در سـال۱۳۹۶ طرح‌هـای بسـیاری در بخـش معـدن و صنایع معدنی بـه بهره‌برداری رسـید و ایـن بخش شـرایط نسـبتا خوبـی دارد. البته چالش اکتشـافات ذخایـر معدنی در کشـور وجود دارد.
بـرای بررسـی چشـم‌انداز بخش معـدن، فلزات‌آنلاین با مدیرعامل هلدینـگ میدکو به گفت‌وگـو نشسـته اسـت. علـی اصغر پورمند معتقد اسـت که بررسـی چشـم‌انداز بخش معدن در کوتاه‌مـدت امکانپذیـر نیسـت و بایـد بـازه زمانـی حداقل ۵سـاله در نظر گرفته شـود.
وی همچنین می‌گوید برای در نظر گرفتن آیندهپژوهی باید نیروی انسـانی جوان و جانشـین‌پروری مورد توجه قرار گیرد. متن این گفتوگو را در ادامه می‌خوانید.
ارزیابی شـما از وضعیت بخش معدن و صنایع معدنی کشور در سال جاری چیست؟
در مقایسـه بـا سـایر حوزههـای اقتصـادی کشور، بخش معدن و صنایع معدنی پیشرفت محسوسـی داشـت. این پیشرفت هم در بخش خصوصـی و هـم در بخـش دولتـی دیـده می‌شـود. افتتـاح و راه‌انـدازی پروژه‌هـای ایـن صنعـت در ماه‌هـای اخیـر نمونـه ایـن پیشـرفت بـوده اسـت. البتـه بخشـی از پروژه‌هـا هنـوز افتتـاح نشـده‌اند. قیمت‌هـای جهانـی نیـز برخلاف ارزیابـی و پیشبینی‌هـای انجام شـده در سـال ۱۳۹۵ کـه حاکـی از کاهـش قیمـت فلـزات بـود، افزایـش پیـدا کـرد.
امـروز صنایـع معدنـی و فلـزی در بـازه ۳۰ سـال‌های قـرار دارد کـه قیمت‌هـای آن رو بـه افزایـش خواهـد بـود. به علاوه تـا سـال ۲۰۵۰ به دلیل افزایش جمعیت جهـان، نـرخ مصرف محصولات معدنی و فلزی نیـز افزایـش خواهـد یافـت.
به نظـر می‌رسـد اکتشـافات، مهمتریـن چالـش بخـش معـدن اسـت و ایـن چالـش تنهـا محـدود بـه ایـران نمی‌شـود و معضلی جهانی اسـت.
در صورتـی کـه شـاخص اکتشـافات را میـزان حفاری‌‍‌هـای طولی سالانه در نظر بگیریم، در کشور ما باید ۳ میلیـون متـر حفـاری انجـام شـود. ایـن اقدام بـه شناسـایی ذخایـر و وضعیـت آب‌هـای زیرزمینـی نیـز کمـک می‌کنـد.
زیـرا در هنـگام مطالعـات اکتشـافی، بایـد مطالعـات هیدروژئولـوژی را نیـز انجـام دهـد. بـرای اکتشـافات شـرکت‌های بخـش خصوصـی بایـد به میدان وارد شوند. اما از آنجا که اکتشافات در کشـور مـا به صـورت پهنه‌بنـدی انجـام می‌شـود، بایـد عنـوان کـرد کـه ایـن شـیوه بـه شـکل کنونـی کاربردی نخواهـد بود.
زیرا حتی پـس از اکتشـاف ذخیـره، اخـذ پروانـه اکتشـاف دشـوار اسـت. به طـور مثـال اگـر یک پهنـه هزار کیلومتـر مربـع باشـد و یـک شـرکت اعلام کنـد کـه قصـد انجـام اکتشـاف تفضیلـی در ۲۰۰ کیلومتر مربع از آن دارد، پهنه کوچکتر شـده و بایـد پروانـه اکتشـافی صـادر شـود.
