صادق قاسمی فلاورجانی در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» عنوان کرد: در یک نگاه کلی می‌توان گفت که میزان ذخایر معدنی مناسبی در داخل کشور وجود دارد اما به نظر می‌رسد در مقوله مهم اکتشاف با کاستی‌هایی مواجه هستیم. همچنین دانش فنی و تخصصی مورد استفاده در معادن، کمی قدیمی شده و هزینه‌های اجرایی به شدت افزایش یافته است. از سوی دیگر، ماشین‌آلات معدنی فرسوده شده‌اند و راندمان تولید افت پیدا کرده است. واردات ماشین‌آلات معدنی نو همچنان بلاتکلیف باقی‌مانده است و در صورت امکان، این مهم با ۴۵ تا ۵۰ درصد قیمت تمام‌شده موجود در بازار انجام خواهد شد.
راندمان معادن کاهش یافته است
وی در همین راستا افزود: خرید ماشین‌آلات و تجهیزات معدنی اعم از بولدوزر، بیل مکانیکی و لودر طی سالیان گذشته با همکاری سازمان‌های دولتی به صورت لیزینگی از شرکت هپکو صورت می‌پذیرفت و مشکل چندانی در این بخش نداشتیم که بسیار مقرون به صرفه‌تر از اجاره تجهیزات معدنی نیز بود اما متاسفانه در حال حاضر عمر مفید ماشین‌آلات معدنی پایان یافته است و قطعات یدکی ماشین‌آلات چینی نیز در بازار وجود ندارد. این معضل منجر به تعطیلی معادن، وقفه در تولید و در نهایت افت راندمان عملیات‌های معدنی شده است.
مدیرعامل شرکت فنی مهندسی آرین مدرن جهان آرا در ادامه به معضل معارضان محلی اشاره کرد و گفت: در حالی که سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اعلام کرده است که طبق قانون معدن‌کاران می‌توانند زمینی که متعلق به دولت است را جهت اجرای عملیات‌های مختلف معدنی اجاره کنند، در کمال تعجب با حضور معارضان محلی در این مناطق مواجه هستیم که سازمان‌های دولتی، هیچ همکاری جهت رفع این مشکل نمی‌کنند و خود معدن‌کار موظف است با این معارضان وارد گفت‌وگو شود؛ در حالی که رفع این معضل بر عهده نهادهای انتظامی است اما متاسفانه این اتفاق رخ نمی‌دهد و معارضان محلی به اشکال مختلف، سعی در اختلال امور مرتبط با معدن می‌کنند. در چنین شرایطی که معدن‌کار چاره‌ای جز یک سری اقدامات جهت رفع مشکلات به وجود آمده ندارد، شاهد درگیری‌های فیزیکی و حتی خسارات مالی به ماشین‌های حمل مواد معدنی خواهیم بود.
قاسمی فلاورجانی تصریح کرد: بروکراسی‌های اداری در بخش‌های ذی‌ربط، منجر به وقفه در اجرای عملیات‌های معدنی شده است. طبق ماده ۲۴ قانون معادن، اگر پاسخ استعلامات لازم بعد از چهار ماه به معدن‌کار ارسال نشد، به معنای موافقت با درخواست اعلام شده خواهد بود. در حالی که برخی استعلامات با تاخیر ۶ ماه تا یک ساله در پاسخ‌دهی همراه است، پس از اینکه معدن‌کار نسبت به اجرای درخواست‌های خود اقدام می‌کند، با یک سری رفتارهای ناشایست از سوی همین سازمان‌ها مواجه می‌شود. تمامی این مسائل، در نهایت منجر به کاهش امنیت سرمایه‌گذاری در بخش معدن خواهد شد و سرمایه‌گذاران کمتری نسبت به ورود به این حوزه اقدام خواهند کرد.
ریسک سرمایه‌گذاری در مناطق کم‌برخوردار
وی با بیان اینکه اکثر معادن کشور در مناطق دورافتاده و کم‌برخوردار واقع شده‌اند، مطرح کرد: یزد، کرمان، کردستان و…، جزو استان‌هایی هستند که معادن فراوانی در نقاط مختلف آن‌ها قرار گرفته است که به نوعی جزو مناطق محروم و دورافتاده محسوب می‌شوند. بنابراین سرمایه‌گذاران نمی‌توانند ریسک سرمایه‌گذاری در چنین مناطقی با وجود این حجم از مشکلات را بپذیرند و در نتیجه سنگ‌آهن با بهای تمام‌شده بیشتری در معادن مختلف تولید می‌شود.
