آخرین ادغام شرکت‌های تولیدکننده عناصر نادر خاکی در چین نشان می‌دهد که توازن قدرت در این بخش از مواد حیاتی، بسیار کمتر از انتظارات دولت‌های غربی است.

 به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌ آنلاین» و به‌ نقل از موسسه «Fastmarkets»، این فرایند ادغام اعلام شده در اواخر سال ۲۰۲۲ بین برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تولیدکننده عناصر نادر خاکی چین، جایگاه این صنعت در چین را در قاره آسیا تثبیت خواهد کرد و شرکت‌ها و دولت‌های دیگر کشورها را مجبور به پاپس کشیدن در زمینه رقابت در این عرصه می‌کند.

شرکت «China Minmetals Rare Earth» در آستانه کریسمس ۲۰۲۳ اعلام کرد که موافقت دولت را برای پیگیری ادغام با شرکت‌های «Chinalco Rare Earth and Metals» و «Ganzhou Rare Earth Group»، دو تولیدکننده هم‌صنف دریافت کرده است و با توجه به این موافقت، یک شرکت بزرگ را با ادغام این تولیدکنندگان عناصر نادر خاکی تشکیل می‌دهد.

این شرکت تازه تشکیل شده تحت نام «China Rare Earth Group»، حدود ۷۰ درصد از مقدار تولید عناصر نادر خاکی چین را در اختیار خواهد داشت. گفتنی است که چین به تنهایی حدود ۹۰ درصد از عرضه جهانی عناصر نادر خاکی تصفیه‌شده را به خود اختصاص داده است. این شرکت جدید مانند دیگر شرکت‌های مستقل فعال در این زمینه تحت کنترل دولت چین خواهد بود.

اهمیت استراتژیکی و ژئوپلیتیکی بالای تولید عناصر نادر خاکی

اگرچه عناصر نادر خاکی متشکل از ۱۷ عنصر فلزی است اما به دلیل وجود عناصری مانند نئودیمیوم و پرازئودیمیوم (NdPr)، تربیوم و دیسپروزیوم که در تولید آهنرباهای تولیدشده با عناصر نادر خاکی و موتورهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند، منابعی با ارزش اهمیت بالا تلقی می‌شوند. از این عناصر در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و در وسایل نقلیه الکتریکی و توربین‌های بادی استفاده می‌شود. به این ترتیب، این عناصر اهمیت استراتژیک و ژئوپلیتیک بالایی برای دولت‌ها و اقتصادهای جهانی دارند.

این ادغام شرکت‌ها نشان می‌دهد که دولت پکن به‌ شدت از پتانسیل این منبع درآمد خود آگاه است و در راستای استراتژی سیاسی این کشور در داخل و خارج، نظارت دقیقی بر این بخش اعمال می‌کند و با دقت هرچه تمام‌تر در این مسیر گام برخواهد داشت.

تصویر فعلی از این اقدام شرکت‌های بزرگ دولتی چین، چندان تفاوتی با اقدام شرکت‌های غیر قانونی، اغلب سطحی‌نگر و گاها غیرمجاز این کشور در یک دهه گذشته ندارد.

در سطح بین‌المللی، عناصر نادر خاکی هنوز در میان سرمایه‌گذاران به دلیل رونق و رکود چشمگیر این بخش در آخرین چرخه‌ افزایش قیمت کالاها همچنان محبوبیت چندانی ندارند.

در همین رابطه، اختلال در عرضه عناصر نادر خاکی ناشی از محدودیت‌های صادراتی اعمالی چین در سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۰، منجر به افزایش پنج تا ۶ برابری قیمت‌ها شد و مصرف‌کنندگان را به سمت یافتن جایگزین‌ در زنجیره عرضه سوق داد. در نهایت بازار سهام سقوط کرد و بسیاری از فعالان در این زمینه ورشکست شدند. این اتفاق تلخ برای یک دهه، باعث ترس و واهمه سرمایه‌گذاران شد و آن‌ها را از سرمایه‌گذاری در پروژه‌های مرتبط با عناصر نادر خاکی منصرف کرد.