امـا مشـاهده می‌شـود کـه در بسـیاری از مـوارد اخذ پروانه اکتشـافی با دشـواری‌های بسـیاری همـراه اسـت. چـرا کـه سـایر ارگان‌هـا ماننـد منابـع طبیعـی، محیـط زیسـت و… بایـد مجوزهـای لازم را بدهنـد. اگـر دولت با تدوین قوانیـن و مقـررات خـاص بسـتری را فراهـم کند کـه ایـن موانـع برطـرف شـوند، پهنه‌هـای اکتشـافی کوچـک بـه ده‌هـا پروانـه اکتشـافی تبدیـل میشـوند.
در ایـن مرحلـه حفاری‌‍‌هـای اکتشافی آغاز می‌شوند که نیازمند نقشه‌های دقیـق صحرایـی، اکیپ‌هـای مجهـز، گروه‌هـای کاری فـراوان، آمـوزش نیروهـا و تجهیـزات فوق‌العـاده مـدرن اسـت، به طـوری کـه تکنولوژی نقش اساسی را ایفا می‌کند.
آینده پژوهـی در محصولات معدنـی و فلـزی از چه اهمیتی برخوردار است؟
بخـش معـدن و صنایـع معدنـی جـزو صنایـع بسـیار سـنگین اسـت و معمولا نمیتـوان پیش‌بینـی کوتاه مـدت و یـک سـاله از آن داشـت. به طـور مثـال در برنامهریزی‌ها ۵ سـال و بیشـتر در نظـر گرفته می‌شـود. بـرای تعریف دقیـق از آینده‌پژوهـی بایـد نگاهـی کاربردی به آن انداخـت.
به عنـوان مثـال ۱۰ سـال قبـل تلفن‌هـای هوشـمند وجـود نداشـتند، امـا تحقیقـات بـرای تولیـد ایـن دسـتگاه‌ها در حـال انجام بود. در این بین بنگاه‌های تولید کننده ابـزارآلات الکترونیکـی کـه بـه ایـن امـر توجـه داشـتند، توانسـتند بـا بـه روز نگه‌داشـتن خـود بـازار مناسـبی را بـرای خـود حفـظ کننـد؛ امـا سـایرین از دایره رقابت خارج شـدند.
از دست دادن بازار به معنای عدم توجه به آیندهپژوهی اسـت. پیـدا کـردن جایگزینـی بـرای یـک محصـول بـه معنـی آینده‌پژوهـی در بخـش معـدن اسـت. تحقیقـات نشـان می‌دهـد کـه هنـوز محصـول جایگزینـی بـرای فـوالد و مـس و نیـز آلومینیـوم وجـود نـدارد و ایـن محصولات بـازار خـود را خواهـد داشـت.
بنابرایـن مقصـود آینده پژوهـی در مـورد فلزات اساسـی مفهومی تکنولوژیکـی به خـود می‌گیـرد. ایـن موضـوع بـدان معنـی اسـت کـه تولیـد فلـزات به میـزان زیـادی میتوانـد تحـت تاثیـر تکنولوژی‌هـای روز قـرار گیـرد.
در ایــن بیــن برخــی شــرکتها، آینــده را خــود رقــم می‌زننــد. ایــن بنگاه‌هــا بــا ایده‌پردازی‌هــای دقیــق و در نظــر گرفتــن آرمان‌های حســاب شــده، تحقیقــات موثــری برا بـرای تبدیـل رؤیاهـا بـه آرمـان و در نتیجـه
بــه واقعیــت رســاندن آن انجــام می‌دهنــد.
مقدمــه آینده‌پژوهــی نــوآوری اســت. بــازار رقابــت بســیار تنــگ و البتــه پیچیــده اســت. اگـر به عنـوان مثـال آینده‌پژوهـی درسـتی در صنعــت فولاد صــورت نگیــرد، ممکــن اســت چنــد ســال بعــد روشــی بــرای تولیــد توســط برخــی شــرکتها پیــدا شــود کــه ســایرین در مقابــل آنهــا تــاب رقابــت را نیاورنــد و از معرکــه خــارج شــوند.
ایــن موضــوع فقــط بــه معــدن و محصــوالت معدنــی منحصــر نمی‌شــود بلکــه تمامــی کالاهای تولیــد شــده در جهــان درگیــر بــا ایــن موضــوع هســتند و خواهنــد بــود. تــرس از نــوآوری و منتظــر مانــدن بــرای دیگــران باعــث از دســت رفتــن بازار خواهد شد.
