سالها است که صنعت فولاد کشور به ویژه در بخش بالادست، درگیر نظام قیمت‌گذاری دستوری بوده و بر این اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت هر سال ضرایب قیمتی را به واحدهای تولیدکننده و مصرف‌کننده سنگ‌آهن ابلاغ و سهمیه‌های اختصاص یافته را تعیین می‌کرد. طی دو سه سال اخیر با توجه به کاهش سرمایه‌گذاری در بخش معدن و خطر کمبود مواد اولیه در صنعت فولاد، بسیاری از تولیدکنندگان سنگ‌آهن درخواست واقعی شدن قیمت این ماده معدنی را داشتند. به همین دلیل، دولت طی بخشنامه‌ای در سال گذشته، اعلام کرد که همه محصولات فولادی در بالادست و پایین‌دست باید در بورس کالا عرضه شوند تا با تقابل آن با تقاضا، قیمت واقعی همه محصولات مشخص شود. بنابراین چندین عرضه از محصولات سنگ‌آهنی در بورس کالا صورت گرفت و قیمت این ماده معدنی از ضرایب قیمتی فراتر رفت. در این رابطه، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با مسعود سمیعی‌نژاد، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان به گپ‌وگفت نشسته است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:
مدل سرمایه‌گذاری شرکت پارسیان در طرح‌های کنونی به چه صورت است؟
دولت چند هزار طرح را قبلا تعریف کرده بود که نتوانست آن‌ها را تکمیل کند و تعدادی از این طرح‌ها به زنجیره صنعت فولاد اختصاص داشتند. علت اینکه دولت نتوانست طرح‌ها را به اتمام برساند، عدم تامین بودجه و اعتبار کافی بود. به همین سبب دولت برای تکمیل این طرح‌ها و به جای اینکه خود در آن‌ها هزینه کند، تلاش کرد آن‌ها را با بخش خصوصی به مشارکت بگذارد. خوشبختانه این مدل سرمایه‌گذاری در خصوص بسیاری از طرح‌هایی که شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان در اختیار گرفته، به خوبی جواب داده است. اکنون ارزش کارخانه‌های احداث شده که سالها نیمه‌تمام مانده بر روی زمین مانده بودند، به مراتب افزایش یافته و هم اشتغال خوبی در مناطق محروم ایجاد کرده است. احداث این کارخانه‌های فراوری موجب جلوگیری از خام‌فروشی شده و ارزش افزوده به وجود آورده است. در نهایت اینکه با فعالیت این کارخانه‌ها و تولید محصول، سودآوری حاصل شده که دولت اکنون به عنوان شریک در کنار این طرح‌ها منفعت آن را می‌برد.
به طور مثال، یکی از طرح‌هایی که با سرعت به ثمر رساندیم، گندله‌سازی اپال پارسیان در معادن سنگ‌آهن سنگان بود که مدل جدید در سرمایه‌گذاری را تجربه کرد و هم اینکه احداث آن کاملا توسط متخصصان ایرانی و بهره‌گیری از تجهیزات ساخت داخل انجام شد. گندله‌سازی اپال پارسیان، نخستین واحد تولیدی در این زمینه بوده که با توان و همت مهندسان ایرانی به بهره‌برداری رسیده است. در این پروژه با توجه به عقب‌نشینی طرف‌های خارجی به دلیل تحریم‌ها، از پیمانکاران ایرانی برای پیشرفت پروژه استفاده کردیم که خوشبختانه مزد اعتماد به پیمانکاران ایرانی را با بهره‌برداری به موقع از پروژه گرفتیم. در کشور ما این توانایی در میان مهندسان و شرکت‌ها وجود دارد و دیگر نیازی به حضور شرکت‌های خارجی برای احداث واحد گندله‌سازی نداریم. البته ناگفته نماند که همواره در یک واحد تولیدی بسیار بزرگ همچون گندله‌سازی طبیعی است که تعدادی از تجهیزات و ماشین‌آلات از خارج تامین شوند. چراکه هم تولیدکننده‌ای در این زمینه در ایران وجود نداشته و هم اینکه تولید آن‌ها برای سازندگان ایرانی صرفه اقتصادی ندارد زیرا سازندگان این تجهیزات در دنیا تنها بازار کشور خود را هدف قرار نمی‌دهند و به تمام دنیا فروش دارند. بنابراین نیازی نیست که همه تجهیزات و ماشین‌آلات در داخل کشور ساخته شود.
