عطش سیری‌ناپذیر برای طلا، تاثیر قابل توجهی بر تاریخ بشریت گذاشته است. وجود منابع طلا در سرزمین‌های مختلف، موجب لشکرکشی و فتوحات بزرگی شده است که از جمله آن‌ها میتوان به جیسون پادشاه یونان، کوروش و داریوش پادشاهان پارس، اسکندرکبیر پادشاه مقدونیه، سزار پادشاه روم، کریستف کلمب از جنوا، واسکو دوگوما و آمریگو وسپوچی از پرتغال، کورتز و پیزارو از اسپانیا، ریلی از انگلستان و بسیاری دیگر در تاریخ اشاره کرد. در واقع میتوان گفت طلا در بسیاری از مناطق دورافتاده، موجب تشکیل تمدن‌های پیشرفته شده است. همچنین، علاقه به این فلز موجب تشکیل یکی از علوم باستانی به نام کیمیاگری شده که تمرکز اصلی آن، ایجاد طلا از سایر فلزات مانند مس و آهن بوده است و هر چند بیهوده اما نتیجه این تلاش‌ها، بنیان شیمی مدرن را تشکیل می‌دهد. علاوه بر نکات مثبت فوق، طلا نیز همچون بسیاری از منابع معدنی دیگر، مشکلات فراوانی از جمله برده‌داری، جنگ و جدال را به همراه خود داشته است که آن را «auri sacra fames» یا عطش نفرین شده برای طلا می‌نامند و همچنان که واضح است، تلاش بر اکتشاف ذخایر طلا کماکان ادامه دارد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین»، ذخیره طلای محتوی ایران در حدود ۷۴۰ تن است که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود. این رقم که در سال‌های گذشته حدود ۳۲۰ تا ۳۳۰ تن بوده است، با پروانه‌‌‌های بهرهبرداری و گواهی کشف جدید به نزدیکی ۷۴۰ تن تا پایان سال ۱۴۰۰ رسیده است. نکته قابل توجه اینکه تولید طلا در کشور طی سال ۱۳۹۹، حدود ۱۰ تن برآورد شده است که این عدد بسیار ناچیز و حدود ۱٫۳۲ درصد بوده است. در حالی که ایران سهم ۱٫۴درصدی از ذخایر و سهم ۰٫۳ درصدی از تولید طلای جهانی را داراست. این مسئله نشان‌دهنده آن است که در حال حاضر، صنعت طلا برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند، جای کار زیادی دارد و میتوان چشمانداز بسیار روشنی را برای آن متصور شد. در واقع ما میتوانیم حداقل تولید خود را که معادل ۱۰ تن است، دست‌کم به چهار برابر افزایش دهیم و با توجه به میزان ذخیره طلای موجود در کشور، توازن مورد نیاز را ایجاد کنیم.
استان خراسان جنوبی با دارا بودن ۶ معدن طلا (دارای پروانه بهرهبرداری) یعنی شادان، ماهرآباد، هیرد، کودکان، خداآفرید و خونیک با ذخیره بالغ بر ۶۱ میلیون تن کانسنگ طلا، جزو استان‌های طلاخیر کشور به شمار می‌آید که بیشترین ذخیره معادن طلای این استان را معدن طلای شادان به خود اختصاص داده است. معدن طلای شادان در فاصله ۱۱۳ کیلومتری از شهر بیرجند و ۶۰ کیلومتری از شهرستان خوسف در جلگه ماژان واقع شده است. این معدن پس از پایان مطالعات اکتشافی در سال ۱۳۹۶، موفق به اخذ پروانه بهرهبرداری شده و وسعت آن در حدود یک هزار و ۷۰۰ هکتار است. شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان فعالیت خود را در سال ۱۳۹۴ در این محدود آغاز کرد و بیش از ۲۲ هزار متر مطالعات عمیق و حفاری انجام داد که در نتیجه به ایجاد ذخیره‌ای در حدود ۵۴ میلیون تن کانسنگ طلا با عیار ۰٫۵ گرم در تن انجامید.
