نقل است که از ابن‌‌سینا پرسیدند:«از کدام حیوان بیشتر می‌ترسی؟»

گفت:«گاو»

پرسیدند:«چرا؟!»

گفت:«چون شاخ دارد و عقل ندارد!»

حالا شده حکایت ما و رئیس دولت آمریکا، آقای ترامپ که علی‌رغم ندانستن‌های بی حد و حساب، سمبه پرزوری برای متحدان و شرکای جهانی خود دارد و هرچه و از هر دری که بنوازد، آن‌ها را به رقص وا می‌دارد. دشمنی ایالات متحده با ایران صحبت امروز و دیروز نبوده و بر کسی هم پوشیده نیست؛ اما در دوره ترامپ شکل لجبازانه‌ای به خود گرفته است. او در مدت حضور خود در راس قدرت، با استفاده از همین حربه قدرت، هر چند وقت یک بار فهرست جدیدی از اشخاص، ارگان‌ها و شرکت‌های مختلف ایرانی، هرچند تکراری تهیه کرده و در طومار بلند تحریم‌های خود قرار می‌دهد و قصد دارد با قطع همه راه‌های ارتباطی ایران با دنیا، کشور ما را در انزوای بین‌المللی فرو ببرد.

به هر حال، در تمام این سال‌ها ما راه‌های مختلفی را برای مقابله با این تحریم‌ها و تهدیدها پیدا کرده‌ایم؛ همان‌طور که در دوره‌های گذشته، راه‌های بسیاری را برای صادرات محصولات صنعتی کشور از طریق شرکت‌های کوچک‌تر بخش خصوصی یافته‌ایم.

با این حال، فهرست جدید تحریم‌های اعمال شده علیه ایران از دو جنبه برای صنایع فلزی ایران حائز اهمیت بود. اولین نکته، قرار گرفتن نزدیک به ۲۰ شرکت بزرگ فعال در حوزه صنایع فلزی کشور در این فهرست بود که طبیعتا با توجه به حجم تولیدات، صنعت فولاد سهم عمده‌ای در آن داشت. قرار گرفتن نام شرکت‌های بزرگ ایرانی اگرچه دور از ذهن نبود ولی حضور همه این نام‌ها در یک فهرست نشان از تمرکز دولت آمریکا برای زمین‌گیر کردن مهم‌ترین صنایع غیرنفتی ایران داشت.

نکته مهم دیگر در این فهرست این بود که علاوه بر نام شرکت‌های بزرگ و دولتی کشور، نام تعدادی از شرکت‌های کوچک فعال در بخش خصوصی که در طول تحریم‌ها مسئولیت صادرات و حمل‌ونقل بین‌المللی محصولات ایران را به عهده داشتند، در آن ذکر شده بود. کارشناسان در این مورد معتقدند، ورود آمریکا برای تحریم شرکت‌های کوچک بخش خصوصی نشان از این دارد که فعالیت این قبیل شرکت‌های همکار در حوزه صادرات نیز مورد رصد قرار گرفته و طبیعتا کار را برای صادرات بیش از پیش دشوار خواهد کرد.

اگرچه در مقابل این گروه، عده‌ای هستند که با نگاه خوشبینانه اعتقاد دارند صنایع فلزی ایران در این تحریم‌ها نیز مانند دفعات گذشته راه خود را برای صادرات می‌یابد و گلیم خود را از آب بیرون خواهد کشید. با این حال، مسلم است که با اعمال تحریم‌های جدید، شرکت‌های واسطه کمتری با شرکت‌های تولیدکننده داخلی وارد همکاری می‌شوند؛ در نتیجه، روند صادرات با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد و قدرت مانور صادرکنندگان ایرانی برای تعیین قیمت کاهش خواهد یافت.

اما نکته نگران‌کننده‌تر در موضوع تحریم‌ها، از سوی دولت آمریکا نیست که اگر این طور باشد، فعالان حوزه صنعت بیش از ۴۰ سال است که با شکل‌های مختلف آن مواجه‌اند. در واقع، بزرگ‌ترین موانع بر سر راه تولید داخلی، کشور حاصل خودتحریمی‌هایی است که دولت به تولیدکنندگان روا داشته‌است.

اجبار برای بازگرداندن ارز صادراتی به سامانه نیما، الزام تولیدکنندگان برای ارائه محصولات با نرخ دستوری در بازار داخلی، کندی دیپلماسی اقتصادی برای برقراری روابط بانکی و مالی با شرکای تجاری برای تسهیل صادرات، اعمال عوارض صادراتی بر محصولات معدنی به اصطلاح خام، ممانعت از واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزاتی که امکان تولید و عرضه آن‌ها در کشور وجود ندارد و بسیاری موارد دیگر، مشکلاتی نیست که دولت آمریکا در آن نقش داشته باشد و به نظر می‌رسد بر طرف کردن آن، به جای شعارهای هرروزه و تکرار دور زدن و مقابله، نیاز به اندکی کفایت و برنامه‌ریزی مدون و همچنین یاری گرفتن از قابلیت‌های بخش خصوصی داشته باشد.