ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز طبیعی هستند. مجموع سهم ذخایر نفتی این سه کشور در سال ۲۰۲۲ به ۳۷.۶ درصد از ذخایر نفتی کل دنیا رسید و ذخایر نفتی برآورد شده کل دنیا در سال ۲۰۲۲ حدود یک تریلیون و ۵۶۰ میلیارد بشکه تخمین زده شده است. سرانه تولید عربستان سعودی و امارات متحده عربی طی ۱۰ سال گذشته نزدیک به هم بوده است که علت آن را می‌توان تولید بالای عربستان و همچنین جمعیت پایین امارات متحده عربی بیان کرد. سرانه تولید ایران از دو کشور مذکور کم‌تر است و طبق آمار سال ۲۰۲۲، بیشترین تولید بشکه نفت خام در هر روز برای این سه کشور به ترتیب توسط عربستان سعودی، امارات متحده عربی و سپس ایران صورت گرفت. امارات متحده عربی، عربستان سعودی و ایران به ترتیب بیشترین سهم صادرات نفت را از میدان‌های نفتی خود دارند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، نفت خام به عنوان یکی از منابع اصلی انرژی دنیا، تاثیر عمده‌ای در زندگی روزمره و اقتصاد جهانی دارد. نفت خام یک ماده طبیعی است که از اعماق زمین، دریا و اقیانوس استخراج می‌شود و این ماده از هیدروکربن‌ها و سایر ترکیبات آلی تشکیل شده است. نفت خام از بقایای موجودات دریایی باستانی مانند پلانکتون و جلبک‌ها ایجاد می‌شود که طی میلیون‌ها سال تحت تاثیر فشار و گرما قرار گرفتند. این ماده سیاه رنگ به علت محتوای انرژی بالا و قابلیت تبدیل به محصولات متنوع، در صنایع مختلفی همانند صنعت تولید انرژی، مواد شیمیایی، سوخت‌های حمل‌و‌نقل و پتروشیمی کاربرد دارد.
از کشورهای نفت‌خیز حاشیه خلیج فارس می‌توان به سه کشور ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی اشاره کرد. ایران یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز طبیعی در دنیا است و صنعت نفت نقش بسیار مهمی را در اقتصاد کشور ایفا می‌کند. ذخایر نفتی برآورد شده در سال ۲۰۲۲ در دنیا حدود یک تریلیون و ۵۶۰ میلیارد بشکه بود. طبق نمودار یک سهم ذخایر قطعی نفت خام ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۱۳.۳ درصد از ذخایر نفتی کل دنیا بود که حجم ذخایر نفتی کشور در این سال حدود ۲۰۹ میلیارد بشکه برآورد شد. عمده ذخایر نفتی ایران در جنوب غربی کشور، میدان‌های نفتی دریایی در خلیج فارس و دیگر مناطق مرکزی و شمالی قرار دارد.
عربستان سعودی نیز دارای یکی از بزرگ‌ترین ذخایر نفتی دنیاست که بر مبنای نمودار یک حدود ۱۷.۱ درصد از ذخایر کل دنیا بر اساس آمار سال ۲۰۲۲ در این کشور قرار دارد. حجم ذخایر نفتی این کشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۶۷ میلیارد بشکه برآورد شد و تا این سال، عربستان سعودی نسبت به ایران و امارات متحده عربی بیشترین ذخایر قطعی نفتی را داشت. مهم‌ترین میدان‌های نفتی این کشور در شرق عربستان سعودی به نام غوار، صفانیه واقع در میدان نفتی دریایی خلیج فارس و دیگر میدان نفتی همانند بری و شیبه بود.
امارات متحده عربی از دیگر کشورهای نفت‌خیز حاشیه خلیج فارس است که در سال ۲۰۲۲ سهم کمتری نسبت به دو کشور دیگر داشت اما با این حال امارات متحده عربی یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت خام در دنیا است. مقدار حجم ذخایر نفتی این کشور در سال ۲۰۲۲ به میزان ۱۱۳ میلیارد بشکه اعلام شد و ذخایر نفت خام امارات متحده عربی نسبت به سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۸ درصد افزایش یافت. سهم ذخایر نفتی امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲، حدود ۷.۲ درصد از ذخایر نفتی جهان برآورد شد و عمده ذخایر نفت این کشور در ابوظبی قرار دارد. از دیگر میدان‌های نفتی این کشور، میدان نفتی مرجان است که در آب‌های دبی و شارجه واقع شده است. در نتیجه عربستان سعودی، ایران و امارات متحده عربی به ترتیب دارای بیشترین ذخایر نفت خام در حاشیه خلیج فارس هستند؛ این کشورها به دلیل داشتن منابع عظیم نفت و گاز، از عوامل تاثیرگذار در تامین انرژی و اقتصاد دنیا به شمار می‌روند.
