فهرست بخش‌هایی که کربن‌زدایی آن‌ها دشوار است را نمی‌توان بدون فولاد در نظر گرفت. از استخراج سنگ‌آهن گرفته تا کوره‌های بلند که فولاد در آن تولید می‌شود، به عنوان صنعتی به شدت کربن‌زا نام برده می‌شود. حتی با افزایش سرمایه‌گذاری در بازیافت فولاد، امروزه این بخش بالغ بر ۷ درصد از میزان انتشارات کربن جهانی را به خود اختصاص می‌دهد.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از موسسه «Wood Mackenzie»، مقابله با این میزان از کربن انتشار یافته چالشی بزرگ محسوب می‌شود. برای همسویی با اهداف توافق آب و هوایی پاریس، گروه تحقیقاتی و مشاوره‌ای وود مکنزی پیش‌بینی می‌کند که انتشار کربن از بخش آهن و فولاد باید تا سال ۲۰۵۰ بیش از ۹۰درصد از سطح فعلی کاهش یابد.
البته این موضوع به شدت به رفتار کشور چین در قبال این مسئله بستگی دارد. با توجه به اینکه این کشور بیش از ۶۰ درصد از تولید جهانی فولاد و انتشارات مربوط به آن را به خود اختصاص داده است، تولیدکنندگان، سیاست‌گذاران و مصرف‌کنندگان فولاد در چین نقش تعیین‌کننده‌ای در نحوه کربن‌زدایی در این صنعت دارند.
در آخرین گزارش شرکت «Horizons» با عنوان «به کار بردن تمام تلاش و جدیت در دستیابی به هدف و صرف ۱٫۴ تریلیون دلار از آهن و فولاد برای کربن‌زدایی»، تیم فولاد گروه تحقیقاتی و مشاوره‌ای وود مکنزی مسیری را برای این بخش به منظور رسیدن به خالص انتشارات صفر تعیین کرد. شرکت «Horizons» با «Isha Choudhary» و «Mihir Vora» از تیم تحقیقاتی بازار فولاد و مواد اولیه گروه وود مکنزی در مورد چگونگی آغاز انقلاب فولاد پاک در چین گفت‌وگوهایی را انجام داد.
وسعت چالش انتشار کربن پیش روی صنعت فولاد تا چه اندازه خواهد بود؟
با توجه به اینکه سناریوی انتشار کربن فولاد گروه وود مکنزی تا سال ۲۰۵۰ تنها یک سوم کاهش را برای آن پیش‌بینی کرده است، درک مسئله رسیدن به خالص انتشارات صفر دشوار نخواهد بود.
بنابراین وجود چالش بزرگ در این مسیر منجر به افزایش شدید هزینه‌ها خواهد شد. در سناریوی گذار سریع به انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش دمای ۱٫۵ درجه پروژه وود مکنزی «AET-1.5»، ایجاد یک خط سیر کربن‌زدایی برای بخش‌های آهن و فولاد به حدود ۱٫۴ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
مفهوم خط سیرهای کربن‌زدایی فولاد به چه معناست؟
ایجاد این خط سیرها نیاز به چیزی کمتر از یک انقلاب در هر مرحله از زنجیره ارزش ندارد. برای رسیدن به خالص انتشارات صفر تا سال ۲۰۵۰، سه‌چهارم بخش‌های مختلف در تولید فولاد باید از فناوری‌های کم‌کربن استفاده کنند. بخش‌هایی از جمله فناوری انرژی تجدیدپذیر، هیدروژن کم‌کربن و جذب و ذخیره کربن «CCUS» همگی باید در این مسیر نقش خود را ایفا کنند.
این امر بدون تجاری‌سازی سریع‌تر فناوری‌های جدید، حمایت از سیاستهای مرتبط با انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله قیمت‌های بسیار بالای کربن و سرمایه‌گذاری‌های هنگفت غیرممکن است.
چه مقدار از این خط سیرها به حضور کشور چین متکی خواهد بود؟
در جواب این سوال می‌توان بیان کرد که ایجاد این خط سیرها بسیار نیازمند حضور چین خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود که میزان انتشار کربن ناشی از تولید فولاد در چین تا سال ۲۰۵۰، بیش از ۹۵درصد از سطح فعلی کمتر باشد و به اهداف تعیین شده خود در این راستا دست یابد.
با توجه به اینکه تقریبا تمام فولاد تولیدشده در کوره‌های بلند منجر به انتشار زیاد آلاینده‌ها می‌شود، رسیدن به این هدف کار بزرگی خواهد بود. در همین رابطه و با در نظرگرفتن این موضوع که بسیاری از کوره‌های بلند در چین به تازگی نصب شده و مورد استفاده قرار گرفته است، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید و انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت فولادسازی کار سخت‌تری خواهد بود.
در این تجزیه و تحلیل، ضروری است که تولیدکنندگان فولاد چین با تولیدکنندگان در اقتصادهای کشورهای توسعه‌یافته دیگر مانند اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و ژاپن برای پیشبرد سرمایه‌گذاری در بحث کربن‌زدایی در نیمه اول دوره پیش‌بینی شده هم‌تراز شوند. به همین دلیل هرچه این زمان بیشتر طول بکشد، رسیدن به هدف خالص انتشارات صفر تا سال ۲۰۵۰ برای این صنعت سخت‌تر خواهد شد.
