تحریم‌هـای چنـد سـال گذشـته علیـه ایـران باعـث شـده بـود تـا بسـیاری از شـرکت‌ها نتواننـد خـود را با شـرایط روز دنیـا وفق دهند و در پـی آن خرید تجهیزات و ماشـین‌آلات روز دنیـا بـا مشـکل مواجـه شـد. ضمـن اینکـه به دلیـل تحریم‌هـای بانکی امـکان جذب سـرمایه‌گذاری خارجـی وجـود نداشـت. این در حالی اسـت کـه برجام باعث شـد تا زمینه بـرای ورود تجهیـزات و ماشـین‌آلات جدیـد و همچنیـن سـرمایه‌گذاری خارجـی فراهـم شـود.
ماهنامـه اخبـار فلـزات در راسـتای بررسـی اثـر برجـام بـر شـرکتهای معدنـی با مدیرعامـل شـرکت معدنـی و صنعتـی گل‌گهر به گفت‌وگو نشسـته اسـت. ناصـر تقی زاده اعتقـاد دارد بایـد از فرصـت پیـش آمـده ناشـی از برجـام اسـتفاده کـرد و در ایـن راسـتا شـرکت گل‌گهـر نیـز توانسـت چندیـن قـرارداد مهـم در زمینـه تامیـن مالـی و نیـز خرید تجهیزات خارجی را به امضا برساند.
چـه تغییراتـی در شـرکتهای معدنـی پـس از برجام رخ داده است؟
برجـام و توافـق هسـته‌ای میـان ایـران و کشـورهای ۵+۱ شـرایط را تـا حـد زیـادی تغییر داده اسـت. نخسـتین تغییـر ایـن اسـت کـه دیگـر نیـاز بـه خریـد ماشـین‌آلات و تجهیـزات دسـت دوم یـا از طریـق واسـطه‌ها نیسـت و بسـیاری از شـرکت‌ها کـه تیم‌هـای ارتباطـات بین‌الملـل و اقتصـادی قـوی دارنـد، میتواننـد بـه صـورت مسـتقیم خریـد کننـد. نتیجـه چنیـن تغییـری ایـن بـوده کـه هزینـه خریـد شـرکت‌ها به صـورت قابـل مالحظـه‌ای کاهـش یافته اسـت. در کنار آن در حال حاضر امکان تامیـن مالـی و فاینانس بسـیاری از پروژه‌ها در شـرکتهای معدنـی فراهـم اسـت و ایـن شـرکت‌ها میتواننـد از شـرکتهای خارجـی و صاحبـان صنایـع و تکنولـوژی، سـرمایه لازم را جذب کنند.
برجـام بـر شـرکت گل‌گهـر چـه اثـری داشـته اسـت و ایـن شـرکت در چـه مـواردی توانسـت از فرصت برجام استفاده کند؟
نخسـتین اثـر برجـام بـر شـرکت گل‌گهـر تامیـن مالـی چندیـن پـروژه بسـیار بـزرگ در راسـتای توسـعه زنجیـره ارزش و افزایـش سـودآوری شـرکت اسـت. به عنـوان نمونـه تامیـن اعتبـاری در حـدود ۱۰۰ میلیـون دلار از
یـک شـرکت آلمانـی کـه در حـدود ۵۰ میلیـون دلار آن گشـایش اعتبـار شـده و ۵۰ میلیـون دلار دیگر نیز در شـرف گشـایش اسـت، انجام شـده کـه قـرار اسـت توسـط ایـن اعتبـارات، ماشـین‌آلات ذوب یـک میلیـون تنـی بـه مجموعـه گل‌گهـر وارد شـود. البتـه بخشـی از ایـن تجهیـزات بـه کشـور وارد شـده و قـرار اسـت طـی ماه‌هـای آینـده و تـا پایـان سـال جاری نصب آنها به پایان برسد.
همچنیـن در قراردادهایـی کـه بـا تولیدکننـدگان اتریشـی منعقـد شـد، شـرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر در نظر دارد که یک طـرح سـه میلیـون تنـی تولید ورق‌هـای فولادی را بـه اجـرا بگـذارد. خوشـبختانه بسـیاری از
مسـائل بـا بانک‌هـای طـرف خارجی حـل و فصل شـده اسـت. ارزش ایـن معاملـه کـه تمامـی موافقتنامه‌هـای اولیـه آن در هـر دو طـرف نهایـی شـده اسـت، حـدود ۷۸۰ میلیـون یـورو خواهـد بـود.
بایـد اضافـه کـرد کـه در ایـن طرح یـک کارخانـه آهـک و تجهیـزات و قطعـات آن نیـز در نظـر گرفتـه شـده اسـت کـه ارزش کل قـرارداد را بـه ۹۱۰ میلیـون یـورو میرسـاند. در ۹۰ درصـد از کارهـای لازم حـال حاضـر تقریبـا برای اجرای این طرح عظیم تمام شده است.