سرانه تولید نفت خام ایران، عربستان و امارات
تولیدات نفت کشورهای نفت‌خیز تاثیر بسزایی در قیمت نفت خام در بازارهای بین‌المللی و اقتصاد دنیا دارد. از این رو، تولیدات نفت در سه کشور ایران، عربستان صعودی و امارات متحده عربی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ایران در سال ۲۰۲۲ حدود دو میلیون و ۵۵۰ هزار بشکه در روز تولید نفت خام داشت. تولید نفت خام در این سال نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۶.۸ درصدی داشت و ۱۶۲ هزار بشکه به حجم تولید در هر روز افزوده شد؛ میانگین تولید نفت خام در کشور از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ به میزان سه میلیون و ۲۰ هزار بشکه برآورد شده است. سرانه تولید ایران در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۲۹.۷ بشکه در روز به ازای هر هزار نفر گزارش شد که نسبت به سال ۲۰۲۱ به میزان ۵.۵ درصد رشد داشت. گفتنی است که میانگین سرانه تولید ایران در ۱۰ سال اخیر به ۳۷.۳ بشکه در روز به ازای هر هزار نفر محاسبه شده است.
تولید نفت خام عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ به میزان ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسید که نسبت به سال ۲۰۲۱، حدود یک میلیون و ۴۷۰ هزار بشکه در روز و به مقدار ۱۶.۱ درصد افزایش یافت. میانگین تولید عربستان سعودی در ۱۰ سال اخیر، ۹ میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه در روز گزارش شده است و سرانه تولید این کشور در سال ۲۰۲۲ به میزان ۳۳۱ بشکه در روز به ازای هر هزار نفر محاسبه شد. این سرانه تولید نسبت به سال قبل از آن ۱۲.۴ درصد افزایش یافت که به منزله افزایش ۳۶ بشکه در روز به ازای هر هزار نفر در سال ۲۰۲۲ است و میانگین سرانه تولید این کشور در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ به ۳۳۷ بشکه در روز به ازای هر هزار نفر می‌رسد. تولید امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲ حدود سه میلیون و ۶ هزار بشکه در روز گزارش شد؛ از این رو، نسبت به سال قبل از آن حدود ۱۲.۷ درصد افزایش یافت و ۳۴۶ هزار بشکه در روز به تولیدات این کشور افزوده شد. میانگین تولید این کشور در ۱۰ سال اخیر دو میلیون و ۹۳۰ هزار بشکه در روز تخمین زده شد. نمودار ۲ نشان می‌دهد که سرانه تولید عربستان سعودی و امارات متحده عربی نزدیک به یکدیگر است که علت این موضوع، در درجه اول ناشی از تولید زیاد عربستان سعودی و همچنین جمعیت کم امارات متحده عربی است. در قیاس این سه کشور بیشترین سرانه تولید در سال ۲۰۲۲ توسط عربستان سعودی و کمترین آن توسط ایران رقم خورد.
گفتنی است که تولیدات نفت خام عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ حدود ۴.۱ برابر و تولید کشور امارات حدود ۱.۲ برابر ایران بوده است؛ در حالی که جمعیت ایران ۲.۷ برابر جمعیت کشور عربستان سعودی و ۸.۶ برابر کشور امارات متحده عربی برآورد می‌شود.
سهم صادرات کشورهای نفت‌خیز حاشیه خلیج فارس
صادرات نفت خام ایران در سال ۲۰۲۲ به ۹۰۱ هزار بشکه در روز رسید و نسبت به سال قبل از آن، ۱۳۸ هزار بشکه در روز افزایش داشت و رشدی معادل ۱۸.۱ درصدی را ثبت کرد. سهم صادرات نفت از نفت تولید شده کشور در سال ۲۰۲۲ به ۳۵.۵ درصد رسید که ۳.۴ واحد درصد نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش یافت. از این رو، می‌توان گفت که مابقی نفت تولید شده در بازار داخل مصرف شد. عربستان سعودی در سال ۲۰۲۲ حدود هفت میلیون و ۳۶۰ هزار بشکه در روز صادرات داشت که ۱۸.۳ درصد نسبت به سال قبل از آن رشد داشت و معادل با یک میلیون و ۱۴۰ هزار بشکه در روز است؛ سهم صادرات نفت از تولید نفت این کشور در سال ۲۰۲۲ به ۶۹.۵ درصد رسید و رشد ۱.۳ واحد درصدی داشت. امارات متحده عربی نیز در سال ۲۰۲۲ توانست به صادرات دو میلیون و ۷۲۰ هزار بشکه در روز دست یابد و حدود ۱۷.۹ درصد رشد در صادرات را ثبت کرد. سهم صادرات نفت از تولید میدان‌های نفتی این کشور در سال ۲۰۲۲ به مقدار ۸۸.۷ درصد رسید که بیشترین سهم صادرات نفت از تولید نفت خود را در قیاس با دو کشور دیگر رقم زد. در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ سهم صادرات نفت امارات متحده عربی نسبت به تولید نفت رشد ۳.۹ واحد درصدی داشت.
در این ۱۰ سال اخیر عربستان سعودی با هفت میلیون و ۹۷ هزار بشکه در روز، امارات متحده عربی با دو میلیون و ۴۶۰ هزار بشکه در روز و ایران با یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز به طور میانگین صادرات نفت داشته‌اند.
در سال ۲۰۲۲ عربستان سعودی طبق نمودار ۳، بیشترین حجم صادرات نفت را در مقایسه با ایران و امارات متحده عربی دارد. علت این موضوع را می‌توان به تولید بالا و همچنین سهم بالای صادرات این کشور از تولیدات نفت خام خود، عنوان کرد. البته بدون شک، اعمال تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران تاثیر زیادی در کاهش صادرات نفت خام داشته است؛ به طوری که کاهش فروش خارجی نفت ایران بعد از سال ۲۰۱۸ به خوبی نمایان است.
انتهای پیام//