چه طرح‌های توسعه‌ای را در دست اقدام دارید؟
یکی از موضوعاتی که به طور جدی آن را دنبال می‌کنیم، تکمیل پروژه پارس فولاد سبزوار است که طی آن مقرر شده یک واحد ۱٫۲ میلیون تنی فولادسازی به بهره‌برداری برسد. در این طرح، از فاینانس چینی‌ها استفاده کرده‌ایم و پیش‌پرداخت‌ها به طرف مقابل داده شده اما به دلیل تحریم‌ها متوقف شده است. امیدوار هستیم این طرح به سرانجام برسد و بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم.
در منطقه سنگان نیز یک طرح ۲٫۴ میلیون تنی کنسانتره سنگ‌آهن در دست اجرا داریم که مراحل ساخت آن پیش می‌رود. خوشبختانه بسیاری از ماشین‌آلات و تجهیزات این پروژه خریداری شده و برخی دیگر نیز ثبت سفارش شده‌اند. به تدریج ماشین‌آلات و تجهیزات خریداری شده در محل احداث پروژه نصب خواهند شد. علاوه‌براین، در منطقه سنگان قرار است به ظرفیت واحد تولید کنسانتره سنگ‌آهن کنونی ۲٫۵ میلیون تن اضافه شود تا ظرفیت آن از سه میلیون تن کنونی به ۵٫۵ میلیون تن افزایش یابد.
ارزیابی شما از عرضه آهن اسفنجی و گندله شرکت‌های زیرمجموعه در بورس کالا چیست؟
گندله سنگ‌آهن شرکت اپال پارسیان برای نخستین بار در بورس کالای ایران عرضه شد و خوشبختانه با استقبال به عمل آمده از سوی خریداران، با تقاضای نسبتا بالایی مورد معامله قرار گرفت. این برای نخستین بار بود که گندله سنگ‌آهن یک عرضه‌کننده، از سوی متقاضیان با استقبال زیادی مواجه می‌شد. با توجه به تعهداتی که شرکت اپال پارسیان به بازار و مشتریان برای تولید محصول دارد، به طور مرتب در بورس کالا گندله را عرضه خواهیم کرد. البته در سال‌های گذشته ایمیدرو و وزارت صنعت، معدن و تجارت فروش گندله تولیدکنندگان را به صورت سهمیه‌بندی تعیین کرده بودند و باید این محصول را به مصرف‌کنندگان به صورت مستقیم به فروش می‌رساندیم که این شیوه فروش کماکان ادامه دارد.
عرضه محصولات سنگ‌آهنی در بورس کالا چه مزایای را به همراه دارد؟
عرضه در بورس باعث می‌شود تا قیمت واقعی محصولات سنگ‌آهنی به طور واقعی و با تقاضای مصرف‌کنندگان تعیین و از شمول قیمت‌گذاری دستوری و تابع نرخ شمش فولاد خوزستان خارج شود. این کشف قیمت همچنین باعث می‌شود تا سهمیه شرکت‌های مصرف‌کننده بر اساس قیمت جدید تامین شود. ضمن اینکه طبق دستورالعمل‌های جدید برای صنعت فولاد، همه تولیدکنندگان این حوزه اعم از مواد اولیه و محصولات، به دنبال عرضه در بورس هستند و بر این اساس، شرکت اپال پارسیان با همکاری دیگر تولیدکنندگان محصولات سنگ‌آهنی، گندله را در بورس کالا عرضه کرده تا با کشف قیمت این محصول، به روان‌تر شدن فعالیت این تولیدکنندگان کمک کرده باشد.
تکلیف ضرایب قیمتی که وزارت صنعت، معدن و تجارت آن را اعلام می‌کرد چه می‌شود؟
هر سال وزارت صنعت، معدن و تجارت ضریب قیمت محصولات سنگ‌آهنی را بر اساس شمش فولاد خوزستان به واحدهای تولیدکننده سنگ‌آهن و مصرف‌کننده ابلاغ می‌کرد اما دولت در سال جاری این ضریب را دیگر اعلام نکرده است. نظر تولیدکنندگان سنگ‌آهنی این بود که قیمت این محصولات باید در بورس کالا بر اساس عرضه و تقاضای واقعی کشف شود. طی دو سه ماه اخیر نیز محصولات سنگ‌آهنی یعنی سنگ‌آهن دانه‌بندی، کنسانتره، گندله و حتی آهن اسفنجی نیز که در بورس کالا عرضه شدند، همگی با قیمتی بالاتر از ضرایب تعیین شده به فروش رفتند.
