جوامع بومی شیلی در بیابان آتاکاما که منابع غنی لیتیوم دارد، با دو شرکت معدنی بزرگ این کشور در حال مذاکره‌اند تا نفوذ بیشتری در برنامه‌های افزایش استخراج این فلز به دست آورند. این مذاکرات با شرکت دولتی «Codelco» و شرکت «SQM» در حالی انجام می‌شود که این شرکت‌ها در آستانه نهایی کردن توافقی هستند که ورود دولت شیلی به تولید لیتیوم را رقم می‌زند.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از خبرگزاری رویترز، مذاکرات برای تدوین طرحی موسوم به حاکمیت که از ماه مارس آغاز شده است، انتظار می‌رود تا پایان سال جاری میلادی به نتیجه برسد. این مذاکرات در پی گفت‌وگویی است که سال گذشته آغاز شد و طی آن شرکت‌های مذکور در مورد همکاری مشترک خود توضیح دادند و نمایندگان جوامع بومی دغدغه‌های خود را مطرح کردند.

هر دو شرکت اعلام کرده‌اند که هدف آن‌ها ایجاد مدلی است که به گروه‌های بومی آتاکامایی، معروف به لیکانانتای، نقشی فعال در سرمایه‌گذاری در پروژه جدیدی که در یک دشت نمکی واقع شده است، بدهد. این دشت نمکی در یکی از خشک‌ترین نقاط کره زمین گسترده شده و محل سکونت هزاران ساله مردم بوده است.

شرکت‌های «Codelco» و «SQM» در بیانیه‌ای مشترک به رویترز اعلام کردند: از جوامع بومی دعوت شده است تا در تدوین مدلی حاکمیتی همکاری کنند که به طور موثر دیدگاه‌ها و چشم‌اندازهای جوامع لیکانانتای را در فرایندهای تصمیم‌گیری به رسمیت بشناسد و مورد توجه قرار دهد.

شرکت‌های مذکور، تدوین این مدل را در کشور شیلی بی‌سابقه خواندند و تصریح کردند که این طرح با معاهدات بین‌المللی در خصوص حقوق جوامع بومی منطبق است.

در جریان بازدید خبرنگاران رویترز از پنج شهر بومی واقع در دامنه کوه‌های آند که مشرف به دشت‌های نمکی هستند، رهبران جوامع محلی بر لزوم پاسخ‌گویی شرکت‌های «SQM» و «Codelco» نسبت به تعهدات زیست‌محیطی خود، به ویژه در خصوص محدود کردن مصرف آب تاکید کردند.

سرجیو کوبییوس، رهبر قوم پین با اشاره به بیابان وسیع آتاکاما که یک چهارم لیتیوم جهان را تامین می‌کند، گفت: هدف ما این است که یک شرکت به تنهایی نتواند در مورد آنچه در اراضی متعلق به اقوام ما اتفاق می‌افتد، تصمیم‌گیری کند.

اگر حضور جوامع بومی در فرایندهای تصمیم‌گیری منجر به اجرای الزامات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه‌تر شود، ممکن است حاشیه سود این دو شرکت کاهش یابد.

در همین حال، رسیدن به توافق می‌تواند توجه خریداران بین‌المللی که به استخراج مسئولانه اهمیت می‌دهند و تحت فشار سهام‌داران خود برای رعایت اصول اخلاقی هستند را جلب و از بروز اعتراضات زیست‌محیطی جلوگیری کند. تجربه اعتراضات سال ۲۰۲۳ در پاناما که به بسته شدن معدن مس شرکت «First Quantum Minerals» انجامید، در نگاه فعالان بخش معدن یک درس عبرت‌آموز محسوب می‌شود.

یرمین باسکی، رهبر قوم توکونائو با بیان اینکه شرکت‌های مذکور دریافته‌اند هرگونه توقف در تولید پیامدهای منفی جدی به دنبال خواهد داشت، افزود: یکی از گزینه‌هایی که برای چارچوب جدید مطرح شده، ایجاد فضای گفت‌وگوی مستمر میان نمایندگان جوامع بومی و تصمیم‌گیران شرکت مانند اعضای هیئت‌ مدیره است.

وی مطرح کرد: چنین ساختاری به ما این امکان را می‌دهد که در تصمیم‌گیری درباره نحوه اجرای فناوری‌های استخراج، حفظ منابع آبی و توسعه فرایندهای استخراج با کمترین آسیب زیست‌محیطی نقش داشته باشیم.

باسکی در ادامه گفت: کسب کرسی هیئت‌ مدیره هدف ما محسوب نمی‌شود؛ چراکه در پی اعمال نفوذ در تصمیمات مرتبط با امور تجاری نیستیم.

وی تصریح کرد: مذاکرات با شرکت‌های «Codelco» و «SQM» در پاره‌ای از موارد با تنش همراه بوده است اما در حال حاضر طرفین در حال همکاری با یکدیگر هستند که این امر، تا حدودی ناشی از درک آن‌ها نسبت به ضرورت جلب پشتیبانی جوامع محلی، پس از ایجاد اختلال در امور لجستیکی شرکت «SQM» در نتیجه اعتراضات سال گذشته میلادی می‌شود.

به گفته رهبر قوم توکونائو، ما شناخت دقیقی از اراضی و منابع آبی خود داریم و اگر لازم باشد، این قدرت را داریم که فعالیت در دشت نمکی را متوقف کنیم.

شمارش معکوس آغاز شده است

بر اساس اعلام شرکت‌های «Codelco» و «SQM»، مذاکرات در سال ۲۰۲۵ نیز پی گرفته می‌شود و بر مبنای تعاملات گسترده‌ای که در سال ۲۰۲۴ با گروه‌های بومی آتاکاما صورت گرفت، پیش خواهد رفت.