در همین رابطه، بیشتر تولیدکنندگان فولاد چین هنوز مخالف برنامه‌های ارائه شده در راستای رسیدن به خالص انتشارات صفر هستند. این در حالی است که برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آهن و فولاد جهان شروع به ایجاد خط سیر پاک در راستای گذار به انرژی تجدیدپذیر برای تجارت خود کرده‌اند. در حال حاضر تعداد بسیار کمی از شرکت‌های چینی در این مسیر گام برداشته‌اند.
نقش قیمت‌گذاری کربن در این راستا چگونه می‌تواند باشد؟
در همین راستا، چین گام‌های جسورانه‌ای برای راه‌اندازی یک طرح تجارت کربن در سراسر کشور برداشته است اما عواملی همچون قیمت کربن و سیاست حمایت از فولاد پاک نتوانسته است موجبات تامین سرمایه‌گذاری لازم برای رسیدن به این طرح را فراهم کند. با توجه به اینکه قیمت کربن بیشتر از ۱۰۰ دلار آمریکا در هر تن است، برای اجرای طرح مذکور باید در جهت فراهم کردن سرمایه‌گذاری کافی برای فناوری‌های پاک جهت کربن‌زدایی فولاد حرکت کرد. به همین دلیل چین باید در این خصوص رفتار جسورانه‌تری از خود نشان دهد؛ چراکه قیمت کربن فعلی تنها حدود هفت دلار آمریکا در هر تن است.
در عین حال دیگر کشورها می‌توانند به چین در این مسیر کمک کنند. در همین رابطه، استفاده از مکانیسم سازگاری حدود کربن اتحادیه اروپا «CBAM» می‌تواند به چین در مسیر رسیدن به تولید فولاد پاک کمک کند. به این ترتیب که بر اساس این سیستم، واردات فولادهای تولید شده با انتشارات کربن بالا به کشورهای اتحادیه اروپا محدود شود. فراتر از این، در صورتی خواهد بود که این سیستم بتواند میزان انتشارات کربنی حاصل در فرایند تولید کالاهای ساخته شده فولادی چین را نیز رصد کند. در کنار این موارد، سیاستهای داخلی چین همچون محدودیت‌های تولیدی که بر کارخانه‌های فولادی چین با انتشارات کربنی بالا اعمال می‌شود نیز می‌تواند بر تحقق این امر کمک‌کننده باشد.
آیا مصرف‌کنندگان در چین حاضر به پرداخت پریمیوم فولاد پاک هستند؟
نکته مهم در این رابطه این است که میزان سرمایه‌گذاری هنگفت و افزایش قیمت کربن به ناچار منجر به افزایش قیمت فولاد پاک خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود که هزینه‌های فولادسازان تا ۱۰۰ دلار در هر تن یا حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل هزینه تولید آن‌ها افزایش یابد که با هدف رسیدن به کاهش دمای ۱٫۵ درجه سانتی‌گراد تا سال ۲۰۵۰ هم‌خوانی دارد.
در نهایت این مصرف‌کننده خواهد بود که باید این هزینه را پرداخت کند و این عدم اطمینان در مورد تمایل مصرف‌کنندگان به پیگیری اهداف فولاد پاک می‌تواند چالش دیگری برای کربن‌زدایی در این بخش ایجاد کند. فشار سرمایه‌گذاران غربی بر مصرف‌کنندگان بزرگ چند ملیتی همچون خودروسازان و سازندگان ماشین‌آلات سنگین در حال حاضر، در اقتصادهای کشورهای توسعه‌یافته تاثیرگذار است اما هنوز میزان تمایل مصرف‌کنندگان چینی برای پرداخت پریمیوم فولاد پاک مشخص نیست. با توجه به مقیاس وسیع بازار چین، این مالکان و خریداران خودروی این کشور هستند که می‌توانند آینده فولاد پاک چین را تعیین کنند.
آیا فولاد پاک چین در حال حاضر یک هدف تحقق‌نیافتنی است؟
در جواب این سوال می‌توان عنوان کرد که به هیچ وجه این گونه نیست. هرچند چالش‌ها در رسیدن به این هدف بسیار زیاد هستند اما چین از قبل در صنایعی مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و وسایل نقلیه الکتریکی نشان داده است که می‌تواند با استفاده از سرمایه، منابع فنی و بازار برای ایجاد بخش‌های پیشرو در جهان در زمان کوتاهی عمل کند.
چین در حال حاضر با تلاش‌های مداوم برای مقابله با وضعیت مازاد عرضه داخلی، توقف فعالیت کوره‌های القایی ناکارآمد و اعمال محدودیت‌های تولید در فصل زمستان در استان‌های کلیدی، توانسته است میزان انتشار کربن ناشی از تولید فولاد این کشور را کنترل کند. با نگاهی به آینده، می‌توان اطمینان کسب کرد که قیمت کربن در چین افزایش خواهد یافت و تولیدکنندگان فولاد این کشور با قوانین جدید خود را وفق داده‌اند و به‌کارگیری سیاستهای متعدد برای رسیدن به این اهداف می‌تواند برای حمایت از تولید فولاد پاک وضعیت بهتری را رقم بزند.
