افزایش تولید بر اساس نیاز بازار
علی‌رغم اهمیت صنعت فولاد در کشور به ویژه بخش نورد فولادی در راستای توسعه تولید و صادرات انواع محصولات، همچنان فعالان این بخش با چالش‌های مختلفی اعم از کمبود مواد اولیه، قیمت‌گذاری دستوری در بورس و همچنین وضع قوانین و عوارض دست و پاگیر صادراتی مواجه هستند. این در حالی است که بخش نورد فولادی از ظرفیت در حدود ۲۸ میلیون تنی در کشور برخوردار بوده اما به دلایل فوق‌الذکر تنها ۳۰ درصد از این میزان فعال است. این در حالی است که ضمن حمایت دولت در راستای رفع موانع فوق، شاهد ایجاد ارزش افزوده و ارزآوری بیشتر همزمان با افزایش تولید و صادرات محصولات نهایی خواهیم بود و ضرورت دارد تمهیدات لازم در این خصوص از جانب مسئولان ذی‌ربط اندیشیده شود. در همین راستا، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با کریم رحیمی، مدیرعامل شرکت فولاد ناب تبریز تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
توضیحاتی در خصوص شرکت فولاد ناب تبریز بفرمایید. سبد محصولات تولیدی این شرکت چیست؟
شرکت فولاد ناب تبریز در راستای نیاز صنایع کشور به مقاطع فولادی در سال ۱۳۸۲ با همکاری سرمایه‌گذاران خارجی در شهر تبریز به ثبت رسید. در ادامه عملیات ساختمانی و نصب و راه‌اندازی خط تولید آغاز شد و تقریبا پس از گذشت دو سال، این شرکت با به کارگیری از تجهیزات مدرن و به همت متخصصان داخلی و خارجی، در تابستان سال ۱۳۸۴ به بهره‌برداری رسیده است. شرکت فولاد ناب تبریز به وسعت ۱۷هکتار و با زیربنای ۴۵ هزار متر مربع در شهرک صنعتی شهید سلیمی در ۳۵ کیلومتری غرب شهر تبریز بنا شده است. این مجتمع شامل دپارتمان تولید، ابزارسازی، انبار محصول و مواد خام، اداری، آزمایشگاه و مرکز بهداشت کارگری است. ظرفیت کنونی تولید این شرکت ۴۵۰ هزار تن در سال است که در حال حاضر با ظرفیت ۱۹۰ هزار تن در حال تولید است و جزو تولیدکنندگان برتر و مطرح در تولید انواع نبشی از سایز ۲۵ تا ۱۰۰، ناودانی از سایز ۸۰ تا ۱۸۰ و تیرآهن از سایز ۱۲۰ تا ۱۸۰ جهت مصارف ساختمانی، نفت و گاز، خطوط انتقال نیرو، سدســـازی و… در کشــور به شمـــار می‌آیــد. این شرکت با دو خط تولید مجهز به مدرن‌ترین تجهیزات نورد، به تولید انواع مقاطع فولادی مورد نیاز بازار در سایزهای مختلف می‌پردازد. این خطوط از کوره‌های پیش‌گرم، استندهای نورد، بسترهای خنک‌کننده، ماشین‌های صاف‌کن و واحدهای بسته‌بندی تشکیل شده است. تعداد کارکنان فعال و متخصص این شرکت به صورت مستقیم ۴۰۰ نفر است و به طور غیر مستقیم، بالغ بر یک هزار و ۲۰۰ نفر مشغول به کار هستند.
