۵۰ سال از ورود صنعت فولاد به کشور ما می‌گذرد. طی این مدت تنها محصول فولادی که مورد توجه قرار گرفت و توسعه یافت، فولاد ساده کربنی بود؛ در حالی که دنیا طی سال‌های گذشته از تولید محصولات معمولی به سمت محصولات خاص و پیشرفته فولادی حرکت کرده است و تولیدکنندگان این عرصه به صورت تخصصی به تولید محصول می‌پردازند.

در سمت دیگر، مصرف‌کنندگان نیز تمایلات خود را نسبت به فولادهای معمولی تغییر داده و از فولادهای پیشرفته به صورت تخصصی استفاده می‌کنند. یکی از انواع محصولات فولادی پیشرفته در دنیا، فولادهای زنگ‌نزن هستند که پایه اصلی ترکیب آن‌ها را کروم تشکیل می‌دهد و فلزات آلیاژی دیگر مانند مولیبدن و نیکل، بسته به صنعت مصرف‌کننده در ترکیب آن به کار می‌روند.

فولادهای زنگ‌نزن طیف بسیاری وسیعی از فولادهای آلیاژی هستند که برای کاربری‌های ضدخوردگی و ضدزنگ‌زدگی به کار می‌روند. از سویی صنایع نفت‌، گاز، پتروشیمی، شیمیایی، غذایی، دارویی، نساجی، معدنی، فلزی و… جزو مصرف‌کنندگان این محصول هستند و از سوی دیگر، فولادهای زنگ‌نزن در اکثر محصولاتی که هرروزه با آن سروکار داریم، مانند قاشق و چنگال، لوازم خانگی، ساختمان‌سازی و… کاربرد دارند.

از آنجا که تولید فولاد زنگ‌نزن سطح بسیار بالایی از دانش فنی و تکنولوژی را نیاز دارد، تنها شرکت‌های پیشرو در صنعت فولاد که اتفاقا بسیار محدود هستند، به تولید این نوع فولادها می‌پردازند. باید توجه داشت که انواع زنگ‌نزن‌ها سهم کمی از تولید فولاد در دنیا را دارا هستند اما در مقابل، طیف بسیار وسیعی از مصرف‌کنندگان را به خود اختصاص می‌دهد. ضمن اینکه قیمت این نوع فولادها در مقابل فولادهای معمولی و حتی فولادهای آلیاژی بسیار بالاتر است.

در کشور ما با وجود مصرف‌کنندگان متعدد فولاد زنگ‌نزن به ویژه صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و لوازم خانگی، تولید ای نوع فولاد در مقیاس انبوه انجام نمی‌شود و میزان تولیدات در شرکت‌های ریخته‌گری در حد قطعات خاص برای صنایع خاص باقی مانده است.

شرکت فولاد آلیاژی ایران به عنوان تنها تولیدکننده فولاد آلیاژی در مقیاس انبوه، دانش فنی تولید فولاد زنگ‌نزن را از زمان تاسیس خود کسب کرده اما متاسفانه به صورت جدی و تجاری به این حوزه وارد نشده است زیرا همان‌طور که گفته شد، از یک سو تولید این محصولات نسبتا پیچیده است و از سوی دیگر، با وجود مصرف‌کنندگان متعدد حوزه فولاد زنگ‌نزن، به نظر می‌رسد هیچ‌گاه تقاضا به حدی نبوده است که تولید این محصول را برای شرکت یاد شده دارای توجیه اقتصادی کند.

یکی از شروط اصلی تولید در هر صنعت دارا بودن دانش فنی است اما این امر، کافی نیست؛ بلکه تولید باید اقتصادی نیز باشد. در صنعت فولاد به ویژه حوزه فولادهای پیشرفته، تولید می‌تواند ارزش افزوده زیادی را به همراه آورد؛ هرچند که مواد اولیه صنایع فولاد زنگ‌نزن مانند فلزات آلیاژی یعنی کروم، نیکل و مولیبدن و در کنار آن‌ها، قراضه زنگ‌نزن بسیار گران است؛ اما قیمت بسیار بالای این فولادها و ارزش افزوده بسیار بالای محصولات آن در دنیا می‌تواند هر سرمایه‌گذاری را برای ورود به این حوزه ترغیب کند.

البته کشور ما در تولید مواد اولیه این صنعت مانند کروم و مولیبدن تقریبا خودکفا است اما هنوز نیکل به کشور وارد می‌شود. ضمن اینکه تامین قراضه‌های زنگ‌نزن نیز دشوار است و باید به صورت منسجم انجام شود.

به اذعان همه فعالان صنعت، تقاضا برای محصولات زنگ‌نزن در کشور ما بسیار بالابوده و حتی در دوره کنونی که کشور در تحریم قرار دارد، هیچ‌گاه واردات این محصول به کشور قطع نشده است. این یعنی هنوز سطح بسیار بالایی از تقاضا در کشور وجود دارد و باید شناسایی و تحلیل شوند.

در صورتی که تقاضای فولادهای زنگ‌نزن از سوی نهادهای مسئول به ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت تخمین زده شود و در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد، ورود به این حوزه راحت‌تر خواهد بود. کشور ما بیش از ۵۰ سال است که تنها فولاد معمولی تولید می‌کند. وقت آن رسیده که از تولید فولادهای معمولی خود بکاهیم و با هوشمندی بر تولید فولادهای خاص بیفزاییم.