هرچند بخش معدن کشور با چالش‌های فراوانی نظیر تامین مواد ناریه و دیگر مواد مصرفی، فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات تخصصی و عقب‌ماندگی فناورانه مواجه است و معدنکاران نیز با مشکلاتی همچون کمبود آب صنعتی، قطعی و نوسانات برق و کمبود منابع انسانی متخصص در عملیات معدنی به ویژه اکتشاف دست و پنجه نرم می‌کنند اما خوشبختانه با همت و تلاش متخصصان داخلی و همچنین بومی‌سازی ساخت قطعات مورد نیاز، شاهد رشد سرمایه‌گذاری و پیشرفت‌های چشمگیری در بخش معدن و صنایع معدنی کشور به ویژه در تولید طلا هستیم. شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان، یکی از شرکتهای پیشرو در این حوزه است که به تازگی موفق به ثبت یک رکورد ویژه در اکتشاف قطعی ذخایر طلا در خلال اجرای پروژه معدنی و صنعتی طلای شادان به عنوان بزرگ‌ترین پروژه استحصال طلا در شرق کشور شده است. با توجه به اهمیت صنعت طلا و همچنین ضرورت اکتشاف، استخراج و فرآوری مواد معدنی، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» گفت‌وگویی را با داود رئیسی، مدیرعامل شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان تدارک دیده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
در خصوص شکل‌گیری و تاریخچه شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان توضیحاتی بفرمایید.
شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان از شرکتهای زیر مجموعه شرکت توسعه معادن صدرجهان، یکی از باارزش‌ترین شرکتهای گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی به شمار می‌آید. در حال حاضر، این شرکت مشغول فعالیت در پروژه راه‌اندازی معدن و ساخت کارخانه استحصال طلای شادان واقع در استان خراسان جنوبی است. اگرچه این معدن در استانی کمتر توسعه یافته قرار دارد و با ضعف در زیرساخت‌های لازم مواجه است اما با توجه به اهمیت فراوان آن برای گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی و شرکت توسعه معادن صدر جهان و علی‌رغم سختی‌های موجود در این مسیر، سرمایه‌گذاری لازم صورت پذیرفته است. فعالیت شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان در معدن طلای شادان از سال ۱۳۹۴ همزمان با عملیات‌های اکتشافی، آغاز شد و پس از صدور پروانه بهرهبرداری معدن، سرمایه‌گذاری اصلی در راستای بهرهبرداری از پتانسیل‌های این معدن، از سال ۱۳۹۹ به سرعت صورت پذیرفت. در حال حاضر علاوه بر استخراج ماده معدنی، استحصال شمش طلا در واحد صنعتی انجام می‌شود.
این شرکت چه پروژه‌هایی را تا به امروز در دست اجرا داشته و چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟
پروژه معدن طلای شادان، بزرگ‌ترین پروژه طلا در شرق کشور محسوب می‌شود و در واقع با راه‌اندازی کارخانه استحصال طلا، زنجیره ارزش افزوده تا مرحله تولید شمش در محل معدن ایجاد شده است. علاوه‌براین، سرمایه‌گذاری این پروژه از مهر ماه سال ۱۳۹۹ سرعت گرفته و در نهایت در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ با اخذ پروانه بهرهبرداری کارخانه به ظرفیت ۳۰۰ کیلوگرم طلا در سال به سرانجام رسیده است.
در همین ارتباط تکمیل خط برق اختصاصی ۴۰۰کیلو وات و در ادامه سه هزار کیلو وات، یکی از نخستین اقدامات پروژه مذکور بود که خط سه هزار کیلووات در بهمن ماه سال۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسید و در حال حاضر برق‌رسانی به کارخانه طلای شادان و سایر بخش‌های معدن صورت می‌پذیرد. خط انتقال برق مذکور، یکی از مهم‌ترین اقدامات زیرساختی مجموعه بوده و حدود ۷۲ کیلومتر خط انتقال اختصاصی از مبدا خوسف به معدن صورت پذیرفته است. علاوه‌براین، تهیه و راه‌اندازی سه دستگاه دیزل ژنراتور جهت پشتیبانی از خط تولید به عنوان جایگزین برق اصلی در معدن اجرایی شده است. ایجاد دو پست برق برای تکمیل چرخه ایمن تامین انرژی در معدن، از پروژه‌های زیرساخت دیگری محسوب می‌شود که طی چند ماه اخیر به بهرهبرداری رسیده است. همچنین بهرهبرداری از خط انتقال آب اختصاصی به طول تقریبا ۱۲کیلومتر در سال ۱۴۰۰ صورت پذیرفته است که در حال حاضر با ظرفیت ۶ لیتر در ثانیه، آب مورد نیاز را به صورت صنعتی و قابل شرب برای مجموعه تامین می‌کند.
