به نظر می‌رسد نوسانات عرضه در بازار جهانی نیکل، دوباره به تیتر اصلی برخی از خبرگزاری‌های جهان تبدیل شده است. در این میان، اندونزی دست برتر را در تولید و عرضه این فلز معدنی در بازار جهانی در اختیار دارد و حجم عرضه نیکل از مبدا این کشور به مقصد بازارهای بین‌المللی مسیری صعودی را طی کرده است. با این وجود، شرایط عرضه این فلز حیاتی آن‌طور که رسانه‌ها به آن پرداخته شده چندان مناسب نیست.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از پایگاه خبری «mining-technology»، تمرکز دولت اندونزی و هجوم سرمایه‌گذاران طی چندین سال گذشته برای سرمایه‌گذاری در بخش نیکل این کشور، اندونزی را به یکی از بازیگران اصلی این ماده معدنی در بازار جهانی تبدیل کرده است. برآوردها حاکی از آن است که در حال حاضر، اندونزی بیش از ۴۲ درصد از ذخایر جهانی نیکل جهان را در اختیار دارد.

دیوید کورتز، تحلیلگر شرکت «GlobalData» با اشاره به رشد چشمگیر ظرفیت تولید نیکل در اندونزی طی چند سال اخیر، در گزارشی سهم تولید نیکل استخراج شده از این کشور در مقیاس جهانی را از ۱۶ درصد در سال ۲۰۱۸ به حدود ۵۰ درصد در سال ۲۰۲۳ اعلام کرد.

گای په، متخصص امور مالی در بخش انرژی فعال در موسسه «Institute for Energy Economics and Financial Analysis» در گزارش جداگانه دیگری، عنوان کرد: ظریفت تولید نیکل از معادن اندونزی از ۸۵۳ هزار تن در سال ۲۰۱۹ به حدود ۲٫۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۴ افزایش یافت که رشد ۱۵۸ درصدی را در این مدت نشان می‌دهد. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا پایان سال ۲۰۳۰، ظرفیت تولید سالانه نیکل در اندونزی به بیش از سه میلیون تن یا ۶۵ درصد سهم عرضه جهانی خواهد رسید.

علی‌رغم عملکرد درخشان اندونزی در افزیش چشمگیر ظرفیت تولید نیکل خود در چند سال گذشته، بخش مذکور در این کشور در حال حاضر با مشکلاتی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. در همین راستا در سال ۲۰۱۴، دولت اندونزی صادرات سنگ معدن نیکل را به امید افزایش ظرفیت فرآوری در داخل ممنوع اعلام کرد. انتشار این خبر، نگرانی‌هایی را در میان برخی از فعالان بخش نیکل ایجاد کرد و در نهایت منجر به موافقت دولت این کشور به ارائه امتیاز انحصاری استخراج به برخی تولیدکنندگان این فلز حیاتی در ذخایر معدنی مذکور شد.

در همین راستا، اتحادیه اروپا موضوع ممنوعیت صادرات نیکل اندونزی را در سازمان تجارت جهانی مطرح کرد و مدعی شد که تصمیم دولت اندونزی به بهانه حمایت‌ از تولید داخلی، نقض توافق‌نامه‌های تجارت بین‌الملل و تهدیدی برای روند عرضه جهانی نیکل است. علی‌رغم تاثیر منفی بر اقتصاد اندونزی ناشی از ممنوعیت صادرات نیکل، به نظر می‌رسد دولت این کشور به اهداف خود یعنی توسعه و رشد زیرساخت‌ها و شکوفایی بخش فرآوری داخلی این فلز دست یافته است؛ به این معنا که اندونزی در حال حاضر فرایند تولید، استخراج و فرآوری نیکل را در داخل این کشور انجام می‌دهد.

