روند عرضه و تقاضا برای مواد معدنی حیاتی از جمله عناصر نادر خاکی صعودی بوده است اما انتظار می‌رود این بخش با چالش‌های مداوم در بخش عرضه در جهت پاسخگویی به الگوهای مصرف بین‌المللی روبه‌رو شود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از موسسه «Fastmarkets»، طبق گزارش انجمن صنایع عناصر نادر خاکی چین، قیمت عناصر نادر خاکی در ماه فوریه ۲۰۲۳ به بالاترین حد خود در یک دهه گذشته رسید که دلیل آن، رشد سریع حجم تقاضا و عوامل بازدارنده اقتصادی است که بر میزان دسترسی تولیدکنندگان اصلی این عناصر تاثیر می‌گذارد.
در حالی که روند تقاضا در حال حاضر و در آینده در صنایع پایین‌دستی به ویژه برای مصرف مثبت ارزیابی می‌شود، روند عرضه به اندازه تقاضا امیدوارکننده نیست که این امر موجب ایجاد عدم تعادل در بازار و نگرانی فعالان آن می‌شود.
عناصر نادر خاکی، ترکیبی متشکل از ۱۷ فلز است که کاربردهای مختلفی دارد اما همیشه بیشترین تمرکز بر روی تعداد انگشت‌شماری از این عناصر یعنی نئودیمیوم، پرازئودیمیوم، تربیوم و دیسپروزیوم که در تولید آهنربا کاربرد دارند، بوده است.
آهنرباهای تولیدشده از عناصر نادر خاکی، از جمله محصولاتی است که بیشترین استفاده را در توربین‌های بادی و وسایل نقلیه الکتریکی دارد. استفاده از آهنربای تولید شده از عناصر نادر خاکی در موتور خودروهای الکتریکی، باعث سبک‌تر شدن، کاهش قیمت و افزایش عمر وسیله نقلیه می‌شود. در حال حاضر تنها آهنربای تولیدشده از عناصر نادر خاکی، استحکام و مقاومت حرارتی لازم برای استفاده در توربین‌های بادی را دارد.
کشورها نیز به دنبال اجرای طرح برایند انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰ هستند تا میزان انتشار کربن خود را مطابق با توافق‌نامه آب و هوایی پاریس کاهش دهند. در حال حاضر مهم‌ترین اقدام در این زمینه، کربن‌زدایی در بخش تولید و حمل‌ونقل انرژی در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر است.
این تحولات در الگوهای مصرف، منجر به تغییرات قیمتی برای عناصر نادر خاکی می‌شود و آهنرباهای تولیدشده از این عناصر، بیشترین سهم را از افزایش قیمت به خود اختصاص می‌دهند. در سال ۲۰۲۲، آهنرباهای تولیدشده از عناصر نادر خاکی بیشترین افزایش قیمت را تجربه کرد. در مقابل، قیمت فراوان‌ترین عناصر نادر خاکی یعنی سریوم و لانتانیوم (که بیش از نیمی از حجم عرضه این عناصر را تشکیل می‌دهند)، در پایین‌ترین حد خود در چندین سال گذشته بوده است. در یک وبینار که توسط انجمن جهانی صنایع عناصر نادر خاکی (REIA) در سال ۲۰۲۱ برگزار شد، شرکت‌کنندگان اعلام کردند که استفاده از آهنربا به تنهایی بیش از ۷۰ درصد از ارزش تقاضای عناصر نادر خاکی را تشکیل می‌دهند اما فقط ۲۳ درصد از حجم عرضه را به خود اختصاص داده است. انتظار می‌رود با افزایش تقاضا برای آهنرباهای تولیدشده از عناصر نادر خاکی، این شکاف ارزش تقاضا و عرضه بین این آهنربا و دیگر عناصر نادر خاکی تشدید خواهد شد.
فلزات سبک سریوم و لانتانیوم (که ۶۳ درصد از حجم عرضه کل و تنها ۶ درصد از ارزش تقاضا را به خود اختصاص می‌دهند)، فراوان‌ترین و ضعیف‌ترین حلقه‌های زنجیره ارزش را دارند. انتظار می‌رود با رسیدن به وضعیت مازاد عرضه، تولیدکنندگان دچار ضرر مالی شوند؛ در حالی که انجمن جهانی صنایع عناصر نادر خاکی عنوان کرد: خطوط تولید عنصر پرازئودیمیوم بیشترین سودآوری را خواهد داشت.
سلطه چین در بازار عناصر نادر خاکی
کشور چین، بیشترین سهم بازار جهانی را در عرضه عناصر نادر خاکی با نزدیک به ۸۰ درصد به خود اختصاص داده است (در صورت در نظر گرفتن خرید عناصر نادر خاکی توسط چین برای میانمار، این سهم افزایش خواهد یافت). در این زمینه تعداد معدودی از تولیدکنندگان غیر چینی وجود دارند؛ هرچند که انتظار می‌رود سهم تولید کشورهای غیر عضو اتحادیه اروپا افزایش یابد.