علاوه بر مسائل زیرساختی، اقدامات مهم دیگری نیز در مجموعه انجام شده است که هرکدام نقش بسزایی در نیل به اهداف از پیش تعیین شده مجموعه داشته‌اند. ساخت سنگ‌شکن یک میلیون تنی، یکی از این اقدامات به شمار می‌آید که در سال ۱۴۰۰ به بهرهبرداری رسیده است. این سنگ‌شکن، ظرفیت حداقل ۸۰ هزار تن خردایش ماده معدنی در ماه را برای مجموعه فراهم کرده و در حال فعالیت است. در ادامه خرید، نصب و راه‌اندازی استکر و مجموعه نوارهای نقاله نیز از دیگر الزامات پروژه بوده است و توانایی انتقال ماده معدنی به هیپ اصلی تا مسافت ۸۰۰ متر و بارریزی تا ارتفاع ۱۱متر را محقق ساخته است. احداث تجهیزات صنعتی اتاق جذب و واجذب طلا با ظرفیت سالانه ۳۰۰کیلوگرم نیز از دیگر اقدامات صورت گرفته است. ضمن اینکه در کنار تمام این اقدامات، عملیات اکتشاف و استخراج مواد معدنی با دقت بالا و سرعت در حال انجام است تا مواد معدنی مورد نیاز کارخانه، با برنامه‌ریزی تولید مناسب در دسترس خط استحصال طلا قرار گیرد و تولید طلا به صورت پیوسته دنبال شود.
طراحی و ایجاد مجهزترین آزمایشگاه تعیین عیار طلا- مس و نقره برای تبدیل شدن به قطب آنالیز عناصر با ارزش در شرق کشور و توانایی انجام انواع تست‌های فرآوری آزمایشگاهی و نیمه صنعتی، از دیگر اقدامات مهمی بوده که در محل معدن برای مجموعه فراهم شده است که با استفاده از این ظرفیت، از صرف هزینه‌های هنگفت این بخش و همچنین اتلاف زمان در دریافت نتایج از دیگر آزمایشگاه‌های کشور جلوگیری می‌شود. لازم به ذکر است این آزمایشگاه توانایی ارائه خدمات به دیگر واحدهای معدنی را به عنوان آزمایشگاه مرجع دارد. خط انتقال تصفیه آب معدن شادان، آب‌های صنعتی، شرب و مقطر را برای مجموعه و در مسیرهای مختلف تامین می‌کند. به جز خط برق معدن، اجرای خط انتقال برق با ظرفیت ۱۱۰کیلووات به طول دو کیلومتر برای چاه آب مجموعه به صورت مجزا به بهرهبرداری رسیده است تا نیازی به استفاده مداوم از دیزل ژنراتورها برای چاه‌ها نباشد. تکمیل فاز اکتشاف حین استخراج معدن، از دیگر پروژه‌های مهم مجموعه است که طی آن بیش از پنج هزار متر حفاری انجام شده است. در خصوص افزایش ذخیره و صدور گواهی کشف جدید نیز اقدامات مهمی انجام شده است و در سال جاری این مهم به سرانجام خواهد رسید.
در خصوص فرایند استحصال طلا توضیحاتی ارائه بفرمایید.
در مجموعه‌‌ای که دارای کارخانه استحصال است، چند فرایند موازی وجود دارد. مرحله نخست، اکتشاف معدن است و باید به مرحله‌ای برسد که مدل‌سازی استخراجی، اکتشافی و قابل استخراج بودن معدن برای سرمایه‌گذار ممکن شود. در ادامه، ماده معدنی با توجه به مدل‌سازی‌ها استخراج می‌شود. برای مثال، در معدن شادان استخراج به صورت روباز و با استفاده از عملیات آتش‌باری صورت می‌پذیرد. همچنین ماهیانه بیش از ۱۰۰ هزار تن استخراج انجام می‌شود که این میزان با توجه به عیاری که برخوردار هستند، تفکیک و به بخش دپوهای ماده معدنی یا سنگ‌شکن وارد شده و پس از خردایش، هیپ‌ها بارریزی می‌شوند. در پایین‌دست، استخرهای ذخیره محلول وجود دارد که هم به صورت باردار و هم به صورت کم‌رمق و بی‌بار هستند. این استخرها پاشش آب و سیانور را با غلظت مشخصی روی خاکی که دپو (بارریزی) شده است، انجام می‌دهند. در ادامه محلول خارج شده، وارد استخرهایی حاوی محلول‌های باردار و سپس وارد اتاق جذب می‌شود و کربن‌اکتیو‌ها جذب طلا را انجام می‌دهند. باید در نظر داشت هرچه کربن اکتیو تازه‌تر باشد، نتیجه این جذب نزدیک به ۱۰۰ درصد بیشتر می‌شود. مدت زمان این فرایند از مرحله پاشش تا مرحله استحصال در سلول، حداقل ۴۵ روز به طول می‌انجامد. تقریبا ۲۸ تا ۳۰ روز نیاز به پاشش مداوم است و طی این مدت از اواسط پاشش‌ها با توجه به اینکه چندین تانک کربن‌اکتیو وجود دارد، تانک‌ها به ترتیب اشباع می‌شوند که باعث می‌شود ۴۵ روز زمان نیاز باشد اما ممکن است از روز پانزدهم تا بیستم، واجذب تانک‌ها شروع شود.