معدن طلای شادان، بزرگ‌ترین پروژه طلا در شرق ایران زمین
معدن طلای شادان متعلق به شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان، از شرکتهای زیر مجموعه شرکت توسعه معادن صدرجهان و یکی از باارزش‌ترین شرکتهای گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی به شمار می‌آید. در حال حاضر، این شرکت مشغول فعالیت در بهرهبرداری معدن و کارخانه استحصال طلای شادان واقع در استان خراسان جنوبی است. اگرچه این معدن در استانی کمتر توسعه‌یافته قرار دارد و با ضعف در زیرساخت‌های لازم مواجه است، اما با توجه به اهمیت فراوان آن برای گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی و شرکت توسعه معادن صدر جهان و علی‌رغم سختی‌های موجود در این مسیر، سرمایه‌گذاری لازم برای این مهم صورت پذیرفته است.
پروژه معدن طلای شادان، بزرگ‌ترین پروژه طلا در شرق کشور محسوب می‌شود که عملیات اجرایی آن در مهر ماه سال ۱۳۹۹ با سرمایه‌گذاری بیش از ۳۰۰ میلیارد تومانی، سرعت گرفت و در نهایت در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ با اخذ پروانه بهرهبرداری کارخانه طلای اکسیدی به ظرفیت ۳۰۰ کیلوگرم طلا در سال به سرانجام رسیده است. ذکر این نکته حائز اهمیت است که با توجه به نوع ذخیره معدن طلای شادان که به عنوان اولین کانسار طلای پورفیری کشور محسوب می‌شود، ضرورت دارد با توجه به حجم بیشتر ذخایر سولفوره و به موازات سرمایه‌گذاری صورت پذیرفته در حوزه طلای اکسیدی، مباحث فنی و در ادامه سرمایه‌گذاری‌های لازم در خصوص راه‌اندازی کارخانه مس- طلای سولفوره نیز صورت پذیرد. در حال حاضر نیز با اتمام عملیات اکتشاف حین استخراج، ذخیره قطعی معدن طلای شادان به بیش از ۵۴ میلیون تن رسیده است.
با توجه به اهمیت پروژه معدن طلای شادان، تکمیل خط برق اختصاصی ۴۰۰ کیلو وات و در ادامه سه هزار کیلووات، یکی از نخستین اقدامات پروژه مذکور بوده که خط سه هزار کیلووات در بهمن ماه سال۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسیده است. خط انتقال برق مذکور، یکی از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی این مجموعه بوده و حدود ۷۲ کیلومتر خط انتقال اختصاصی از مبدا خوسف به معدن صورت پذیرفته است. علاوه‌براین، تهیه و راه‌اندازی سه دستگاه دیزل ژنراتور جهت پشتیبانی از خط تولید به عنوان جایگزین برق اصلی در این معدن اجرایی شده است. ایجاد دو پست برق برای تکمیل چرخه ایمن تامین انرژی در معدن، از پروژه‌های زیرساخت دیگری محسوب می‌شود که طی اجرای پروژه به بهرهبرداری رسیده است. همچنین بهرهبرداری از خط انتقال آب اختصاصی به طول تقریبا ۱۲کیلومتر در سال ۱۴۰۰ صورت پذیرفته است و در حال حاضر با ظرفیت ۶ لیتر در ثانیه، آب مورد نیاز را به صورت صنعتی و قابل شرب برای مجموعه تامین می‌کند.
