با اینکه صنعت فولاد در بسیاری از کشورها از شیوع ویروس کرونا به شدت تحت تاثیر قرار گرفته اما صنعت فولاد کشور رشد بسیار خوبی را تجربه می‌کند. یکی از عواملی که باعث رشد این صنعت طی دو سه سال اخیر شده، تکمیل زنجیره تولید این فلز استراتژیک از معدن تا محصولات نهایی بوده و در این مدت بسیاری از تولیدکنندگان طرح‌های توسعه‌ای خود را در راستای تکمیل زنجیره به ثمر رسانده‌اند. به این ترتیب، تولید فولاد در کشور که وابسته به تجارت سنگ‌آهن در جهان نیست و مسیر خودکفایی را در این زمینه پیموده است، از آسیب‌های بسیار جدی ویروس کرونا در امان مانده و بسیاری از تولیدکنندگان فولاد در کشور ما مشغول شکستن رکوردهای تولید هستند. در این راستا، با کسری غفوری، مدیرعامل شرکت مجتمع فولاد خراسان به گفت‌وگو نشسته‌ایم. وی می‌گوید مجتمع فولاد خراسان در شرایط شیوع ویروس کرونا، توانسته رکوردهای تولید خود را یکی پس از دیگری به ویژه در تولید گندله پشت سر بگذارد و در بحث فروش نیز رشد قابل توجهی داشته باشد. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه خواهید خواند:
عملکرد شرکت فولاد خراسان در ۶ ماهه نخست سال جاری چگونه بوده است؟ این شرکت چه رکوردهایی را طی این مدت در زمینه تولید و فروش به ثبت رسانده است؟
مجتمع فولاد خراسان سومین قطب فولاد کشور و یکی از مجموعه‌های پایدار تولید فولاد ایران است که در زمینه تولید مقاطع ساختمانی به عنوان محصول نهایی فعالیت می‌کند و علاوه بر آن شرکت در حال حاضر با تولید بیش از ۱٫۴ میلیون تن فولاد خام (شمش) علاوه بر مقاطع سبک بخشی از نیازهای شمش کارخانه‌های نوردی را تولید و به صورت فروش داخلی یا صادراتی عرضه می‌کند. این مجتمع که در سال ۱۳۷۶ کلنگ احداث آن به زمین خورد از سال ۱۳۸۰ نخستین خط تولید خود را که یک کارخانه نورد ۵۵۰ هزار تنی بود، راه‌اندازی کرد که این بخش هم اکنون بالاتر از ظرفیت اسمی خود در حال تولید است. مجتمع فولاد خراسان کلیه حلقه‌های زنجیره تولید فولاد را در داخل سایت خود در نیشابور تکمیل کرده و کارخانه تولید کنسانتره را در پهنه معدنی سنگان (خواف) در دست احداث دارد که با راه‌اندازی آن، تمام حلقه‌های تولید فولاد از معدن تا محصول نهایی را در استان محل استقرار خود، خراسان رضوی، در اختیار خواهد داشت. شایسته است اشاره کنیم که مجتمع هم‌اکنون علاوه بر کارخانه نورد (محصول نهایی) دارای دو کارخانه فولادسازی (تولید شمش)، دو مدول تولید آهن اسفنجی به روش احیا مستقیم (DRI) و کارخانه گندلهسازی است که همه این‌ها در شهرستان کهن و تاریخی نیشابور مستقر هستند.
شرکت در پایان سال ۱۳۹۸ با تولید بیش از ۶۰۰ هزارتن محصول نهایی (میلگرد) بالاتر از برنامه تولید خود عمل کرده و به اهداف خود دست یافته است. در نیمه نخست سال جاری نیز علی‌رغم شیوع ویروس کرونا و تعطیلی بیش از ۲۰ روزه شرکت در آغاز سال ۱۳۹۹ که برای برای پیشگیری از شیوع «کووید۱۹» انجام شد، تا پایان شهریور ماه ۲۶۰ هزار و ۵۰۷ تن تولید محصول نهایی را ثبت کرده‌ایم و با همت همکاران پرتلاش و برنامه‌ریزی مناسب صورت گرفته و بهره‌وری و افزایش زمان در دسترس تولید و کاهش توقف‌ها، دستیابی به اهداف تولید در دسترس قرار گرفته است. مجتمع همچنین در سال گذشته موفق شد تا پایان اسفند ماه یک میلیون و ۷۴ هزار تن شمش فولادی تولید کند و در ۶ ماه نخست امسال هم با وجود شرایط پیش گفته، موفق شده‌ایم به رقم ۴۹۱ هزار و ۵۰ تن دست یابیم. در خرداد ماه، همکاران ما توانستند رکورد ماهانه تولید پیشین خود را نیز جابه‌جا کنند و به رقم ۵۱ هزار و ۷۹ تن تولید فولاد خام در یک ماه دست یابند. عملکرد واحد احیا مستقیم شرکت در سال ۱۳۹۸ تولید یک میلیون و ۳۴۳ هزار تن آهن اسفنجی بوده و در نیمه سال ۱۳۹۹ هم با تولید ۶۲۳ هزار و ۹۰۸ تن در مسیر اهداف تولیدی خود حرکت می‌کنیم. در سال گذشته تناژ تولیدی گندله مجتمع فولاد خراسان یک میلیون و ۴۵۳ هزار تن بوده که امسال و با سپری شدن ۶ ماه از سال، ۸۳۲ هزار تن گندله در شرکت تولید شده است. ضمن آن که در ماه‌های اردیبهشت و خرداد امسال به فاصله یک ماه، دو رکورد ماهانه تولید گندله شرکت جابه‌جا شده و آخرین رکورد تولید کارخانه گندلهسازی ما ۱۹۰ هزار و ۱۳۶ تن در خرداد ماه بوده است.
