پیشرفت کشورهای صنعتی عمدتا بر پایه امکان تولید و استفاده از مواد اولیه منحصر به فردی بوده است که قابلیتهای بیشماری را برای قطعات کیفی صنعتی و تجاری فراهم آورده است؛ این قابلیت همواره در حال رشد و توسعه بوده که نتیجه آن دستیابی به انواع مواد اولیه مهندسی توسط بشر بوده است.
فولادهای آلیاژی از جمله این نوع مواد مهندسی است که تولید و استفاده از آنها از یک طرف و تحقیق و توسعه مداوم باعث ایجاد طیف وسیعی از آلیاژهای فولاد شده است که هر یک کاربردهای ویژه خود را دارند. اگر قرار باشد پیشرفتی از نظر ساخت و توسعه در صنعت رخ دهد، یکی از پیشنیازهای آن استفاده از مواد اولیه با کیفیت و دارای ویژگیهای منحصربهفرد همچون فولادهای آلیاژی است.
صنعت فولاد به عنوان یکی از صنایع مادر در کشورهای پیشرفته، همیشه مورد توجه مسئولان و دولتمردان بوده است و برنامهریزیها برای توسعه صنعتی اغلب بر مبنای صنعت فولاد صورت میگیرد.
به طور مشخص، کشورهایی مانند آلمان، کره جنوبی، ژاپن و ایتالیا به عنوان کشورهای پیشرو در صنعت فولاد، توسعه خود را مرهون پیشرفت در صنعت فولاد هستند اما نکته مهم در مورد صنایع فولادی این کشورها، عبور آنها از تولید محصولات ساختمانی به سمت محصولات خاص بوده است. به طور مثال، حدود یکپنجم از تولید ۴۰ میلیون تنی فولاد آلمان، به محصولات آلیاژی اختصاص دارد. این موضوع در صنعت فولاد ژاپن، ایتالیا و کره جنوبی نیز مشاهده میشود.
کاربرد فولادهای آلیاژی و باکیفیت در صنایع مصرفکننده باعث ارتقای کیفیت محصولات نهایی میشود. آلمان به عنوان برترین کشور در زمینه تولید خودرو، به طور حتم از محصولات آلیاژی برای ساخت قطعات خودرویی بهره میبرد و این امر در مورد صنایع لوازم خانگی ژاپن و دیگر صنایع پیشرفته کشورهای صنعتی نیز قابل مشاهده است. بنابراین فولادهای آلیاژی بخشی مهم و بعضا جداییناپذیر صنایع مهم محسوب میشوند.
تولید فولاد آلیاژی در کشور ما بیش از دو دهه میشود که آغاز شده است اما میتوان گفت که در آغاز راه قرار دارد و هنوز گریدهای پیچیده در کشور ما قابل تولید نیست؛ به دلیل نبود تولیدکننده داخلی برخی از انواع فولادهای آلیاژی، بسیاری از صنایع ناچار به واردات هستند و برای انجام این امر، به دلیل تحریمها سختیهای فراوانی را هم متحمل میشوند.
در کشور ما تنها یکی دو شرکت به صورت عمده به تولید محصولات فولاد آلیاژی مشغول هستند و بقیه شرکتها یا در حد پروژه باقی ماندهاند و یا اینکه تنها گریدهای ساختمانی فولاد را تولید میکنند.
کشور ما قرار است در افق ۱۴۰۴ به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد دست یابد اما روند تولید محصولات مختلف مشخص نیست. در حالی که باید مشخص شود هر بخش از صنعت فولاد مانند محصولات تخت، محصولات طویل و آلیاژی در چه جایگاهی قرار دارد. بسیاری از طرحهای توسعهای که برای صنعت فولاد در نظر گرفته شده است، ماهیت تجاری دارند و اساسا فولاد آلیاژی یکی از محصولاتی به حساب میآید که در میان استراتژیها به صورت مشهود گم شده است.
به واقع اگر چرخ تولید شرکت فولاد آلیاژی ایران در استان یزد نمیچرخید، بسیاری از صنایع مصرفکننده با چالشهای زیادی برای تامین مواد اولیه روبهرو بودند. صنعت فولاد کشور به چند شرکت در مقیاس شرکت فولاد آلیاژی ایران نیاز دارد زیرا یکی از نقاط ضعف صنایع بزرگ کشور مانند خودروسازی، نبود کیفیت محصول است که با بهکارگیری فولادهای آلیاژی استاندارد در قطعات آن، میتوان خودروهایی باکیفیت تولید و حتی صادر کرد.
صنعت فولاد آلیاژی در همه کشورها صنعتی خاص تلقی میشود که دانش فنی آن در انحصار چند شرکت محدود است. اگر شرکتی به این حوزه وارد شود، باید جرات و جسارتی به مراتب بیش از فولادسازیهای معمولی داشته باشد زیرا گرید به گرید محصولات آلیاژی در صنایع مصرفکننده بسیار مهم است و در صورت نبود کیفیت در آلیاژ، صنعت با شکست مواجه خواهد شد.
از این رو، صنعت فولاد آلیاژی به عنوان یک صنعت بسیار خاص، باید دارای استراتژی ویژه و مجزا از محصولات تجاری صنعت فولاد باشد تا مصرفکنندگان این محصولات آلیاژی نسبت به چشمانداز تامین مواد اولیه خود اطمینان داشته باشند. دنیای امروز صنایع، بسیار رقابتی، پیچیده و فشرده است و تنها آنهایی در آن باقی میمانند که به معنای واقعی «خاص» باشند!