مدیرعامل شرکت فنی مهندسی آرین مدرن جهان آرا در خصوص عرضه سنگ‌آهن در بورس، تصریح کرد: عرضه سنگ‌آهن در بورس کالای ایران توانسته است یک تعادل نسبی را در بازار ایجاد کند اما تا زمانی که تمام محصولات تولیدی به ویژه معادن کوچک مقیاس در این تالار صنعتی عرضه شود، حدود دو تا سه سال زمان خواهد برد. در چنین شرایطی، یکی از شرکت‌های بزرگ فولادی اعلام می‌کند که با توجه به شرایط موجود به ویژه هزینه حمل‌ونقل مواد معدنی، مایل به خرید سنگ‌آهن با قیمت پیشنهادی از جانب خود خواهد بود. با توجه به اینکه ما ناچار به فروش سنگ‌آهن تولیدی خود در بازار هستیم و همچنین حدود ۲۰ سال تجربه در این زمینه کسب کرده‌ایم، می‌توانیم محصول خود را با قیمت پیشنهادی آن شرکت بفروشیم؛ در غیر این صورت موفق به فروش سنگ‌آهن تولیدی نخواهیم شد. با این تفاسیر، زمانی که موفق به عقد قرارداد با سود کمتر می‌شویم، پس از گذشت چند روز با اعتصاب کامیون‌داران به دلیل افزایش قیمت روغن، لاستیک و… روبه‌رو می‌شویم.
قاسمی فلاورجانی خاطرنشان کرد: معتقد هستیم صدور مجوزها و حتی مکاتبات اداری جهت عرضه و تقاضای سنگ‌آهن نیز باید در یک سامانه مشخص ثبت شود تا ضمن بازرسی مداوم، از مشکلات موجود در این بخش کاسته شود؛ چراکه صدور مجوزهای لازم نیز باید طبق قوانین و بر اساس یک رویه مشخص صورت پذیرد. از سوی دیگر، تخصیص سوخت مورد نیاز معادن نیز یکی دیگر از مشکلات عدیده معدن‌کاران است که منجر به وقفه و کاهش تولید می‌شود. این در حالی است که باید یک بازه زمانی مشخصی برای تخصیص سوخت به معادن در نظر گرفته شود تا شاهد ایجاد وقفه در تولید نباشیم. متاسفانه باید گفت در حال حاضر نه تنها هیچ حمایتی از معدن‌کاران نمی‌شود بلکه چوب لای چرخ آن‌ها گذاشته می‌شود و شاهد افزایش روزافزون مشکلات در این بخش هستیم. ضمن اینکه تعداد افراد متخصص و تحصیل کرده معدنی در سازمان‌های مربوطه به شدت کاهش یافته است و بعضی از مسئولان توجهی به مشکلات معدن‌کاران نمی‌کنند؛ چراکه عدم رفع هر یک از این معضلات می‌تواند روزانه چند ۱۰۰ میلیون خسارت به فعالان معدنی وارد کند و از انگیزه و حتی توان آن‌ها جهت ادامه فعالیت بکاهد.
حقوق دولتی معادن؛ یک دغدغه ماندگار
وی در ارتباط با اخذ حقوق دولتی معادن، تاکید کرد: با وجود تمامی مشکلات فوق، معدن‌کاران موظف به پرداخت حقوق دولتی هستند که رویه مشخصی برای اخذ آن نیز وجود ندارد. در واقع فعالان معدنی موظف به پرداخت حقوق دولتی هستند و اگر نسبت به پرداخت میزان حقوق تعیین شده اقدام نکنند، در ادامه با عدم تخصیص سوخت، مواد ناریه و… مواجه خواهند شد. متاسفانه حقوق دولتی معادن، به یک ابزار فشار به فعالان معدنی تبدیل شده است که در صورت عدم پرداخت آن، محروم از کلیه خدمات معدنی خواهند شد و در ادامه نیز با توقف فعالیت معدن و طبق ماده ۲۰، معدن به مزایده گذاشته خواهد شد. این در حالی است که باید حمایت‌های لازم جهت توسعه اکتشاف و همچنین واردات ماشین‌آلات جدید صورت پذیرد تا فعالان معدنی بتوانند ضمن تسهیل شرایط موجود، به فعالیت خود ادامه دهند و سپس حقوق دولتی را بر اساس یک قانون مشخص پرداخت کنند.
