت و فعالیت‌های شرکت یکتا ذوب ایرانیان بفرمایید.
شرکت یکتا ذوب ایرانیان به طور رسمی از سال ۱۳۸۷ آغاز به کار کرد اما پیش از آن تجربه فعالیت در صنعت را به واسطه دیگر شرکت‌ها داشت. فعالیت یکتا ذوب در زمینه تولیدی و بازرگانی از همان زمان گذشته انجام می‌شده است و شرکت ما در بخش تولید روی فروآلیاژها و کلسینه کردن گرافیت یا پترولیوم کک فعالیت می‌کند. در بخش فروآلیاژ محصول استراتژیک فرومنگنز متوسط کربن را تولید می‌کنیم. همچنین در بخش بازرگانی نیز نماینده رسمی چند شرکت معتبر از چین و هند هستیم و واردات مواد اولیه را انجام می‌دهیم.
شرکت یکتا ذوب در بخش تولید چه عملکردی را از خود بر جای گذاشت؟
در بخش تولید به ویژه فروآلیاژ با مشکلاتی مواجه هستیم. به طور مثال ماده اولیه تولید فرومنگنز متوسط کربن، فرومنگنز پرکربن است و در مجموعه کربن‌زدایی آن را انجام می‌دهیم. با توجه به اختلاف قیمت و هزینه‌های تولید محصول نهایی، بسته به شرایط بازار ممکن است قیمت تمام شده نوسان یابد. به همین دلیل تولیدات ما با توجه به شرایط بازار نوسان دارد. از این رو در برخی مقاطع زمانی همچون وضع حاضر تولید نسبت به محصولات وارداتی از صرفه اقتصادی کمتری برخوردار است و به همین دلیل تولید فرومنگنز را کاهش داده‌ایم. ناگفته نماند که می‌توانیم هر هفته ۳۰ تا ۴۰ تن فروآلیاژ تولید کنیم که البته میزان تولید واقعی کمتر از ظرفیت اسمی است.
در بخش کلسینه کردن گرافیت نیز تولید کاملا وابسته به چگونگی تامین مواد اولیه است. در این زمینه باید مواد اولیه خود را از ترکمنستان وارد کنیم که اخیرا میزان واردات محدود شده است. به عبارت بهتر هر اندازه که بتوانیم ماده اولیه را تامین کنیم، تولید خواهیم داشت. البته به فکر احداث خط دیگری برای تامین مواد اولیه هستیم تا بتوانیم محصول بهتری تولید کنیم.
از سال ۱۳۹۸ تا سال ۱۴۰۰ وضعیت تولید رو به رشد و خوب بود اما سال جاری این روند معکوس شده است و نشانه‌هایی از شرایط بد به گوش می‌رسد که باید زودتر فکری برای این وضعیت شود. مشکل اصلی صنعت اکنون تامین برق است.
مشتریان شرکت شما چه صنایعی هستند؟
بیشتر فروش محصولات ما به صنعت فولاد است و این محصولات در تولید فولاد و چدن به کار می‌رود. از فرو منگنز متوسط کربن برای تولید فولاد و چدن جهت ایجاد استحکام مناسب استفاده می‌شود. همچنین پترولیوم کک ریزدانه با سایز بسیار ریز تا سه میلی‌متر در تولید فولاد به کار می‌رود. ضمن اینکه پترولیوم کک درشت‌دانه در تولید چدن و تولید قطعات چدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته خود ما پترولیوم کک را برای مصارف مختلف دسته‌بندی کردیم زیرا این محصول برای کربن دادن به فولاد و چدن به کار می‌رود. در همین حال فولاد کربن کمتری مصرف می‌کند اما چدن به کربن بیشتری نیاز دارد.