تامین قطعات و ماشین‌آلات مورد نیاز شرکت فولاد ناب تبریز چگونه صورت می‌پذیرد؟
با توجه به اعمال تحریم‌های مختلف طی سالیان اخیر و ضرورت تامین قطعات مورد نیاز در داخل کشور، مقوله بومی‌سازی قطعات در صنعت به شکل جدی مورد توجه قرار گرفته است. واحد ابزارســازی شرکـــت فـــولاد ناب تبریــز، یکی از قطب‌های توانمند در زمینه طراحی و ساخت قطعات خطوط نورد در کشور به شمار می‌رود و در سال گذشته حدود ۴۰ قطعه مورد نیاز خطوط تولید در داخل شرکت طراحی، ساخته و تولید شده است. همچنین واحد ابزارسازی شرکت فولاد ناب تبریز در کنار امور تولید، نقش بسیار مهمی در ساخـت و تامین تجهیزات و قطعات مورد نیاز شرکـــت دارد. در حــال حاضــر بیــش از ۷۰ درصد نیازهای خط تولید پس از طراحی در دفتــر فنــی شرکت، در کارگاه ابزارسازی ساخته شده و مونتاژ می‌شود. این واحد با در اختیار داشتن مجموعه‌ای کامل و مجهز از ابزار و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و همچنین کارکنان مجرب، یکی از قطب‌های توانمند در زمینه بومی‌سازی خطوط نورد گرم محسوب می‌شود. در همین حال، واحد ابزارسازی شرکت فولاد ناب تبریز امکان ارائه خدمات در زمینه‌های ساخت قطعات فولادی و چدنی، قطعــات ماشین‌کاری شـــده سنگیـــن، ماشین‌کاری انواع غلتک‌های سبک و سنگین نورد گرم، ساخت و تعمیر انواع چرخ‌دنده‌های پیچیده، پیچ و مهره‌های خاص صنعتی، بازسازی گیربکس‌های ساده و پیچیده و تعمیرات و بازسازی جرثقیل‌های سقفی را دارد.
میزان تولید محصولات این شرکت در سال گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ محصولات شما چه برتری نسبت به نمونه‌های مشابه داخلی دارد؟
میزان تولید نبشی شرکت فولاد ناب تبریز در سال گذشته فاصله نسبتا کمی تا تحقق تولید سال پیش از آن داشت. در تولید ناودانی توانستیم رکورد سال قبل از آن را جابه‌جا کنیم. این در حالی است که میزان تولید تیرآهن پارسال کمتر از سال‌های گذشته بوده است. لازم به ذکر است که ظرفیت اسمی این شرکت ۴۵۰ هزار تن در سال است اما در سال گذشته ضریب بهره‌برداری از این ظرفیت حدود ۳۰ درصد بوده است که از جمله دلایل این کاهش تولید، قطعی حامل‌های انرژی و عدم تقاضای موثر در بازار داخلی بوده است. در واقع شرکت فولاد ناب تبریز تمام تلاش خود را در راستای تامیــن مــواد اولیه با آنالیــز مناســـب و باکیفیت از تولیدکننده اصلی بدون واسطه به کار گرفته و همین مسئله یکی از دلایل عمده بالابودن کیفیت مقاطع تولیدی این شرکت است. از دیگر نقات قوت شرکت فولاد ناب تبریز می‌توان به در دسترس بودن و تنوع سایز محصولات اشاره کرد. یعنی تمامی محصولات تولیدی در هر سایزی طبق استاندارد در انبار موجود است و در صورت گرفتن سفارش، در همان روز اعلام بار انجام خواهد شد. ضمن اینکه شرکت ما این توان را دارد که در روز بیش از یک هزار و ۵۰۰ تن بارگیری انجام دهد. از دیگر برتری‌های شرکت فولاد ناب تبریز، رسمی بودن فروش با به کارگیری از فاکتور رسمی است. یکی دیگر از محاسن این شرکت، استفاده از تکنولوژی نرم‌افزاری آکساب است که صفر تا ۱۰۰ سفارش‌گیری و صدور فاکتور و تحویل بار با آن انجام می‌شود و کار را سریع و حرفه ای پیش می‌برد.
عرضه محصولات این شرکت در بورس کالای ایران، چه تاثیری در عملکرد کلی فروش داشته است؟
عرضه و فروش محصولات فولادی شرکت فولاد ناب تبریز در بورس کالا طبق مقررات بورس در دست اقدام بوده و حتی میزان عرضه محصول در این تالار صنعتی بالاتر از حد نصاب است اما مهندسی عرضه و قیمت‌گذاری دستوری در بورس کالا، کل تولید فولاد کشور را تحت تاثیر قرار داده و منجر به برهم‌ریزی تعادل عرضه و تقاضا شده است. همچنین عرضه تمام محصولات فولادی در بورس کالا با تبعات منفی همراه خواهد بود و با این اقدام، فرایند تولید، توزیع و فروش در بازارهای منطقه‌ای نیز بر هم خواهد خورد و محصول نهایی با قیمتی بالاتر از قیمت تمام شده به دست مصرف‌کننده خواهد رسید.