آهنرباهای تولیدشده با عناصر نادر خاکی

تقاضا برای آهنرباهای تولیدشده با عناصر نادر خاکی اکنون و احتمالا در آینده افزایش خواهد یافت و کارخانجات تولیدی چین روی این مسئله حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند. به همین دلیل این موضوع باعث ایجاد نگرانی برای سایر شرکت‌ها و کشورهای دیگر شده است. اروپا و ایالات متحده آمریکا، به دنبال کاهش وابستگی به چین با حمایت کشورهای غیر اتحادیه اروپا (ROW) از پروژه‌های جدید بوده‌اند.

یکی از شرکت‌های پیشرو در کشورهای غیر اتحادیه اروپا به نام «Lynas» مستقر در استرالیا که یک واحد پالایشگاهی در مالزی دارد و فعال در صادرات عناصر نادر خاکی است، با دولت ایالات متحده آمریکا توافقاتی برای صادرات عناصر نادر خاکی سبک و سنگین به آمریکا به امضا رسانده است.

ظرفیت پالایش در زمینه عناصر نادر خاکی بسیار حائز اهمیت است. ذخایر معدنی عناصر نادر خاکی در جهان کمیاب نیستند و استخراج سنگ معدن غنی از عناصر نادر خاکی، فرایند دشواری نیست. اخیرا تعدادی از معادن غنی از عناصر نادر خاکی در قاره‌های مختلف کشف شده‌اند؛ در حال حاضر بیشترین تاسیسات برای فرآوری کنسانتره، جداسازی و پالایش و تبدیل آن به اکسید و تولید فلز در چین قرار دارد.

یکی از شرکت‌های معدنی مستقر در ایالات متحده آمریکا به نام «MP Materials»، بیشترین حجم کنسانتره عناصر نادر خاکی استخراجی خود را برای فرآوری و پالایش به چین می‌فرستد. این شرکت قصد دارد ظرفیت فرآوری خود را ایجاد کند (فاز دوم آن در سال ۲۰۲۲ به بهره‌برداری رسید) و حوزه فعالیت خود را به صنایع پایین‌دستی همچون تولیدکنندگان آهنربا گسترش دهد. این شرکت در ماه سپتامبر ۲۰۲۲، قرارداد همکاری با شرکت خودروساز آمریکایی جنرال موتورز برای تامین عناصر نادر خاکی، آلیاژ و آهنربا به منظور استفاده در برخی از مدل خودروها به امضا رساند. اولین محموله صادراتی احتمالا در سال ۲۰۲۳ تحویل شرکت جنرال موتورز خواهد شد.

دولت ایالات متحده آمریکا به دنبال حمایت از تولیدکنندگان آهنربا در خاک این کشور در قالب ارائه تخفیف‌های مالیاتی به این تولیدکنندگان است؛ هرچند که لایحه این طرح تنها به مجلس نمایندگان آمریکا ارائه شده و هنوز به تصویب نرسیده است.

قاره اروپا نیز در زمینه عناصر نادر خاکی بسیار ضعیف عمل کرده و به جز چندین واحد پردازش فعال که در مراحل اولیه توسعه قرار دارند، پیشرفتی از این منظر نداشته است. به علاوه هنوز هیچ گونه استخراج عناصر نادر خاکی در قاره اروپا انجام نمی‌شود.

کمیسیون اروپا اخیرا خواستار تخصیص بودجه در اتحادیه اروپا و همچنین در کشورهای غنی از عناصر نادر خاکی (به جز چین) به منظور حمایت از ظرفیت و پالایش و بازیافت محصولات حاوی این عناصر شده است.

در حالی که کشورهای دیگر مشغول انجام اقداماتی جهت توسعه بخش تولید و فرآوری عناصر نادر خاکی هستند، چین با ادغام شرکت‌های فعال در این حوزه در صدد تثبیت نقش خود در جهان در این زمینه است و به نظر می‌رسد هیچ کشوری هنوز نمی‌تواند جایگاه چین را در زمینه عناصر نادر خاکی تضعیف کند.

انتهای پیام//