طبق گزارش منتشر شده توسط وزارت انرژی و منابع معدنی، ارزش صادرات محصولات مشتق شده نیکل از اندونزی با ثبت یک روند صعودی قابل‌ توجه، از ۱۱٫۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ به ۳۸ تا ۴۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ رسید. براساس گزارش مذکور، تعداد واحدهای ذوب نیکل در اندونزی از دو واحد در سال ۲۰۱۶، به بیش از ۶۰ واحد ذوب در حال حاضر افزایش یافته است.

افزایش نفوذ شرکت‌های چینی بر بخش نیکل اندونزی

در حال حاضر، بزرگ‌ترین واحدهای ذوب نیکل اندونزی در شهرک صنعتی موروالی واقع در جزیره سولاوسی است. واقیعت این است که رشد صنعت نیکل اندونزی به واسه حضور و سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی میسر شده است. حتی شهرک صنعتی موروالی اندونزی با سرمایه‌گذاری مشترک هلدینگ «Tsingshan»، شرکت «Shanghai Decent Investment Group»، شرکت سرمایه‌گذاری «Bintang Delapan» و شرکت «PT Sulawesi Mining Investment» احداث شده است.

براساس آمار ارائه شده توسط دولت چین، حجم سرمایه‌گذاری مستقیم سالانه این کشور در بخش نیکل اندونزی در سال ۲۰۲۱، حدود ۴٫۴ میلیارد دلار و در سال ۲۰۲۲، حدود ۴٫۵ میلیارد دلار بوده است. به گزارش برخی از رسانه‌ها، حجم کل سرمایه‌گذاری چین در بخش نیکل اندونزی در ماه آگوست ۲۰۲۴ حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

به عنوان یک نمونه بارز از تاثیرگذاری عمیق چین بر توسعه بخش نیکل اندونزی، می‌توان به اعلام آمادگی چین در سال ۲۰۱۸ به منظور ساخت واحد اسیدشویی (لیچینگ) پرفشار در شهرک صنعتی موروالی اشاره کرد. در این پروژه که به گفته برخی رسانه‌ها حدود ۷۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در آن انجام شده بود، بسیاری از شرکت‌های غربی فعال در بخش نیکل را ترغیب به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی مشابه روش اسیدشویی (لیچینگ) پرفشار در بخش مذکور کرد که البته این اقدامات با شکست مواجه شدند.

در ماه می ۲۰۲۱ و حدود دو سال دیرتر از برنامه‌ریزی‌های انجام شده، اولین واحد اسیدشویی (لیچینگ) پرفشار (HPAL) در اندونزی با حمایت چین راه‌اندازی شد؛ واحدی که شرکت‌های غربی در راه‌اندازی نمونه مشابه آن در کشورهای خود ناموفق عمل کردند.

نگرانی‌های زیست‌محیطی پیرامون توسعه بخش نیکل اندونزی

یکی دیگر از نگرانی‌های مهم پیرامون توسعه صنعت نیکل اندونزی، تاثیرات منفی زیست‌محیطی آن بوده است. در همین راستا، گای په مطرح کرد: اغلب این نگرانی‌ها به تصرف زمین، فعالیت‌های عملیاتی مضر برای محیط زیست و اتکای شدید به نیروگاه‌های مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ برای تامین سوخت واحدهای ذوب نیکل مربوط می‌شود.

نیروگاه تولید برق مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ با ظرفیت ۳٫۴ گیگاوات شهرک صنعتی ودا بی (IWIP) و نیروگاه مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ با ظرفیت ۲٫۶ گیگاوات شهرک صنعتی موروالی که برق مورد نیاز ۹ واحد ذوب نیکل را تامین می‌کنند، از جمله مهم‌ترین نیروگاه‌های آلاینده در اندونزی به شمار می‌رود.

وی اظهار داشت: در پایان سال ۲۰۲۴، ظرفیت کل تولید برق از نیروگاه‌های زغال‌سنگ اندونزی حدود ۵۱٫۶ گیگاوات اعلام شد که سهم نیروگاه‌های واقع در دو شهرک صنعتی، حدود ۱۲ درصد از حجم کل ظرفیت تولید برق از نیروگاه‌های مبتنی بر سوخت زغال‌سنگ در این کشور را به خود اختصاص داد.