علاوه بر مسائل زیرساختی، اقدامات مهم دیگری نیز در این مجموعه انجام شده است که هرکدام نقش بسزایی در نیل به اهداف از پیش تعیین شده مجموعه داشته‌اند. ساخت سنگ‌شکن یک میلیون تنی، یکی از این اقدامات به شمار می‌آید که در سال ۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسیده است. این سنگ‌شکن، ظرفیت حداقل ۸۰ هزار تن خردایش ماده معدنی در ماه را فراهم کرده و در حال فعالیت است. خرید، نصب و راه‌اندازی استکر و مجموعه نوارهای نقاله نیز از دیگر الزامات این پروژه بوده و توانایی انتقال ماده معدنی به هیپ اصلی تا مسافت ۸۰۰ متر و بارریزی تا ارتفاع ۱۱متری را محقق ساخته است. احداث تجهیزات صنعتی اتاق جذب و واجذب طلا با ظرفیت سالانه ۳۰۰ کیلوگرم نیز از دیگر اقدامات صورت گرفته به شمار می‌آید.
طراحی و ایجاد مجهزترین آزمایشگاه تعیین عیار طلا، مس و نقره برای تبدیل شدن به قطب آنالیز عناصر با ارزش در شرق کشور و توانایی انجام انواع تست‌های فرآوری آزمایشگاهی و نیمه‌صنعتی، از دیگر اقدامات مهمی بوده که در محل این معدن برای مجموعه فراهم شده است که با استفاده از این ظرفیت، از صرف هزینه‌های هنگفت این بخش و همچنین اتلاف زمان در دریافت نتایج از دیگر آزمایشگاه‌های کشور جلوگیری می‌شود. لازم به ذکر است این آزمایشگاه توانایی ارائه خدمات به دیگر واحدهای معدنی را به عنوان آزمایشگاه مرجع دارد. خط انتقال تصفیه آب معدن شادان، آب‌های صنعتی، شرب و مقطر را برای مجموعه و در مسیرهای مختلف تامین می‌کند. به جز خط برق معدن، اجرای خط انتقال برق با ظرفیت ۱۱۰کیلووات به طول دو کیلومتر برای چاه آب مجموعه به صورت مجزا به بهرهبرداری رسیده است.
اشتغال‌زایی پایدار کارند صدر جهان در دل کویر
با توجه به نقش و اهمیت منابع انسانی به عنوان مهم‌ترین دارایی پایدار شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان، در تیر ماه سال ۱۳۹۸، تنها سه نفر در معدن طلای شادان مشغول به کار بودند اما در حال حاضر، تعداد نیروی انسانی شاغل در مجموعه به بیش از ۲۳۰ نفر به صورت مستقیم رسیده است. خوشبختانه عملیات‌های مختلف اعم از اکتشاف، استخراج و فرآوری توسط منابع انسانی متخصص و ماهر مجموعه انجام می‌شود که یا در همین مجموعه آموزش‌های لازم را دیده‌اند و یا پس از طی مراحل آموزشی در مجموعه‌های دیگر، در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان پیشرفت روزافزونی داشته‌اند و کارها را پیش برده‌اند. یکی از دلایل منحصر به فرد بودن پروژه معدن طلای شادان این است که کلیه امور فنی مرتبط توسط نیروهای انسانی متخصص خود مجموعه انجام می‌شود.