استراتژی شرکت فولاد ناب تبریز در حوزه صادرات چیست؟
در خصوص صادرات نیز به عنوان شرکت صادر‌کننده برتر، سال گذشته نزدیک به ۳۰ هزار تن صادرات به کشورهای همسایه داشته‌ایم. این شرکت با داشتن گواهینامه‌ها و استانداردهای مورد نیاز صادراتی، زیرساخت‌های لازم جهت تبدیل شدن به یک برند جهانی در صنعت فولاد را دارد و در این مسیر گام‌های مستحکمی برداشته است. به گونه‌ای که از سال ۱۳۹۰ به طور مستمر در امر صادرات فعال بوده و طی هفت سال اخیر، به طور مداوم به عنوان واحد نمونه صادراتی استان آذربایجان شرقی انتخاب شده است. در حال حاضر، شرکت ما حدود ۲۲ درصد از صادرات مقاطع پروفیلی کشور را به خود اختصاص داده است. البته وضع عوارض صادراتی بر محصولات معدنی و فلزی در ابتدای سال جاری سبب شد نه تنها ما بلکه تمامی صادرکنندگان با افت صادرات مواجه شوند و این مسئله تاثیر بسزایی بر میزان صادرات واحدهای تولیدی داشت. این مسئله در حالی اتفاق افتاد که همزمان با تنش‌های ژئوپلیتیک در اروپا و جنگ روسیه و اوکراین، شرکت‌های فولادی می‌توانستند از این فرصت طلایی برای توسعه صادرات خود بهره گیرند که متاسفانه وضع عوارض صادراتی مانع تحقق این مهم شد.
ارزیابی شما از شرایط بخش نورد فولادی در کشور چیست و این بخش با چه چالش‌هایی طی سالیان اخیر مواجه بوده است؟
طی کمتر از دو دهه، در بخش نورد مقاطع طویل (شامل میلگرد، نبشی، ناودانی و تیرآهن) با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ظرفیت اسمی تولید محصولات فولادی به حدود ۲۸ میلیون تن در سال افزایش یافت و در سال ۱۳۹۸ بیش از ۱۰ میلیون تن مقاطع طویل در ایران تولید شد. اگر ضریب بهره‌برداری نسبت تولید واقعی به ظرفیت تولید اسمی در نظر گرفته شود، در این صورت ضریب بهره‌برداری واحدهای نورد کشور ۳۱ درصد است. این عدد بسیار کمتر از ضریب بهره‌برداری ۶۵ تا ۷۰ درصد در بخش فولادسازی به شمار می‌آید. ضریب بهره‌برداری نشان‌دهنده وجود مشکلاتی در این بخش از صنعت فولاد است و بدون شک اگر موانعی در این زمینه وجود نداشت، این واحدها باید به میزان ۷۰ تا ۸۰ درصد از ظرفیت اسمی خود یعنی ۲۳ تا ۲۶ میلیون تن در سال محصول تولید می‌کردند. برخی از معضلات نیز در این خصوص تاثیرگذار بوده‌اند. برای مثال ، سرانه مصرف فولاد در کشور به صورت تدریجی کاهش یافته است. در همین حال طی سالیان اخیر صادرات فولاد میانی توسط فولادسازان صورت گرفته و در نهایت به ایجاد شکافی بزرگ بین عرضه و تقاضای شمش در بازار بورس منجر شده است. چالش دیگر صنعت فولاد، تغییرات مداوم قوانین و مقررات به ویژه در بخش صادرات این محصول به شمار می‌آید. ضمن اینکه افزایش هزینه‌های سربار تولید و رشد مداوم نرخ ارز نیز به عنوان چالش‌های این صنعت مطرح هستند. در کنار این مسائل، سرمایه در گردش مورد نیاز برای فعال نگه داشتن خط تولید به طور مداوم افزایش یافته که همین امر نیز به افزایش هزینه‌های مالی شرکت‌ها منجر شده است.