در راستای سهولت در تامین مواد اولیه، آیا قصد ورود به بخش معدن و تولید ماده معدنی را دارید؟
موضوع در اختیار گرفتن معدن بستگی به سیاست‌های دولت دارد و بر اساس قانون دولت باید معادن خود را به صورت استخراج و فروش در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد. البته این به معنای واگذاری کامل معدن به بخش خصوصی نیست؛ بلکه عملیات معدنکاری، استخراج و تولید ماده معدنی را در قالب پیمانکاری به بخش خصوصی واگذار می‌کند و دولت سهم خود را از این استخراج دریافت خواهد کرد. معمولا دولت از این شیوه یعنی واگذاری مدیریت به بخش خصوصی سود برده است. بخش خصوصی قطعا بهتر از بخش خصوصی می‌تواند بنگاه‌های اقتصادی مدیریت کند. به طور مثال، کارخانه تولید کنسانتره سنگان تا زمانی که در اختیار دولت بود، بیشترین میزان تولید آن پس از دو سال راه‌اندازی به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده بود اما شرکت اپال پارسیان در همان کارخانه هر سال سه میلیون تن کنسانتره سنگ‌آهن تولید می‌کند.
مهم‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان چیست؟
یکی از مشکلات بزرگی که گریبان تولیدکنندگان را در کشور گرفته است، تغییرات مداوم مدیریتی است. این یعنی یک مدیر پس از انتصاب تا بخواهد مسائل روز را درک کند و بتواند سیاست‌گذاری را انجام دهد، تغییرات سریع مدیریتی مانع از انجام کار می‌شود.
تامین ارز نیز به چالش بزرگ تولیدکنندگان تبدیل شده است. با توجه به اینکه شرکت‌های بالادستی و پایین‌دستی صنعت فولاد باید در یک زنجیره قرار داشته باشند، باید برای تامین ارز نیز در یک زنجیره دیده شوند. این در حالی است که به برخی از حلقه‌های زنجیره اجازه صادرات داده شده اما صادرات برخی دیگر متوقف شده است؛ بدون اینکه تامین ارز آن‌ها دیده شود. طبیعتا برخی از کارخانه‌های فعال در حوزه بالادست به ارز برای طرح‌های توسعه و تامین برخی از قطعات و ماشین‌آلات نیاز دارند. شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان با تامین ارز به موقع و مناسب و اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود در زنجیره فولاد می‌توانست زنجیره تولید را تکمیل و ارزش افزوده در صنعت ایجاد کند اما با توجه به اینکه نمی‌توانیم منابع ارزی خود را از محل صادرات تامین کنیم، سرعت بسیاری از طرح‌های توسعه‌ای سرمایه‌گذاری پارسیان گرفته شده است. بهتر بود با صدور مجوز صادرات و تامین ارز از این محل، طرح‌های توسعه‌ای سریع‌تر به ثمر می‌رسیدند، سپس در خصوص لغو یا عدم لغو مجوز صادرات تصمیم‌گیری می‌شد. امروزه یکی از بزرگ‌ترین معضلات بخش تولید کنسانتره و گندله کشور، تامین منابع ارزی است. شرکت‌هایی که به آن‌ها مجوز صادرات داشته شده است، ارز خود را به سادگی در اختیار شرکت‌های تامین‌کننده مواد اولیه در زنجیره بالادست نمی‌گذارند.
یکی از مشکلات صنعت فولاد، کندی توسعه بخش معدن است. متاسفانه بخش معدن در توسعه تجهیزات اکتشافی و استخراجی فراموش شده است. پیمانکاران این حوزه با توجه به عدم دسترسی به منابع ارزی نتوانسته‌اند ماشین‌آلات معدنی خود را نوسازی کنند. معضل عدم نوسازی ماشین‌آلات بخش معدن قطعا در آینده تولید بخش معدن را با توجه به نیاز مصرف‌کنندگان در واحدهای فراوری، در آینده نزدیک با مشکل مواجه خواهد کرد. به طوری که تولید بخش کنسانتره و گندله از تولید بخش معدن پیشی خواهد گرفت و تولیدات معدنی دیگر کفاف نیاز واحدهای فراوری را نخواهد داد؛ معدن اکنون از بخش فراوری عقب افتاده است.
شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان چه استراتژی‌هایی را برای آینده خود ترسیم کرده است؟
استراتژی شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان بر مبنای توسعه صنعت فولاد است و با توجه به سیاست‌های ستاد اجرایی فرمان امام و بانک پارسیان، سیاست شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان این است که در مناطق محروم در زنجیره فولاد و فلزات سرمایه‌گذاری کند. آینده و استراتژی شرکت سرمایه‌گذاری پارسیان بر این است که در بخش معدن و صنایع معدنی کشور نقش موثری را ایفا کند و جزو پنج شرکت برتر معدنی کشور باشد.