اسـپانیا نیـز از دیگـر کشـورهایی اسـت کـه شــرکت معدنــی و صنعتــی گل‌گهــر آن را به عنــوان یکــی از مقاصــد جــذب ســرمایه‌گذاری خارجــی بــه کشــور انتخــاب کــرده اســت. در ایــن طــرح قــرار اســت ۳۵۰
میلیــون یــورو آهــن اســفنجی و یــک واحــد ذوب یــک میلیــون تنــی جدیــد در منطقــه احــداث شــوند.
البتــه ایــن طــرح هنــوز بــه نتیجـه قطعـی نرسـیده اسـت؛ امـا قراردادهای اولیــه آن توســط دو طــرف بــه امضــا رســیده اسـت. طـرف خارجـی در ایـن قـرارداد سـه مـاه مهلـت خواسـته اسـت تـا مسـائل داخلـی خـود بــا بانک‌هــا را حــل و فصــل کنــد. در ایــن قــرارداد گارانتــی گل‌گهــر نیــز لحــاظ شــده اســت. بــا توجــه بــه مســائل یــاد شــده، بــرای اینکــه شــرکت‌های داخلــی و بــه خصــوص شـرکتهای معدنـی بتواننـد منابـع خارجـی را بــرای پروژه‌هــای خــود مــورد اســتفاده قــرار دهنــد و به ویــژه تســهیلات دریافــت کننــد، زمینــه بــرای جــذب ســرمایه‌گذاری خارجــی کامــا فراهــم شــده اســت.
ایــن موضــوع در وهلـه اول بـه سـرعت عمـل بانک‌هـای کشـور مـا بسـتگی دارد. ضمـن اینکـه شـرکت‌ها نیـز بایــد از افــراد دارای دانــش بین‌المللــی در زمینــه جــذب ســرمایه‌گذاری خارجــی اسـتفاده کننـد کـه ایـن افـراد قـادر باشـند ایـن مهـم را تسـریع کننـد.
بـا توجـه بـه اینکـه در حــدود ۱۰ تــا ۱۱ ســال مــراودات بانکــی قطـع بـوده اسـت، ایـران بـا دیگـر کشـورها تقریبـا بنابرایـن نیـاز اسـت افـرادی که در مـورد قوانین و مقــررات مالــی و بانکــی روز دنیــا و مســائلی از قبیـل فاینانـس و یوزانـس تسـلط و دانـش کافـی دارنـد، توسـط شـرکتهای معدنـی و صنعتـی به کار گرفتـه شـوند. لازم بـه ذکر اسـت کـه در حال حاضـر در کشـور مـا چنین افرادی اندک هسـتند و در واقـع بخـش عمـده مشـکلات شـرکتهای ایرانـی در جـذب سـرمایه‌گذاری خارجـی مربوط بـه داخـل و همیـن مسـائل اسـت. بنابرایـن برجام به طـور کلـی برای شـرکتهای معدنی و صنعتی مثبت بوده است.
چـه اقداماتـی را بایـد بـرای افزایـش سـرعت عمـل بانک‌هـای داخلـی در جهـت جـذب سرمایه‌گذاری داخلی انجام داد؟
همانطـور کـه پیـش از ایـن نیـز بیـان شـد، تمامـی زمینه‌هـا بـرای جـذب سـرمایه‌گذاری خارجـی به ویـژه از طریـق فاینانـس فراهـم اسـت و شـرکت‌ها به هر میزان که نیاز داشـته باشـند قـادر خواهنـد بـود سـرمایه‌گذاری
خارجـی را جـذب کننـد.
البتـه تمامـی ایـن مسـائل در درجـه اول منـوط بـه سـرعت عمـل شـرکت‌ها و به ویـژه بانک‌هـای عامـل داخلـی بسـتگی دارد. شـرکت معدنـی و صنعتـی گل‌گهـر علاوه بـر اینکـه در چندیـن مـورد موفـق بـه امضـای قـرارداد تامیـن مالـی و خریـد تجهیـزات بـروز فولادسـازی از شـرکتهای خارجـی شـد، در حـال مذاکـره بـا دیگـر طرف‌هـای خارجـی اسـت.
امـا واقعیـت آن اسـت کـه مسـائل بانکـی در داخـل کشـور مـا بـه مراتـب پیچیده‌تـر و کندتـر از طرف‌هـای خارجـی اسـت. بنابرایـن نمیتـوان مـدت زمـان خاصـی را بـرای تامیـن مالـی در نظـر گرفـت و روی آن برنامه‌ریـزی دقیقـی انجام داد.