در حال حاضر ذخیره قطعی معدن طلای شادان به بیش از ۵۴ میلیون تن افزایش یافته است. این اتفاق مهم چگونه در دل کویر به وقوع پیوست؟
خوشبختانه با اتمام عملیات اکتشاف حین استخراج، ذخیره قطعی معدن طلای شادان به بیش از ۵۴ میلیون تن افزایش یافته است. لازم به ذکر است که عملیات‌های اکتشاف در کانسار طلا – مس شادان پس از ارائه گزارش پایان عملیات اکتشاف در تاریخ هفتم آذر ماه ۱۳۹۵، منجر به اخذ گواهی‌کشف محدوده برای کانسنگ طلای سولفیدی با ذخیره قطعی ۲۷ میلیون و ۸۰۰ هزار تن با عیار میانگین ۰.۵۵ گرم در تن طلا صادر شده بود. به دنبال صدور این گواهی، سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی، پروانه بهرهبرداری معدن به شماره ۱۸۳۲۳ را در تاریخ ۱۰ آبان ۱۳۹۶ به نام شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان صادر کرد. با توجه به بزرگی کانسار و شواهد موجود برای کانه‌زایی گسترده طلا، در مرداد ماه ۱۳۹۸ درخواست اکتشاف حین استخراج برای این محدوده به سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی ارائه شد و پس از اعلام موافقت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان و تایید طرح اکتشاف، عملیات اکتشافی با هدف شناسایی بیشتر ذخایر معدن دنبال و منجر به افزایش چشمگیر ذخیره قطعی طلا و مس برای معدن شده است. ذخیره تایید شده توسط کمیسیون گواهی کشف وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۳۱ مرداد ماه سال جاری برای عنصر طلا، در مجموع معادل ۵۴ میلیون و ۸۴۸ هزار و ۷۵۹ تن در محدوده معدن شادان است.
چه تمهیداتی برای تامین مالی این طرح عظیم معدنی اندیشیده شده است؟
دریافت تسهیلات از بانک توسعه تعاون بیرجند، نخستین منبع مالی پروژه معدن طلای شادان بود. در واقع بخشی از منبع مالی مورد نیاز، از تسهیلات بانکی و بخشی هم از محل صندوق توسعه ملی تامین شد. در ادامه، از تسهیلات بانک تجارت و همچنین بخش قابل توجهی نیز از بانک اقتصاد نوین استفاده کردیم. ضمن اینکه شرکت توسعه معادن صدر جهان نیز بخش‌های دیگر پروژه را حمایت کرد تا در نهایت کارخانه راه‌اندازی شده است.
با توجه به هدف‌گذاری شرکت، در حال حاضر چه طرح‌های توسعه‌ای در این مجموعه دنبال می‌شود؟
اجرای طرح‌های توسعه‌ای و برنامه‌ریزی جهت افزایش ظرفیت تولید طلا و محصولات جانبی، از مهم‌ترین برنامه‌های تدوین شده در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان است. یکی از مهم‌ترین اقدامات در راستای دستیابی به اهداف توسعه‌ای، افزایش ذخیره معدن شادان بوده است که خوشبختانه این افزایش ذخیره از دو طریق انجام شد. نخست، تکمیل شبکه حفاری در بلوک‌های اکتشاف شده قبلی که موجب افزایش ذخیره قطعی کانسار شد و دوم عملیات اکتشاف در بلوک‌های جدید که تاکنون اکتشاف نشده بودند. در بخش استخراج، با اتمام برنامه استخراج یک میلیون تن کانسنگ سال اول، طرح برنامه‌ریزی تولید و بهینه‌سازی پیت استخراجی در دست اقدام قرار گرفت. برنامه‌ریزی تولید و بهینه‌سازی پیت، موجب ایجاد تعادل میان استخراج کانسنگ و باطله‌برداری، حفظ روند تولید کانسنگ با عیار تقریبا ثابت می‌شود. پس از برنامه‌ریزی تولید، می‌توان گام بزرگ‌تر یعنی افزایش استخراج کانسنگ از یک میلیون به دو میلیون تن در سال را برداشت. در بخش فرآوری بهینه‌سازی هیپ لیچینگ یک میلیون تن دوم از نظر میزان مواد مصرفی مانند سیانور و … در دست بررسی بوده که تست‌های اولیه آن طرح ریزی شده است.
