«بومی‌سازی»، «داخلی‌سازی»، «ساخت داخل» و چند واژه دیگر، طی چند سال اخیر بیش از گذشته، میان صنعتگران و دولتمردان به کار برده می‌شود. واقعیت امر آن است که پس از اعمال تحریم‌ها و افزایش شدید نرخ ارز در کشور، واردات بسیاری از کالاها به ویژه تجهیزات و ماشین‌آلات با دشواری‌های بسیاری همراه شد و یکی از راه‌هایی که پیش روی صنعتگران باقی ماند، داخلی‌سازی تجهیزات، ماشین‌آلات و قطعات بود. ممکن است در نگاه اول، بومی‌سازی بهترین راه مقابله با تحریم باشد اما تمام راه‌ها نباید به بومی‌سازی ختم شود زیرا علم و تکنولوژی در دنیا به سرعت در حال پیشرفت بوده و ممکن است تجهیزات و ماشین‌آلاتی که امروز بومی‌سازی شده‌اند، تا دو سه سال آینده کاملا از رده خارج و دستگاه‌های جدیدی جایگزین آن‌ها شوند. چراکه جریان تکنولوژی مانند یک رودخانه بسیار بزرگ در حال حرکت است و در صورتی که قصد باقی ماندن در اقتصاد دنیا را داشته باشیم، باید به نوعی با این موج همراه شویم.

امواج تکنولوژی‌های جدید به سرعت در جهان فراگیر می‌شود؛ به طور مثال، در گذشته کمتر کسی تصور می‌کرد که بتواند همزمان به انبوهی از اطلاعات دسترسی داشته باشد؛ به طوری که در گذشته برای حجم بسیار کمی از اطلاعات، نیاز به ابرکامپیوترهای بسیار بزرگ و جاگیر بود که مشکلات فراوانی داشتند. در حالی که اکنون حجم اطلاعات و قابلیت‌های تکنولوژیکی که روی گوشی‌‌های هوشمند قرار دارد، تخمین زده می‎‌شود که از کامپیوترهایی که «آپولو ۱۱» را به کره ماه فرستاده‌اند، بیشتر است. بنابراین سرعت رشد علم و تکنولوژی در همه حوزه‌ها بسیار بالا بوده و اگر قرار است خود را به اقتصاد جهانی نزدیک کنیم، باید بتوانیم در حوزه تکنولوژیکی گام‌های جدیدی برداریم.

با اینکه بومی‌سازی یکی از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با تحریم‌ها است، اما تا زمانی که تکنولوژی روز به کشور وارد نشود، نمی‌توان بومی‌سازی را به خوبی محقق کرد و محصول مناسب و قابل رقابت در بازارهای جهانی به تولید رساند. در این رابطه، ابتدا باید اجازه داد واردات تکنولوژی‌های جدید به ویژه در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات انجام شود تا شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی بتوانند با بررسی این تکنولوژی‌ها، اقدام به بومی‌سازی و ارتقای آن‌ها در داخل کشور کنند اما متاسفانه چندی است که به بهانه ادعای برخی شرکت‌ها برای تولید ماشین‌آلات و تجهیزات، شرکت‌های بزرگ حوزه معدن و صنایع معدنی معطل مانده‌اند و نمی‌توانند ماشین‌آلات مورد نیاز خود را وارد کنند. در نتیجه، توسعه معدنکاری برخی از شرکت‌های بزرگ معطل داخلی‌سازی ماشین‌آلات شده است.

نخستین گام در بومی‌سازی، ساخت سخت‌افزارها بر اساس دانش فنی موجود است؛ راهی که طی چند سال اخیر به ویژه پس از اعمال تحریم‌ها شدت بیشتری یافته و ابتدا از تولید داخلی محصولات آغاز شده است. به طور مثال، ابر پروژه‌های خوبی همچون خط انتقال نفت گوره به جاسک با دانش فنی ایرانی به ثمر رسیدند. همچنین هزاران قطعه و تجهیز به ارزش چندین میلیارد دلار بومی‌سازی و تجاری‌سازی شدند. نکته قابل توجه آن است که با وجود بومی‌سازی قطعات و تجهیزات، هنوز دستگاه‌ها و ماشین‌آلات ساخت آن‌ها اکثرا وارداتی هستند و تلاش کمی برای بومی‌سازی این دستگاه‌ها صورت گرفته یا اگر انجام شده در مقیاس کم و با سطح پایین دانش بوده است. به طور مثال، ممکن است فولاد، ورق و لوله پروژه خط انتقال نفت گوره به جاسک بومی‌سازی شده باشند اما هنوز ماشین‌آلات و دانش فنی تولید این محصولات وارداتی بوده و تمام دانش فنی این حوزه مربوط به اپراتوری و اجرا است و نه طراحی و ساخت! بنابراین گام دوم و مهم‌تر در راستای ارتقای تکنولوژی، کسب دانش فنی تولید تجهیزات و ماشین‌آلات است؛ موضوعی که در کشور ما به شدت مغفول مانده و هم‌اکنون نیز پس از سال‌ها واردکننده هستیم. اگر هم اقدامی در این رابطه صورت گرفته، در حد مونتاژ بوده که مربوط به تکنولوژی‌های سال‌های قبل است.

اقدام بسیار مهم دیگری که باید در رابطه با بومی‌سازی صورت بگیرد، ایجاد اعتماد میان شرکت‌ها و فرصت دادن به آزمون و خطا برای محصول است زیرا محصول باید پس از ساخت، آزمون خود را به خوبی پس دهد و قابل رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی با نمونه‌های مشابه خارجی باشد. بستن در‌های کشور به روی تکنولوژی‌های جدید به ویژه در حوزه ماشین‌آلات و تجهیزات، باعث عقب‌ماندگی صنایع کشور خواهد شد. از این رو می‌‎توان با فرصت‌شناسی به‌موقع از بازارهای بین‌المللی، به سرعت تجهیزات و ماشین‌آلات جدید را به کشور وارد کرد و سپس نسبت به بومی‌سازی آن‌ها اقدامات لازم را انجام داد.

یادداشت: کارشناس فلزات‌آنلاین

انتهای پیام//