این تولیدکننده سنگ‌آهن ضمن اشاره به نوسان قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی، اذعان کرد: قیمت سنگ‌آهن به دنبال اتفاقات مختلف در بازارهای جهانی همچون تنش‌های ژئوپلیتیکی، مشکلات غول‌های اقتصادی جهان همچون چین، تعطیلی معادن بزرگ همچون ریوتینتو و… دائما در حال نوسان است اما این مسائل نباید با وجود معادن غنی از سنگ‌آهن در داخل کشور، تاثیر چندانی بر قیمت تمام‌شده داشته باشد. متاسفانه برخی شرکت‌های بزرگ فولادی نسبت به پرداخت اوراق سالیانه به جای پول نقد در قبال خرید سنگ‌آهن اقدام می‌کنند که این مسئله نه تنها سودآور نیست بلکه به ضرر تولیدکنندگان نیز خواهد بود؛ چراکه ممکن است در ادامه کنسانتره با افت قیمت مواجه شود و همین تولیدکننده نتواند محصول تولیدی خود را به قیمت مناسب در بازار بفروشد.
قاسمی فلاورجانی تصریح کرد: این در حالی است که شاهد مشکلات روزافزون دیگری اعم از بیمه، مالیات، افزایش دستمرد و… در سال جاری هستیم و تمامی این مسائل در نهایت منجر به کاهش تولید و حتی تعدیل نیروی انسانی خواهد شد. در حالی که تمامی کارفرمایان به دنبال حفظ نیروی انسانی شاغل در مجموعه خود هستند اما شرایط تولید به نحوی رقم خورده است که چاره‌ای جز تعدیل نیروهای انسانی باتجریه و حتی متخصص وجود ندارد. از سوی دیگر، اگر کارفرمایان حق بیمه نیروی انسانی را تا پایان هر ماه پرداخت نکند، با جریمه ۲ درصدی از سوی سازمان تامین اجتماعی مواجه خواهند شد. در چنین شرایط دشواری که کارفرمایان نیازمند حمایت دولت و سازمان‌های مرتبط هستند اما متاسفانه با افزایش روزافزون مشکلات روبه‌رو هستیم.
ضرورت توسعه دانش فرآوری سنگ‌آهن هماتیت
وی در پاسخ به سوال خبرنگار «فلزات آنلاین» مبنی بر اینکه با توجه به کاهش چشمگیر ذخایر مگنیت سنگ‌آهن کشور، آیا تمهیدات لازم در خصوص فرآوری ذخایر هماتیت اندیشیده شده است یا خیر، گفت: با توجه به اینکه هزینه فولادسازی با استفاده از ذخایر مگنتیت پرعیار کمتر است، بر همین اساس عمده تولید فولاد در کشور با به کارگیری از این نوع سنگ‌آهن صورت پذیرفته است و در حال حاضر شاهد افت چشمگیر معادن مگنتیت در داخل کشور هستیم. بر همین اساس ضرورت دارد دانش فرآوری و پرعیارسازی سنگ‌آهن هماتیت ضمن توسعه اکتشاف در اختیار فعالان معدنی کشور قرار بگیرد تا بتوانیم از این ذخایر معدنی نیز به بهترین شکل ممکن بهره ببریم. خوشبختانه در حال حاضر برخی از معادن بخش خصوصی کشور مانند تنگه‌زاغ و آک‌کهور، مشغول پرعیارسازی سنگ‌آهن هماتیت از ۴۵ درصد به ۶۷ درصد هستند و امیدوار هستیم این توانایی در سایر معادن کشور نیز ایجاد شود؛ چراکه در اطراف استان‌های یزد و اصفهان، ذخایر سنگ‌آهن هماتیتی فراوانی وجود دارد که به دلیل عدم توانایی موجود برای به کارگیری در تولید فولاد، به تولیدکنندگان سیمان اختصاص پیدا می‌کند. برای مثال، در معدن کومبو آفریقای جنوبی سالیانه ۴۰ میلیون تن سنگ‌آهن هماتیت با عیار ۶۷ درصد تولید می‌شود اما از آنجایی که امکان فرآوری و پرعیارسازی آن در داخل کشور فراهم نیست، ناچار به استفاده از این ذخایر در تولید سیمان هستیم.