همچنین در کنار تولید طلا، تولید مس نیز در آینده نزدیک در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان انجام خواهد شد. شرکت در تلاش است تا با توجه به نوین بودن روش فرآوری مورد نظر جهت تولید مس در کنار طلا، نسبت به اخذ مجوز شرکت دانش‌بنیان اقدام کند. یکی دیگر از طرح‌های مهم مجموعه، برنامه‌ریزی شرکت جهت ارائه مدل ژئومتالورژیکی برای طلای شادان است که در واقع نیازمند همکاری میان تمامی بخش‌های اکتشاف و مدل‌سازی، استخراج و فرآوری خواهد بود. لازم به ذکر است که با ارائه این مدل، بهینه‌تریــن مدل اقتصــادی جهــت استخراج و فرآوری کانسنگ به خصوص در بخش سولفیدی برای آینده به دست خواهد آمد.
اهمیت آموزش نیروی انسانی در بخش معدن و صنایع معدنی را چطور ارزیابی می‌کنید و شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان چه اقداماتی را در این خصوص انجام داده است؟
با توجه به نقش و اهمیت منابع انسانی به عنوان مهم‌ترین دارایی پایدار شرکت، در تیر ماه سال ۱۳۹۸، تنها سه نفر در معدن شادان مشغول به کار بودند اما در حال حاضر، تعداد نیروی انسانی شاغل در مجموعه به بیش از ۲۳۰ نفر به صورت مستقیم رسیده است. خوشبختانه عملیات مختلف اعم از اکتشاف، استخراج و فرآوری که توسط منابع انسانی متخصص و ماهر انجام می‌شود، یا در همین مجموعه آموزش‌های لازم را دیده‌اند و یا پس از طی مراحل آموزشی در مجموعه‌های دیگر، در شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان پیشرفت روزافزونی داشته‌اند و کارها را پیش برده‌اند. یکی از دلایل منحصر به فرد بودن پروژه معدن طلای شادان این است که کلیه امور فنی مرتبط توسط نیروهای انسانی متخصص خود مجموعه انجام می‌شود. لازم به تاکید است که ۱۰۰ درصد عملیات اکتشاف و استخراج را سرمایه‌های انسانی موجود مجموعه انجام می‌دهند. البته در کارخانه پایین‌دست نیز پرسنل مجموعه حضور دارند؛ چراکه موضوعات امنیتی و بحث‌هایی از این قبیل نیز وجود دارد و حائز اهمیت است و تنها امور پیمانکاری غیر فنی مانند بارگیری، حمل و خردایش تحویل پیمانکار می‌شود.
لازم به ذکر است که بخش عمده‌ای از نیروهای شاغل در مجموعه، از جوانان مستعد و علاقه‌مند شهرستان و استان هستند. جذب این افراد در مجموعه شادان، کمک قابل توجهی به اشتغالزایی در منطقه کرده و در کاهش آمار بیکاری در استان، نقش بسزایی داشته است. از تاثیرات بسیار مثبت این اقدام، می‌توان به مهاجرت معکوسی اشاره کرد که در منطقه رقم خورده است و بخش عمده‌ای از جوانان روستاهای همجوار معدن که برای کار به دیگر مناطق رفته بودند، در اقدامی جالب توجه به زادگاه خود بازگشته‌اند و با اشتغال در معدن و کارخانه، عملا در روستاها مستقر شده‌اند. این بازگشت افراد، نقش بسزایی در افزایش جمعیت مستقــر و ساکـن در منطقه داشته است و با عنایت بــه تکلیــف دستگاه‌هـــای اجرایـــی در تکمیـــل زیرساخت‌های آب، برق، گاز، مخابرات و اینترنت در روستاهای بالای ۲۰ خانوار جمعیت، بازگشت این افراد، سطح خدمات‌رسانی به روستاها را هم افزایش داده است.