چالش دیگری که تقریبا بلای جان تولیدکنندگان شده است، رشد بی‌رویه قیمت مواد اولیه و به تبع آن، تامین سرمایه در گردش است. به طوری که با افزایش قیمت شمش فولادی، تامین سرمایه در گردش به معضل بزرگی برای واحدهای نورد تبدیل شده است. بدون شک با این اتفاق، در بسیاری از واحدها تامین سرمایه در گردش کافی دشوار و یا غیر ممکن بوده و به همین خاطر از میزان تولید کاسته خواهد شد. در همین حال، بخشی از سرمایه در گردش شرکت‌ها تحت عنوان استرداد مالیات بر ارزش افزوده در سازمان امور مالیاتی بلوکه می‌شود و تسویه این مطالبات گاه دو سال و یا بیشتر به طول می‌انجامد. رشد قیمت مواد اولیه و کاهش ارزش پولی در این مدت باعث می‌شود تا این سرمایه خارج از شرکت به تدریج ارزش ذاتی خود را از دست بدهد. به عنوان مثال، شرکتی که با مطالبات خود از سازمان امور مالیاتی در سال گذشته می‌توانست ۱۰ هزار تن شمش خریداری کند و چرخ کارخانه را به مدت یک ماه به حرکت درآورد، امسال می‌تواند با همان مبلغ کمتر از پنج هزار تن شمش بخرد.
از سوی دیگر، وابستگی شدید قیمت فولاد به دلار در داخل کشور یک پدیده عجیب و غیر قابل توجیه است. با اینکه تقریبا تمامی مواد اولیه زنجیره تامین فولاد شامل سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در داخل کشور تولید می‌شود اما قیمت پایه شمش داخلی بر اساس قیمت شمش صادراتی تعیین می‌شود. این شیوه قیمت‌گذاری به معنی تشویق فولادسازان به صادرات هرچه بیشتر شمش فولادی است. این اقدام نه تنها به منزله خام‌فروشی و صادرات محصولی با ارزش افزوده و ضریب اشتغال پایین است بلکه سرمایه‌گذارانی در کشورهای همسایه را تشویق به ایجاد واحدهای نورد می‌کند. در نتیجه، صادرات محصول نهایی از ایران به کشورهای همسایه به تدریج کاهش و صادرات بیلت و بلوم افزایش خواهد یافت. در حقیقت، محصولی که در ایران و با دست کارگر و مهندس ایرانی باید تولید شود و ده‌ها هزار شغل ایجاد کند، در آن طرف مرزها موجب رونق اقتصاد و اشتغال در کشورهای همسایه خواهد شد.
در حالت کلی هر یک از این عوامل یاد شده به نوبه خود نیازمند تشریح و تاویل هستند اما به طور خلاصه می‌توان گفت که به عنوان مثال، کاهش تدریجی مصـــرف سرانـــه فولاد به دلیل کاهش ساخت‌وساز و رکود در بخش مسکن رخ داده است که حدود ۵۰ درصد از تولیدات فولاد در این بخش مصرف می‌شود. هر چند که برخی از تولیدکنندگان طی سالیان اخیر توانستند بخشی از این کاهش مصرف را با افزایش صادرات جبران کنند اما در مقابل، حجم کاهش مصرف در بخش ساختمان بسیار بیشتر از آن است که بتوان با صادرات آن را جبران کرد.
قطعی برق در تابستان سال جاری چه اثری بر تولید این شرکت داشته است؟
با قطعی برق در تابستان و زمستان و افت فشار گاز در زمستان، به طور عملی میزان تولید واحدهای فولادی حداقل ۳۰ درصد کاهش یافته است. علاوه‌براین، با قطعی‌های مکرر، برنامه‌ریزی برای تولید و همچنین صادرات بسیار سخت انجام می‌شود. ضمن اینکه تداوم این روند، افزایش قیمت را در برداشت. شرکت فولاد ناب تبریز با مدیریت صحیح، سعی در حفظ قیمت در پایین‌ترین حد ممکن و تولید با کیفیت داشته است. در این رابطه با برنامه‌ریزی‌های لازم، سعی در کنترل اوضاع و بهبود شرایط داشتیم اما به هر حال، قطعی حامل‌های انرژی منجر به کاهش تولید شد.
برنامه و اهداف شرکت فولاد ناب تبریز در آینده چیست؟
شرکت فولاد ناب تبریز در برنامه خود، تولید بر اساس سفارش بازار را قرار داده که تولید ناودانی شماره ۶ و ۲۰۰ و تولید نبشی شماره ۱۲۰ بخشی از این درخواست‌ها است. افزایش فروش در بورس کالای ایران و تقویت ارتباط با کشورهای همسایه جهت توسعه صادرات پایدار نیز از دیگر اهداف شرکت به شمار می‌رود.