مشارکت این دو شرکت که در آن «Codelco» با داشتن ۵۰ درصد به اضافه یک سهم، کنترل پروژه آتاکاما را در دست خواهد داشت، پس از دریافت مجوزهای نظارتی قرار است در نیمه دوم سال جاری میلادی اجرایی شود.

یکی از مشاوران شورای جوامع بومی آتاکاما (CPA) که از ۱۸ قوم بومی تشکیل شده است، به خبرگزاری رویترز بیان کرد: این شورا در حال بررسی پیشنهادات اولیه مربوط به الگوی حاکمیتی است.

وی در حالی از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کرد که شرکت‌های مذکور به دلیل روند جاری مذاکرات، از ارائه طرح پیشنهاد خود به رویترز خودداری کردند.

مشاور مذکور خاطرنشان کرد: نمایندگان شورا طی دو تا سه ماه آینده، هر دو هفته با نمایندگان شرکت‌های «Codelco» و «SQM» دیدار خواهند کرد تا طرح نهایی را تدوین کرده و به تصویب برسانند.

وی اضافه کرد: هر یک از اقوام بومی، ابتدا طرح را به صورت داخلی بررسی می‌کند و در نهایت، نمایندگان بر سر نسخه نهایی با شرکت‌های «Codelco» و «SQM» به توافق خواهند رسید. از این رو پیش‌بینی می‌شود که این طرح در نیمه دوم سال جاری میلادی به سرانجام برسد.

شرکت‌های «Codelco» و «SQM» قصد دارند تولید لیتیوم خود را تا سال ۲۰۶۰ به میزن ۳۳ درصد افزایش دهند. این تغییر به بخشی از یک تحول بزرگ در بخش لیتیوم شیلی مربوط می‌شود که به دنبال برنامه‌های رئیس‌ جمهور این کشور، گابریل بوریک، برای تغییر به یک مدل دولتی است. در این مدل، شرکت «Codelco» رهبری این بخش را بر عهده خواهد گرفت و حقوق بومیان در اولویت خواهد بود.

برخی از رهبران جوامع بومی احساس می‌کنند که باید قبل از به پایان رسیدن ریاست‌ جمهوری بوریک، با شرکت‌های «Codelco» و «SQM» به توافق برسند زیرا نگران هستند که جانشین وی استراتژی لیتیوم کشور را تغییر دهد و از مواضع حمایتی بوریک نسبت به حقوق بومیان فاصله بگیرد.

برخی از قانون‌گذاران توافق میان شرکت‌های «Codelco» و «SQM» را نقد کرده‌اند و نگرانند که این توافق در راستای منافع ملی شیلی نباشد. بیشتر نامزدهای ریاست‌جمهوری هنوز نظر مشخصی در مورد استخراج لیتیوم ارائه نداده‌اند. براساس قانون، بوریک نمی‌تواند برای دومین دوره متوالی نامزد ریاست‌جمهوری شود.

اولین ماتئی، سیاست‌مدار سرشناس و محافظه‌کاری که در صدر نظرسنجی‌های اولیه ریاست‌جمهوری شیلی قرار دارد، طی بیانیه‌ای با بیان اینکه از توسعه معادن حمایت می‌کنیم، عنوان کرد: به دنبال آن هستیم که تولید لیتیوم شیلی را افزایش دهیم و هدف ما این است که از این منابع برای بهبود وضعیت تمام مردم، از جمله جوامع بومی استفاده کنیم.

لازم به ذکر است که وزارت معدن شیلی از اظهارنظر در مورد سرمایه‌گذاری مشترک «Codelco» و «SQM» خودداری کرده است.

مدل جدید

طبق آمار سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، شیلی بزرگ‌ترین ذخایر اثبات‌ شده لیتیوم در جهان را داراست و پس از استرالیا، دومین تولیدکننده بزرگ این ماده معدنی محسوب می‌شود.

به گفته صاحب‌نظران، برخی از جوامع بومی در کشورهای کانادا و استرالیا، نقش برجسته‌تری در مدیریت امور زیست‌محیطی ایفا کرده‌اند اما این دسته از رویه‌ها در منطقه آمریکای لاتین امری نادر محسوب می‌شود.

ست گلدشتاین، تحلیلگر فعال در موسسه تحقیقاتی «Morningstar» اظهار داشت: سهام‌داران شرکت «SQM» و همچنین مشتریانی که به مخاطرات مرتبط با مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) اهمیت ویژه‌ای می‌دهند، از جمله شرکت‌های خودروسازی اروپایی، توافق حاصل‌ شده با جوامع بومی را مثبت ارزیابی می‌کنند.

شرکت «SQM» هم‌اکنون نیز برنامه‌هایی برای ارتباط با جوامع بومی دارد که شامل گروه‌های کاری، کانال‌های شکایت، نظارت مشترک بر امور زیست‌محیطی و قراردادهای همکاری می‌شود. در برخی جوامع، این شرکت پنل‌های خورشیدی نصب می‌کند؛ خدمات دندانپزشکی ارائه می‌دهد و دوره‌های آموزش کشاورزی برگزار می‌کند.

طبق بررسی انجام‌شده در سال ۲۰۲۳ توسط ابتکار تضمین معدنکاری مسئولانه (IRMA) که یک فرایند ارزیابی مورد توجه سازندگان خودروهای برقی برای اطمینان از شفافیت در زنجیره تامین است، تلاش‌های «SQM» در راستای بهترین شیوه‌ها برای ارتباط با جوامع بومی قرار دارد.

با این وجود، بررسی انجام‌ شده نشان می‌دهد که شرکت «SQM» هنوز راه زیادی برای پشت سر گذاشتن سال‌ها بی‌اعتمادی پیش‌رو دارد.

انتهای پیام//