با توجه به اینکه معدن طلای شادان در منطقه کم‌برخورداری واقع شده که از زیرساخت‌های لازم نیز برخوردار نبوده است، بر همین اساس فعالیت شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان در این منطقه علاوه بر ایجاد زیرساخت‌ها، منجر به اشتغال‌زایی پایدار در سطح منطقه و توسعه هرچه بیشتر آن شده است. به طور مشخص، زمانی که زیرساخت‌های لازم در مناطق کم‌برخوردار هم‌زمان با اشتغال‌زایی در واحدهای مختلف صنعتی و معدنی آن مناطق فراهم شود، منجر به بازگشت ساکنان و اهالی بومی خواهد شد که به دلیل نبود اشتغال مستقیم و پایدار، ناچار به ترک منطقه شده‌اند. مهاجرت معکوس، مقوله بسیاری مهمی است که در این زمینه در منطقه رقم خورده است و بخش عمده‌ای از جوانان روستاهای هم‌جوار معدن که برای کار به مناطق دیگر رفته بودند، در اقدامی جالب توجه به زادگاه خود بازگشته‌اند و با اشتغال در معدن و کارخانه طلای شادان، در روستاها مستقر شده‌اند. بازگشت این افراد، نقش بسزایی در افزایش جمعیت مستقر و ساکن در منطقه و همچنین رونق اقتصادی خواهد داشت و با عنایت به تکلیف دستگاه‌های اجرایی در تکمیل زیرساخت‌های آب، برق، گاز، مخابرات و اینترنت در روستاهای بالای ۲۰ خانوار جمعیت، بازگشت این افراد، سطح خدمات‌رسانی به روستاها را هم افزایش خواهد داد. ظرفیت اشتغال‌زایی معدن طلای شادان در فاز کارخانه طلای اکسیدی، ۳۰۰ نفر به صورت مستقیم و یک هزار نفر به صورت غیرمستقیم بوده است و در حال حاضر بیش از ۲۳۰نفر در این معدن مشغول به کار هستند. بدون شک با افزایش حجم استخراج و استحصال کانسنگ طلا و ورود استحصال کانسنگ طلای سولفوره، میزان اشتغال در این معدن چندین برابر خواهد شد.
کارند صدر جهان بر مدار توسعه
اجرای طرح‌های توسعه و برنامه‌ریزی جهت افزایش ظرفیت تولید طلا و محصولات جانبی، از مهم‌ترین برنامه‌های تدوین شده در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان بوده است. یکی از مهم‌ترین اقدامات این مجموعه، افزایش ذخیره معدن شادان بوده است. همچنین در کنار تولید طلا، تولید مس نیز در آینده نزدیک در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان انجام خواهد شد. این شرکت با توجه به نوین بودن روش فرآوری مورد نظر جهت تولید مس در کنار طلا، موفق به اخذ مجوز شرکت دانش‌بنیان نیز شده است. رعایت ملاحظات توسعه پایدار و انجام مسئولیتهای اجتماعی و رسیدن به استانداردهای پذیرفته شده جهانی در اداره مجتمع‌های معدنی و صنعتی بزرگ مانند مجتمع طلای شادان به عنوان اولین معدن طلای پورفیری کشور، از جمله چشم‌اندازهای تعریف شده شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان است. در صورت تامین زیرساخت‌های فیزیکی به خصوص آب صنعتی، شکل دادن به طرح‌های توسعه ظرفیت استحصال طلا و محصولات جانبی آن نظیر مس، از اهداف اصلی شرکت خواهد بود.
لازم به ذکر است که شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان در حالی توانست به ذخیره‌ای بالغ بر ۵۴ میلیون تن طلا در معدن طلای شادان دست پیدا کند که به دلیل شیوع ویروس همه‌گیر کرونا، اکثر واحدهای معدنی و صنعتی با مشکلات فراوانی طی سه سال اخیر مواجه شده‌اند و درخشش این شرکت در دل کویر، نشان از همت و تلاش متخصصان داخلی این مجموعه است که ۱۰۰ درصد عملیات‌های معدنی از اکتشاف و استخراج تا فرآوری توسط پرسنل بومی شرکت و پس از آموزش‌های لازم در مجموعه انجام شده است.
در پایان باید گفت که ضرورت دارد ایجاد زیرساخت‌های لازم به ویژه آب و برق در بخش معدن توسط سازمان‌های دولتی برای سرمایهگذاران بخش خصوصی در دستور کار قرار بگیرد و از سوی دیگر، شبکه بانکی کشور تسهیلات کم‌بهره را در بلندمدت برای فعالان معدنی کشور به ویژه استان خراسان جنوبی تعریف کند؛ چراکه در صورت ایجاد زیرساخت‌های لازم و حمایت شبکه بانکی، میتوانیم آینده روشنی را ضمن ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کم‌برخوردار متصور شویم.