در بخش عرضه نیز کشور چین چند سالی است که بر سیستم تعیین پریمیوم این عناصر تاثیرگذار است. این تاثیرگذاری چین به دنبال وقوع چرخه رونق و کسادی در اوایل دهه ۲۰۱۰ در بازار عناصر نادر خاکی اتفاق افتاد که پایه‌های این بخش را به لرزه درآورد و باعث برشکستگی تقریبا تمام شرکت‌های بین‌المللی فعال در این زمینه شد.
در سال‌های اخیر، چین با حفظ برتری خود در تولید و عرضه عناصر نادر خاکی و ایجاد توازن در روند عرضه و تقاضای جهانی، تصمیم به ادغام شرکت‌های فعال داخلی در این زمینه (که از چندین شرکت به تنها چهار شرکت بزرگ کاهش یافت) و تعیین پریمیوم برای تولید و صادرات گرفت.
اخیرا فشارهایی از سوی بازار برای افزایش پریمیوم سال ۲۰۲۳ برای برآوردن رشد مصرف مورد انتظار در پرازئودیمیوم و آهنرباهای تولیدشده از عناصر نادر خاکی به وجود آمده است. در ماه ژانویه ۲۰۲۳، وزارت منابع طبیعی چین، پریمیوم‌های سال ۲۰۲۲ را حدود ۲۰ درصد افزایش داد و از ۸۴ هزار تن در سال ۲۰۲۱، به ۱۰۰ هزار و ۸۰۰ تن برای استخراج و از ۸۱ هزار تن در سال ۲۰۲۱، به ۹۷ هزار و ۲۰۰ تن برای فرایند جداسازی رساند.
گفتنی است که چین، حدود ۹۰ درصد از حجم تقاضای آهنرباهای دائمی تولیدشده از عناصر نادر خاکی در سطح جهان را تامین می‌کند.
سرمایه‌گذاری در بخش عناصر نادر خاکی در خارج از چین
غرب معتقد است این وابستگی کامل به تامین عناصر نادر خاکی و آهنرباهای دائمی چین، به یک تعهد الزام‌آور و بالقوه برای توسعه صنایع انرژی پاک داخلی کشورها بدل شده است. به عنوان راهی برای اصلاح مشکل فعلی، اروپا و ایالات متحده آمریکا به دنبال ارائه راه‌هایی برای حمایت مالی از تولیدکنندگان عناصر نادر خاکی غیرچینی هستند.
در ماه فوریه ۲۰۲۳، قانون‌گذاران آمریکایی لایحه‌ای را برای محدود کردن اتکا به عناصر نادر خاکی چین توسط پیمانکاران فعال در وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا به مجلس سنا ارائه کردند. پنتاگون از قبل به شرکت‌های داخلی فرآوری عناصر نادر خاکی از جمله شرکت «MP Materials»، تنها شرکت معدنی داخلی آمریکا فعال در زمینه عناصر نادر خاکی و شرکت تولیدکننده استرالیایی «Lynas» کمک‌ها و حمایت‌های مالی خود را ارائه کرده است.
در این لایحه همچنین امکان اعمال تحریم‌های تجاری علیه بخش عناصر نادر خاکی چین در نظر گرفته شده است. این لایحه برای پاسخگویی به نگرانی‌های کوتاه‌مدت، در دسترس بودن این عناصر با در نظر گرفتن امکان جایگزینی کانال‌های عرضه تولیدکنندگان جدید و غیرچینی، پنتاگون را مجبور می‌کند تا ذخایر عناصر نادر خاکی و توانایی فرآوری داخلی این کشور را افزایش دهد.
از این نظر، موجودی ذخایر انبارها احتمالا تا زمانی که نیاز به ایجاد پل ارتباطی میان حجم تقاضا در کوتاه‌مدت با منافع ایالات متحده آمریکا و اروپا در تامین حجم مورد تقاضا در دیگر کشورها وجود دارد، اهمیت پیدا خواهد کرد. موضوع تسلط چین و ایجاد کانال‌های عرضه توسط تولیدکنندگان غربی که هنوز به مرحله اجرایی کامل در نیامده است، نگرانی‌های گسترده‌تری را در مورد تعادل عرضه و تقاضای جهانی و قیمت‌های آتی عناصر نادر خاکی به وجود آورده است.
مشارکت‌کنندگان بازار هشدار دادند که افزایش بیشتر قیمت‌ها در میان‌مدت می‌تواند در نهایت منجر به کاهش حجم تقاضا شود. به عبارت دیگر، سرعت توسعه خودروهای الکتریکی و توربین‌های بادی کاهش یافته و هزینه‌ها افزایش می‌یابد و ثبت سفارش خرید یا امضای قراردادهای نصب و راه‌اندازی تاسیسات فرآوری جدید متوقف خواهد شد.
انتهای پیام//
