سنگ‌آهن، یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین انواع سنگ‌های معدنی در جهان محسوب می‌شود که بیش از ۲۰ درصد آن از آهن (Fe) تشکیل شده و پس از استخراج از معدن و فرآوری، به‌ عنوان ماده اولیه تولید فولاد در کارخانه‌های فولادسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد از سنگ‌آهن جهان در تولید فلز پراهمیت فولاد و به دنبال آن در صنایع مهمی مانند خودروسازی، ساختمان‌سازی، لوازم خانگی، زیرساخت و… کاربرد دارد؛ همچنین از دیگر کاربردهای این ماده معدنی می‌توان به شست‌وشوی زغال‌سنگ، تولید بتن، سیمان و رنگ‌دانه اشاره کرد. در این میان، نمی‌توان از اهمیت تجارت سنگ‌آهن به عنوان عاملی اثرگذار در توسعه و پیشرفت اقتصادی جوامع مختلف غافل شد و برهمین اساس کشورهای بزرگ معدنی و فولادی جهان، برنامه‌ریزی‌ها و نگاه ویژه‌ای به صادرات و واردات این ماده معدنی داشته‌اند.

طبق آمار اعلام شده توسط موسسه بیگ مینت «Big Mint»، صادرات جهانی سنگ‌آهن (متشکل از سنگ، کنسانتره و گندله) در سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی به ۳۷۷ میلیون و ۷۰۰ هزار تن رسیده که این میزان با افزایش ۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل (۳۵۸ میلیون تن) همراه بوده است. پنج کشور استرالیا، برزیل، آفریقای جنوبی، هند و کانادا به ترتیب با صادرات ۲۰۳، ۸۴، ۱۶، ۱۵ و ۱۳ میلیون تن در صدر برترین صادرکنندگان سنگ‌آهن جهان در این مدت قرار گرفته‌اند و کشورهای اوکراین، چین، ایران، پرو و هلند در رده‌های بعدی قرار دارند. نکته قابل توجه در آمار مذکور، سهم پنج میلیون و ۹۰۰ هزار تنی چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان از صادرات سنگ‌آهن و نیز سهم پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تنی ایران در مقام دهمین فولادساز برتر جهان از صادرات این ماده معدنی بوده است اما به راستی علت این امر چیست و صادرات سنگ‌آهن تا چه اندازه می‌تواند در اقتصاد کشورها اثرگذار واقع شود؟

هم‌زمان با شیوع و گسترش ویروس کرونا در جهان طی سال ۲۰۱۹ میلادی، بسیاری از کارخانه‌های فولادی اعم از تولیدکنندگان کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی، شمش و محصولات نوردی به ناچار تولید خود را کاهش دادند و صنعت فولاد در دنیا دستخوش نوعی پسرفت در آن بازه زمانی شد اما در ادامه با کاهش همه‌گیری این بیماری منحوس و از سر گرفته شدن طرح‌ها و پروژه‌های عظیم عمرانی و ساختمانی در کشورهای مطرحی همچون چین و هند، صنعت فولاد جان تازه‌ای به خود گرفت و میزان تقاضای این فلز پراهمیت رشد پیدا کرد. به دنبال افزایش تقاضای فولاد در بازارهای جهانی، تجارت سنگ‌آهن به عنوان ماده اولیه اصلی تولید فولاد نیز با رشد قابل‌توجهی همراه شد و فولادسازان بزرگ دنیا همچون چین و ایالات متحده آمریکا، ذهنیت خود را بر روی این مهم و تولید هرچه بیشتر محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا و در ادامه صادرات این محصولات به بازارهای بین‌المللی متمرکز کردند؛ البته تجربه نشان داده است که بازار جهانی سنگ‌آهن و فولاد همواره در تلاطم و نوسان قرار داشته و اگرچه در سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی، صادرات سنگ‌آهن با افزایش ۶ درصدی و تولید فولاد خام با رشد ۰٫۵ درصدی همراه شده است اما شرایط کنونی حاکم در بازارهای جهانی پایدار نیست و بی‌شک این روند صعودی دچار تغییرات بسیاری در ماه‌های پیش رو خواهد شد.

لازم به ذکر است که شرایط بازار سنگ‌آهن در ایران کاملا متفاوت از بازارهای خارجی بوده و میزان صادرات سنگ‌آهن کشور (بدون احتساب کنسانتره و گندله)، به حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن در سال می‌رسد که بخشی از آن، صادرات سنگ‌آهن هماتیت کم‌عیار به کشور عراق به منظور استفاده در کارخانه‌های سیمان‌سازی و بخش دیگر، صادرات سنگ‌آهن هماتیت با عیار ۵۰ تا ۶۰ درصد به کشور چین به منظور استفاده در واحدهای فولادسازی است. در واقع بازار سنگ‌آهن در کشور ما، برگرفته از میزان عرضه و تقاضا در داخل است و می‌توان گفت تاثیر چندانی از وضعیت عرضه و تقاضای این ماده معدنی در بازارهای جهانی نمی‌پذیرد. از طرفی، به جرات می‌توان گفت میزان ذخایر سنگ‌آهن موجود در کشور که حدود پنج میلیارد تن برآورد می‌شود، جوابگوی نیاز تولیدکنندگان فولاد در کشور خواهد بود و بر این اساس دغدغه‌ای در راستای تامین پایدار خوراک مورد نیاز فولادسازان در آینده وجود ندارد؛ البته در این میان نباید از اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشافات ذخایر جدید سنگ‌آهن و به‌کارگیری تکنولوژی‌ و فناوری‌های روز در معادن کنونی سنگ‌آهن جهت اجرای حفاری در‌ عمق غافل شد که این مسئله نیز مستلزم توسعه سرمایه‌گذاری‌ها و مساعدت هرچه بیشتر سازمان‌های دولتی و فعالان بخش خصوصی است تا دست در دست یکدیگر در مسیر رشد اکتشافات و در ادامه استخراج و فرآوری سنگ‌آهن حرکت کنند و آینده روشنی را پیش پای صنعت فولاد کشور رقم بزنند.

انتهای پیام//