مدیرعامل شرکت فنی مهندسی آرین مدرن جهان آرا ادامه داد: در حالی با عدم توسعه دانش فنی فرآوری سنگ‌آهن هماتیت مواجه هستیم که از این ماده معدنی در صنعت رنگ‌سازی نیز استفاده می‌شود و متاسفانه شاهد خام‌فروشی آن جهت استفاده در این صنعت هستیم. در حالی که اگر دانش فنی فرآوری آن در اختیار معادن مختلف قرار بگیرد، می‌توانیم خوراک مورد نیاز فولادسازان را به میزان کافی تامین کنیم و در ادامه مشکلی در خصوص تامین سنگ‌آهن نداشته باشیم. همین مسئله در صنعت سرب و روی کشور نیز دیده می‌شود و در حالی شاهد اتمام ذخایر اکسیدی هستیم که می‌توانیم با گسترش دانش فرآوری خاک سولفوره، خوراک موردنیاز تولیدکنندگان شمش روی و سرب را تامین کنیم.
قاسمی فلاورجانی ضمن اشاره به دغدغه فولادسازان جهت تحقق چشم‌انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴، ابراز کرد: در حال حاضر فولادسازان بزرگ کشور نیز با چالش‌های مختلفی به ویژه در تامین مواد اولیه دست و پنجه نرم می‌کنند. تغییر مداوم هزینه حمل‌ونقل مواد معدنی، از دیگر مشکلات شرکت‌های فولادی است که تامین مواد اولیه آن‌ها را با مشکل همراه کرده است و این شرکت‌ها ناچار هستند به هر نحوی نسبت به تامین خوراک پرعیار مورد نیاز خود اقدام کنند. بر همین اساس ضرورت دارد قوانین موجود در حوزه معدن و عملیات‌های معدنی تسهیل شود تا فعالان معدنی بتوانند خوراک کافی را در اختیار واحدهای فولادی قرار دهند. برای مثال، ما به دنبال توسعه تولید سنگ‌آهن در پایان اسفند ماه نسبت به اخذ مجوزهای لازم جهت شناسایی و استخراج یک بلوک جدید اقدام می‌کنیم. در حالی که باید مجوزهای لازم تا اواسط فروردین ماه سال بعد در اختیار ما قرار بگیرد تا بتوانیم به سرعت حدود دو هفته را به تجهیزات کارگاهی خود اختصاص دهیم اما در کمال تعجب با تاخیر ۶ تا هشت ماهه در صدور مجوزهای لازم روبه‌رو می‌شویم و در واقع تولید یک سال خود را از دست خواهیم داد.
دریافت تسهیلات بانکی دشوار شده است
وی در خصوص دریافت تسهیلات حمایت از تولید، خاطرنشان کرد: اتفاقی که تا چند سال پیش رخ می‌داد، این بود که پروانه بهره‌برداری معادن به عنوان ضمانت‌نامه جهت اخذ تسهیلات بانکی پذیرفته می‌شد اما در حال حاضر این اتفاق رخ نمی‌دهد و این در حالی است که تولیدکنندگان و فعالان معدنی نیازمند تسهیلات جهت واردات تجهیزات و ماشین‌آلات جدید و همچنین اجرای طرح‌های توسعه‌ای هستند که متاسفانه شاهد عدم همکاری بانک‌ها و موسسات مالی در این زمینه هستیم.
مدیرعامل شرکت فنی مهندسی آرین مدرن جهان آرا در پایان یادآور شد: ظرفیت تولید سنگ‌آهن در مجموعه ما ۳۰ هزار تن در سال است و فعالیت خود را از سال ۱۳۹۷ آغاز کرده‌ایم. در حالی با حدود ۵۰ درصد ظرفیت اسمی مشغول تولید هستیم که امیدواریم با کاهش مشکلات مذکور، بتوانیم توان تولیدی مجموعه را افزایش دهیم.