وضعیت صنعت فروآلیاژ در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این صنعت با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کند؟
سال ۱۴۰۱ یک سال مجزا و متفاوت نسبت به سال‌های گذشته است. حرکت صنعت فولاد به عنوان مصرف‌کننده فروآلیاژ و پترولیوم کک برخلاف حرکت سایر محصولات فلزی و معدنی بوده است. به عبارت دیگر تنها بازاری که با افت مواجه شد و عکس دیگر بازارها جریان داشت، صنعت فولاد بود که قیمت‌ها در آن به شدت کاهش یافت. این کاهش قیمت به چند موضوع باز می‌گردد؛ نخستین علت کاهش قیمت فولاد افت قیمت‌های جهانی است. قطعی برق نیز به کاهش خرید فولاد در کشور دامن زد و تولید فولاد در کارخانه‌های فولادی کاهش یافت. از آنجا که تقاضا برای تولید فولاد با افت مواجه شد، این مسئله روی تقاضای فروآلیاژ و پترولیوم کک نیز اثر منفی گذاشت و عرضه از تقاضا بیشتر بود. نتیجه این فرایند به کاهش قیمت فروآلیاژ و پترولیوم کک منجر شد. در حالی که همین پترولیوم کک به دلیل افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی در خارج از ایران گران شده بود اما در داخل به دلیل نبود تقاضا، گرانی چندان خود را نشان نداد. اتفاقی که در حال حاضر افتاده این است که با توجه به اینکه هزینه‌ها در سال جدید به ویژه در رابطه با حقوق و هزینه‌های جاری برای کارخانه‌ها افزایش یافت، در سمت مقابل قیمت محصول نهایی افت داشت. این یعنی کاهش قیمت محصولات فولادی و در کنار آن افزایش قیمت مواد اولیه، تهدیدکننده شرکت‌های فعال در زنجیره فولاد است. این بحران می‌تواند به تعطیلی کارخانه‌ها منجر شود که در این رابطه جلساتی در وزارت صنعت معدن و تجارت با هدف تنظیم بازار و بهبود شرایط تولید کنندگان برگزار شده است. امیدوار هستیم خروجی این جلسات مثبت و به سود تولیدکنندگان باشد.
در حال حاضر تولید فولاد و در کنار آن تولید مواد اولیه فولادی با قطعی برق به شدت کاهش یافته است؛ به طوری که بسیاری از کارخانه‌ها با ضرر محصول تولید می‌کنند. لازم است با سرعت زیادی یک راهکار جهت برون‌رفت از این وضعیت تدبیر شود.
متاسفانه ابتدای سال جاری اعلام شد که صادرکنندگان فولاد باید برای صادرات عوارض دهند. درست است که این تصمیم در یک مقطع زمانی کوتاه اتخاذ و اجرا شد اما همان زمان کوتاه ضربه بسیار بزرگی به صادرات فولاد ایران زد. کاهش صادرات فولاد کشور باعث شد مشتریان صادراتی به سمت فولاد روسیه و دیگر تولیدکنندگان متمایل شوند. نتیجه این موضوع با توجه به تحریم روسیه و عرضه بسیار زیاد این کشور در بازارهای جهانی کاهش شدید قیمت فولاد بود.
علاوه بر موارد یاد شده، رکود جدیدی در بازارهای جهانی پیش‌بینی می‌شود. هم‌اکنون چین دوباره برخی فعالیت‌های صنعتی به ویژه مرتبط با صنعت فولاد را محدود کرده است. به این موارد باید به سقوط قیمت برخی رمزارزها اشاره کرد که به طور مستقیم با وضعیت اقتصادی آمریکا در ارتباط است و خبر از رکود اقتصادی در این کشور می‌دهد. به این ترتیب در آینده نزدیک بازارهای جهانی با رکود مواجه خواهند شد. مشخص نیست که این رکود تا چه زمانی ادامه دارد.
آیا واردات فروآلیاژ را تهدیدی برای تولید می‌دانید؟ چه استراتژی‌هایی باید در رابطه با واردات اتخاذ شود؟
هم فرومنگنز و هم پترولیوم کک به کشور وارد می‌شود. دلیل اصلی نبود تولید برخی محصولات فروآلیاژ واردات است. همان‌طور که گفته شد میزان تولید فرومنگنز متوسط کربن شرکت ما با کاهش مواجه شده است که به طور حتم یکی از دلایل اصلی آن واردات این محصول بوده و ما ناچار به رقابت با محصولات وارداتی هستیم. در حالی که هزینه‌های تولیدکنندگان روز به روز افزایش می‌یابد، محصول وارداتی با قیمت مناسب و حتی قیمت پایین‌تر نسبت به محصول داخلی به کشور وارد می‌شود. دولت برای سامان دادن به بازار ارز در کشور باید چاره‌ای در رابطه سامانه نیما بیندیشد. فاصله ارز نیمایی و بازار آزاد در ماه‌های اخیر افزایش یافته است و این موضوع به تولیدکنندگان آسیب می‌زند. از این رو پیشنهاد می‌شود دولت تعرفه واردات محصولاتی که در داخل قابل تولید هستند را افزایش دهد. به اعتراف بسیاری از فعالان بازار، نرخ ارز نیمایی برای واردات بسیار پایین است و این پایین بودن نرخ باعث می‌شود محصولات وارداتی نسبت به تولید داخل با قیمت پایین‌تری به فروش بروند و این شرایط رقابت را برای تولیدکنندگان داخلی دشوار می‌کند. هر سال در کشور با ۳۰ درصد افزایش هزینه‌های تولید مواجه هستیم به تبع این موضوع باید نرخ ارز وارداتی نیز با افزایش همراه باشد. اگر این اتفاق نیفتد واردکننده همواره یک قدم از تولیدکننده جلوتر خواهد بود. با اینکه شرکت ما واردات انجام می‌دهد اما نرخ ارز وارداتی باید افزایش یابد.