مارک میستری، مدیر بخش سیاست عمومی و پایداری انجمن جهانی تولیدکنندگان نیکل عنوان کرد: نگرانی‌های زیست‌محیطی گزارش شده به دلیل استخراج و تولید نیکل در اندونزی، طیف وسیعی از مشکلات از جمله تخریب منابع آب زیرزمینی، اثرات منفی بالقوه بر تنوع زیستی و یا کاهش حاصل‌خیزی خاک را شامل می‌شود که به طور مستقیم بر زندگی جوامع محلی ساکن نزدیک ذخایر معدنی و یا واحدهای ذوب نیکل تاثیر منفی گذاشته است.

وی ادامه داد: فقدان اطلاعات در دسترس و شفاف در مورد استخراج نیکل در مناطق معدنی اندونزی و تاثیر آن بر زندگی جوامع بومی ساکن این ذخایر معدنی، انجام یک ارزیابی علمی به منظور بررسی خطرات مرتبط با این فعالیت‌ها را دشوار کرده است.

میستری خاطرنشان کرد: تلاش‌هایی برای پر کردن شکاف ایجاد شده ناشی از فقدان اطلاعات مورد نیاز و ارائه درک جامع‌تری از خطرات استخراج نیکل و تاثیر منفی آن بر تنوع زیستی، اکوسیستم‌ها و زندگی جوامع بومی انجام شده و گام‌های مناسبی در همین رابطه برداشته شده است.

این مدیر معدنی تصریح کرد: چندین طرح نظارتی در طیف زنجیره ارزش در مقیاس جهانی و منطقه‌ای در حال اجرا بوده که شناسایی و مدیریت مناسب خطرات زیست‌محیطی در آن‌ها ضروری است. باید توجه داشت که اندونزی، خود را متعهد به گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر و دستیابی به هدف‌گذاری‌های طرح برایند انتشار کربن صفر تا سال ۲۰۶۰ می‌داند.

به گفته میستری، شرکت‌های تولیدکننده و شهرک‌های صنعتی اندونزی در حال بررسی گزینه‌هایی مانند راه‌اندازی مزارع بادی و خورشیدی برای افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در راستای کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی و کربن تولیدی خود هستند.

برخی از نمونه‌ اقدامات انجام شده در مسیر دستیابی به تولید برق از انرژی‌های پاک در اندونزی می‌توان به نیروگاه برق‌آبی با ظرفیت ۳۶۵ مگاواتی شرکت «Vale Indonesia»، نیروگاه‌ «Balambano» و نیروگاه «Karebbe» اشاره کرد. همچنین امید است که تا اواخر سال ۲۰۲۵، ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۳۰۰ مگاواتی در واحد فرآوری نیکل شرکت «Harita Nickel» در جزیره «Obi» واقع در شمال جزیره مالوکو به اتمام برسد.

علی‌رغم تلاش‌های انجام شده در این رابطه، به نظر می‌رسد به دلیل تسلط اندونزی بر عرضه نیکل در بازارهای بین‌المللی، به‌ ویژه به دلیل دسترسی این کشور به منابع قابل‌ توجه نیکل که یکی از مواد اولیه حیاتی برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر به شمار می‌رود، همچنان بخش مذکور در اندونزی در کانون توجهات قرار خواهد داشت.

سرمایه‌گذاری هنگفت اندونزی بر روی نیکل

گای په با اشاره به اینکه اندونزی، به دنبال سرمایه‌گذاری برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر در بخش معدن به ویژه نیکل است، تاکید کرد: دولت اندونزی همچنان تمرکز خود را بر روی بخش نیکل قرار داده و در حال جذب سرمایه برای افزایش ظرفیت تولید این فلز مرتبط با زنجیره تامین خودروهای الکتریکی است.