حمایت دولت از بخش خصوصی را چطور ارزیابی می‌کنید و تعامل شما با دولت در امور مرتبط به چه شکل بوده است؟
دولت می‌تواند حامی بزرگی برای توسعه کسب و کارهای تولید و ارزش‌آفرین بوده و منجر بـــه تسریــع امــور شــود . بخش معــدن به قـدری ارزشمند و حائز اهمیت است که می‌تواند هر نوع سرمایه‌گذاری را انجام دهد اما یکی از نکات مثبت این سرمایه‌گذاری این است که پروژه طلای شادان با همراهی مسئولان روستایی، محلی، شهرستانی، شهری و استانی در تمام سازمان‌ها شکل گرفته است.
خوشبختانه در استانی فعالیت می‌کنیم که همکاری و همدلی لازم وجود داشته و شکل گرفته است. این همراهی در بخش‌های مختلفی مانند خط برق سه مگاواتی که با همکاری کامل استان انجام شده است، دیده می‌شود زیرا با توجه به اینکه ظرفیت‌های استان کافی نبوده است اما این همراهی شکل گرفت. همچنین در حوزه خط آب نیز نیاز است جایی که خط آب حفر و انتقال آب انجام می‌شود، در وهله اول چاه‌هایی در اطراف منطقه خریداری شده باشد و بنا بر ظرفیت مورد نیاز چاه‌ها باطل شوند و در نهایت پروانه‌ای صادر شود اما اتفاقی که در مجموعه ما افتاد، این بود که یک سری چاه‌های کوچک قبل از سال ۱۳۹۸ خریداری شده بود که شاید دو لیتر ظرفیت را برای مجموعه به وجود می‌آورد اما مسئولان استان بــدون دریافــت هزینــــه‌ای، این حجـــم از آب را تبدیل به ۶ لیتر کردند و این امتیاز به مجموعه اعطا شد. باید گفت که این مهم، اتفاق رایجی نیست زیرا آب از گران‌ترین بخش‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود.
در خصوص اقدامات دولتی موثر در جریان راه‌اندازی پروژه‌هایی مانند طلای شادان به ویژه در منطقه خراسان جنوبی، به طور مشخص تامین زیرساخت‌های مورد نیاز واحدهای صنعتی شامل برق و آب به عنوان یک وظیفه حاکمیتی می‌تواند بسیار راهشگا باشد تا سرمایه‌گذاری با ریسک کمتــری مواجــه و موجبــات تشویـــق حضــور سرمایه‌گذاران به ویژه در این مناطق محروم شود. بنابراین مشارکت و راهبری ایمیدرو به نمایندگی از دولت در پروژه بزرگ تامین و انتقال برق و در صورت امکان آب برای تامین نیازهای آتی معادن و صنایع منطقه بسیار ضروری و حائز اهمیت است. ایفای اقداماتی از این قبیل در مناطق مرزی و محروم کشور، نتایج متعددی را در بر خواهد داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به اشتغالزایی و ایجاد بازار کار پایدار و توسعه مناطق محروم و تعادل منطقه‌ای اشاره کرد.
چشم‌انداز شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان در همکاری با شرکتهای معتبر خارجی چیست؟
رعایت ملاحظات توسعه پایدار و انجام مسئولیتهای اجتماعی شرکت و رسیدن به استانداردهای پذیرفته شده جهانی در اداره مجتمع‌های معدنی و صنعتی بزرگ نظیر مجتمع طلای شادان به عنوان اولین معدن طلای پورفیری کشور، از جمله چشم‌اندازهای تعریف شده شرکت است. در صورت تامین زیرساخت‌های فیزیکی به خصوص آب صنعتی، شکل دادن به انواع مدل‌های مشارکت به خصوص با شرکتهای توانمند خارجی در طرح‌های توسعه ظرفیت استحصال طلا و محصولات جانبی آن نظیر مس، از دیگر اهداف شرکت خواهد بود. این مهم در شرایطی است که این معدن جز ذخایر طلای بزرگ و با ارزش کشور است و از نظر مطالعات اکتشافی و مدل‌سازی مهندسی، جذابیت لازم برای سرمایه‌گذاران معدنی را داشته و دارد. در خصوص مقوله مشارکت شرکتهای خارجی، باید بررسی شود که در صورت همکاری، چه نیازی از مجموعه برطرف خواهد شد. مجموعه در حوزه فنی، توانایی لازم استخراج و فرآوری مواد معدنی برای پیشبرد اهداف خود را دارد و مسائل مختلف در نهایت با همراهی مشاوران و متخصصان امر در مجموعه مدیریت می‌شوند اما در حوزه مالی، طبیعتا سیاست‌های شرکت بالادستی در تعیین نیاز یا عدم نیاز به مشارکت حائز اهمیت خواهد بود.