در حـال حاضـر برخـی از بانک‌هـای داخلـی کشـور مـا نسـبت بـه تغییـرات شـرایط بانکی و مالـی دنیـا عقـب هسـتند و ممکـن اسـت تامیـن مالـی از آنهـا بسـیار طوالنی‌تـر از کشـورهای خارجـی باشـد. به طـور مثـال
شـرکت معدنـی و صنعتـی گل‌گهـر بـرای بازکـردن یـک السـی ۲۴ میلیـون یورویـی در یک بانک داخلی، بارها با مشـکل مواجه شـد.
بنابرایـن از سـوی شـرکتهای معدنـی و صنعتـی و به ویـژه گل‌گهـر نسـبت بـه سـرعت عمـل بانک‌هـای داخلـی وجـود دارد. در حقیقـت بـا وجـود کنـدی سیسـتم بانکـی در کشـور مـا و مخالفت‌های سـلیق‌های
و بی مـورد برخـی از بانک‌هـا در مـورد تامیـن مالـی طرح‌هـای توسـعه‌ای شـرکتهای معدنـی بـزرگ، نمیتـوان همـراه و هم‌پـای سیستم‌های روز بانکی در دنیا پیش رفت.
در حال حاضر نقدینگی فراوانی در کشـور و به ویـژه بانک‌هـا وجـود دارد کـه دلیـل منطقـی بـرای نگهـداری آن نیسـت. حتـی تمامـی بانک‌هـا ایـن اطمینـان را دارنـد کـه طرح‌هـای توسـعه بسـیاری از شـرکتهای معدنـی و از جملـه شـرکت گل‌گهـر سـودده بـوده و به طـور حتـم ایـن شـرکت‌ها قـادر خواهنـد بـود کـه تمامـی تسـهیلات اخـذ شـده از بانک‌هـا را در موعـد مقـرر بـه سیسـتم بانکـی بازگرداننـد. حتـی بانک‌هـا بـه ایـن امـر واقـف هسـتند کـه تمامـی تسـهیالت اخـذ شـده توسـط شـرکتهای معدنی به طور کامل در طرح‌هـای توسـعه‌ای هزینـه می‌شـود و شـرکت‌ها در این زمینه ملزم به شفاف‌سـازی هسـتند. بنابرایـن در همـکاری برخـی از بانک‌هـای داخلـی بـا شـرکتهای بـزرگ معدنـی مشـکل وجـود دارد.
البتـه ناگفتـه نمانـد کـه برخـی از بانک‌هـا نیـز همکاری‌هـای بسـیار مناسـبی بـا شـرکتهای تولیدکننـده دارنـد و تاکنـون تامیـن مالی از آنها با مشـکل مواجـه نشـده اسـت. امـا در مجمـوع میتـوان گفـت کـه حتـی بـا گذشـت دو سـال از اجـرای برجـام، سیسـتم بانکـی در داخـل کشـور مـا هنوز روان نیست.
در شـرایط کنونـی بایـد در نظـر داشـت کـه هیـچ فعالیـت تولیـدی بـدون کمـک منابـع بانکـی امکانپذیـر نیسـت. بنابرایـن نبایـد انتظـار داشـت که ۱۰۰ درصـد از مراحل اجرای یـک پـروژه تولیـدی بـزرگ توسـط نقدینگـی
موجـود در شـرکت‌ها انجـام شـود.
در شـرایط کنونـی شـرکت‌ها تنهـا قادر هسـتند ۳۰ درصد از نقدینگـی لازم را بـرای اجـرای پروژههـای بـزرگ فراهـم آورنـد و ۷۰ درصـد باقیمانـده باید با اخذ تسـهیلات از بانک‌ها فراهم شـود. بـرای تسـریع و تسـهیل تامیـن مالـی از بانک‌هـای داخلـی بایـد در وهلـه اول ایـن بانک‌هـا نگـرش خـود را نسـبت بـه امـور تولیـد و شـرکتهای تولیدکننـده تغییـر دهنـد. ایـن بانک‌هـا به جـای اینکـه دنبـال طرحهـا و تسـهیلات کوتاه مـدت باشـند، بایـد همـواره طرح‌هـای بلندمـدت بـا سـود پایـدار را در نظر گیرنـد.
چـرا کـه بـا شـیوه‌های کنونـی تامیـن مالـی و رویکـرد بانک‌هـا نمیتـوان انتظار رونق تولید در کشور را داشت. در رابطه با تسهیل فرآیندهـای بانکـی در داخـل کشـور بایـد اقتصاددانـان، صاحب نظـران و کارشناسـان امـور بانکـی و تامیـن مالـی نظـرات خـود را بـه دولـت و سیسـتم بانکـی ارائـه دهنـد تـا ایـن فرآیندهـا اصلاح شـود. همچنیـن شـرکتهای بـزرگ نیـز ایـن انتظـار را دارنـد کـه تامیـن مالـی پروژههـای بـزرگ و سـودده
توسـط بانکهای عامل سـریعتر انجام شود.