در همین رابطه و در ماه جولای ۲۰۲۴، اولین واحد تولید سلول باتری در اندونزی برای خودروهای الکتریکی افتتاح شد. این واحد تولیدی با سرمایه‌گذاری مشترک شرکت «LG Energy» و شرکت «Hyundai Motor» به ارزش تقریبی ۱۰ میلیارد دلار برای توسعه زنجیره تامین خودروهای الکتریکی در اندونزی راه‌اندازی شد.

ایسان چانگ، مدیرعامل شرکت «Hyundai Motor» در زمان افتتاح واحد تولید سلول باتری مذکور، اظهار داشت: ذخایر معدنی چشمگیر اندونزی مانند آهن و نیکل، مواد اولیه مهمی در تولید باتری‌ها به حساب می‌آیند که می‌توانند در ساخت میلیون‌ها باتری خودروی الکتریکی در سراسر جهان مورد استفاده قرار بگیرند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد رشد استخراج و افزایش تعداد واحدهای فرآوری نیکل، بدون شک منافع اقتصادی فراوانی را برای اندونزی به همراه داشته است. با این حال، نباید از تاثیر منفی این تغییرات در بخش نیکل بر اقتصاد کشور مذکور چشم‌پوشی کرد.

دیوید کورتز، تحلیلگر شرکت «GlobalData» با اشاره به رشد چشمگیر تولید نیکل در اندونزی، مطرح کرد: افت جزئی سرعت رشد تقاضای خودروهای الکتریکی، منجر به کاهش شدید قیمت نیکل در بازار جهانی شده و تولیدکنندگان این فلز حیاتی را در مقیاس جهانی تحت فشار قرار داده است.

وی اضافه کرد: روند نزولی قیمت نیکل، تنها تولیدکنندگان این ماده معدنی خارجی را تحت فشار قرار داده نداده است و حتی شماری از تولیدکنندگان نیکل در اندونزی نیز از این روند کاهشی متضرر شده‌اند. با توجه به وضعیت به وجود آمده در بازار جهانی نیکل، دولت اندونزی درصدد است سهمیه سالانه داخلی تولیدکنندگان این فلز حیاتی را کاهش دهد.

برخی از تحلیلگران بازار پیش‌بینی می‌کنند که کاهش ۴۰ میلیون تنی سهمیه سالانه تولید، حجم عرضه نیکل اندونزی در بازار جهانی را به حدود ۲۰۰ میلیون تن کاهش داده و منجر به افزایش قیمت‌ها در بازارهای بین‌المللی خواهد شد. برخی دیگر اعلام کرده‌اند که دولت اندونزی ممکن است سهمیه سالانه تولید نیکل در این کشور را به ۱۵۰ میلیون تن کاهش دهد.

به منظور جلوگیری از کاهش حجم درآمدها، دولت اندونزی در نظر دارد حق بهره مالکانه تعیین شده برای استخراج نیکل از معادن این کشور را از ۱۰ درصد به حدود ۱۴ تا ۱۹ درصد با هدف حفظ حجم درآمد خود پس از کاهش سهمیه تولید نیکل افزایش ‌دهد.

گای په معتقد است که حجم بالای ظرفیت تولید نیکل در اندونزی و متعاقب آن کاهش قیمت جهانی این فلز حیاتی، چالش‌های ایجاد تعادل میان رشد تولید و ثبات قیمت را برجسته‌تر خواهد کرد.

در اوایل ماه مارس ۲۰۲۵، برخی از تحلیلگران بازار نگرانی‌ خود را در خصوص ارائه داده‌های گمراه‌کننده حجم محموله‌های نیکل در انبارهای چین که در افزایش قیمت‌ آن در بازار جهانی تاثیرگذار بوده است، ابراز داشتند.

ارائه چنین داده‌هایی نشان می‌دهد که بدون شک، جهان به سمت افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی حرکت می‌کند و مواد معدنی ممکن است به طور فزاینده‌ای به‌ عنوان عامل صلح یا ناآرامی در جهان در نظر گرفته شوند.

انتهای پیام//