آیا با قطعی برق مواجه شده‌اید؟ قطعی برق چه اثری بر صنایع می‌گذارد؟
قطعی برق یکی از مشکلات بزرگ صنایع است و هم‌اکنون با یک سوم ظرفیت اسمی فعالیت می‌کنیم زیرا با محدودیت‌های تامین برق مواجه شده‌ایم. البته شرایط ما نسبت به به تولیدکنندگان بزرگ فروآلیاژ بهتر است زیرا ما تولید روتین نداریم اما تولیدکنندگان بزرگ باید فعالیت خود را بدون توقف ادامه دهند. از این رو قطعی برق بر فعالیت تولیدکنندگان بزرگ اثر قابل توجهی می‌گذارد و هزینه‌های آن‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. تولیدکننده ناچار است هزینه‌های جاری خود را پرداخت کنند و با قطعی برق با توجه به اینکه تولید و فروش کاهش می‌یابد، هزینه‌های سربار افزایش خواهد یافت. حتی ممکن است تولیدکننده با زیان مواجه شود. همچنین قطعی برق فولادسازان به عنوان مشتریان اصلی فروآلیاژ به کاهش بیشتر تقاضای این محصول دامن خواهد زد و حتی با تولید فروآلیاژ، خریداری برای آن وجود نخواهد داشت هم‌اکنون شاهد رکود سنگین در بازار هستیم.
چه راهکارهایی را برای برون‌رفت از قطعی برق صنایع پیشنهاد می‌دهید؟
برای تامین برق باید به سمت انرژی‌های جدید به ویژه انرژی خورشیدی برویم. به نظر می‌رسد انرژی‌های تجدیدپذیر تنها راه نجات صنعت است. دنیا به سمت استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر حرکت کرده و کشورهای حاشیه خلیج فارس از این انرژی‌ها استفاده می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی روی آن انجام داده‌اند. با توجه به شرایط خوب کشور ما، اگر هزینه‌های احداث نیروگاه‌های جدید در انرژی‌های تجدیدپذیر سرمایه‌گذاری شود، تنها راه نجات صنعت همین خواهد بود. باید توجه داشت که تعداد زیادی از کارخانه‌ها به دلیل قطعی برق تعطیل خواهند شد و تنها نباید صنعت فولاد را برای تامین انرژی لحاظ کرد. صنعت سیمان نیز همین مشکل را دارد و برق شهرک‌های صنعتی نیز مدام قطع می‌شود. متاسفانه قطعی برق تبعات سنگین برای صنایع خواهد داشت و سال بعد که تقاضای مصرف برق افزایش یابد، با قطعی بیشتری مواجه خواهیم شد.
چه اهداف و استراتژی‌هایی را برای شرکت یکتا ذوب ایرانیان اتخاذ کرده‌اید؟
طرح اصلی شرکت یکتا ذوب ایرانیان در حال راه‌اندازی است. در این رابطه یک خط بسیار منحصر به فرد در زمینه تولید فروآلیاژ طراحی کرده‌ایم و به دنبال احداث یک واحد فروآلیاژ جدید هستیم تا بتوانیم سه محصول استراتژیک را به صورت همزمان در آن تولید کنیم. امیدوار هستیم این واحد جدید در آینده نزدیک به بهره‌برداری برسد. ناگفته نماند که تولید سه نوع فروآلیاژ در یک کارخانه در نوع خود بی‌نظیر بوده و برای اولین بار است که چنین کارخانه‌ای در کشور احداث می‌شود. هر چند که از شروع احداث پروژه با افزایش هزینه چند برابری مواجه شده‌ایم و وضعیت تولید را که می‌بینیم، نسبت به فعالیت تولیدی تا حدی دلسرد می‌شویم اما در تلاش هستیم در آینده شرایط بهتری داشته باشیم. طبعا احداث پروژه خاص انرژی زیادی از ما می‌گیرد.