در بخش فروش، شرکت فولاد خراسان چه عملکردی داشت؟
مجتمع فولاد خراسان علی رغم شرایط تحریمی امسال موفق به صادرات ۷۰ هزار تن محصول به بازارهای هدف فرامرزی شده و روند صادرات مجتمع به آهنگ مطلوبی ادامه دارد. این درحالی است که باید یادآور شویم که با هدف کشف قیمت‌های عادلانه و حفظ منافع عمومی با مکانیزم‌های شفاف عرضه، شرکت امسال با افزایش بیش از ۷۷ درصدی حجم عرضه محصولات خود در بورس کالا، ۲۴۴ درصد رشد ریالی را در ارزش فروش محصولات خود در ۶ ماه نخست سال جاری کسب کرد. به طور کلی مجتمع فولاد خراسان با ثبت دو هزار و ۷۳۷ میلیارد تومان فروش در ۶ ماه نخست امسال، ۲۵ درصد رشد درآمد ریالی ناشی از فروش محصولات خود را به ثبت رساند که این رقم در مقایسه با فروش سال قبل در همین مدت، بیش از ۵۶۰ میلیارد تومان افزایش درآمد را نشان می‌دهد.
با توجه به شیوع ویروس کرونا در کشور، شرکت فولاد خراسان چه عملکردی را در مقابله با این ویروس از خود بر جای گذاشته است؟
فولاد خراسان در قالب فعالیت‌های اجتماعی ، طی ۶ ماه گذشته به شهرستان‌های اطراف مجتمع کمک کرده است. در این زمینه تامین اکسیژن واحد علوم پزشکی نیشابور، سم‌زدایی و ضد عفونی کردن معابر عمومی شهر نیشابور با همکاری آتش‌نشانی، فراهم کردن لوازم حفاظت فردی به شهرهای فیروزه، نیشابور و دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، تامین سوئیت‌های پزشکی برای کادر پزشکی دانشگاه علوم پزشکی نیشابور، تامین و دراختیار گذاشتن مایعات ضد عفونی‌کننده دست و سطح به مسئولان شهرهای نیشابور و فیروزه و… از مهم‌ترین اقدامات شرکت برای مقابله با کرونا بوده است.
در مجتمع نیز توزیع ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و سایر اقلام بهداشتی میان کارکنان و پیمانکاران مجموعه و خانوادههای آن‌ها در سه مرحله صورت گرفته است. همچنین هر هفته دو مرتبه سم‌زدایی و ضد عفونی کردن مجموعه برای پرسنل تمام قسمت‌های اداری، محوطه‌های مجتمع، خطوط تولید و معابر در دستور کار قرار گرفته و طی هشت ماه گذشته همواره انجام شده است.
یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات مجتمع فولاد خراسان برای مواجهه با شیوع بیماری کرونا، بررسی کارکنان به وسیله تب‌سنجی در ورودی‌های مجتمع توسط پزشکان و کارکنان بخش حفاظت این مجتمع بوده است. علاوه بر این، اگر کارکنان بخش ایمنی و بهداشت با همکاری واحد انتظامات طی تب‌سنجی با مورد یا مواردی مواجه شوند که علائم بیماری را داشته باشد، سریعا فرد مذکور به واحد اورژانس و بخش پزشکی معرفی می‌شود. همچنین اگر فردی مبتلا به بیماری بود، سریعا به مراکز درمانی یا منزل انتقال می‌یابد تا پس از درمان و خروج از وضعیت بیماری، مجدد به کار بازگردد. حتی در مدتی که فرد بیمار دوره استراحت را می‌گذراند، کلیه حقوق و مزایای وی پرداخت می‌شود و مشکلی برای فرد بیمار به وجود نمی‌آید.
رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و مقابله با کرونا، ناوگان ترابری و سرویس‌های کارکنان را افزایش دادیم تا احتمال سرایت بیماری کاهش یابد. در این رابطه تعداد سرویس‌ها هم در بخش کارکنان و هم در بخش پیمانکاران تقریبا دوبرابر شده است. اقدام دیگر نیز تغییر شیفت‌های کاری بود تا ورود به مجتمع به جهت رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی به صورت هم‌زمان همراه با تجمع اتفاق نیفتد.
در سال جاری با وجود شیوع کرونا از عمل به مسئولیت‌های غافل نشدیم که از جمله آن‌ها می‌توان به توسعه فضای سبز، برنامه ساخت یک مجتمع فرهنگی ورزشی در زمینی به مساحت ۳۰ هزار متر مربع در مجتمع برای کارکنان، کمک به کتابخانه‌های شهرستان‌های فیروزه و نیشابور، برگزاری مسابقات کتابخوانی زیست‌محیطی، نصب تلویزیون شهری بسیار بزرگ در ورودی شهرستان نیشابور، تشکیل تیم والیبال فولاد خراسان و فراخوان جذب ۲۴۴ نفر نیروی انسانی جهت اشتغال اشاره کرد.
چه چالش‌هایی برای تولیدکنندگان فولاد در کشور وجود دارد؟
همان‌طور که آگاهان به وضعیت بازار فولاد در کشور اذعان داشته‌اند، موانع و مشکلات صادراتی از یک سو و چالش تامین مواد اولیه که ناشی از عدم توازن زنجیره تولید فولاد در کشور است، مهم‌ترین مشکل برای فولادسازان به شمار می‌رود و در کنار آن شاید بتوان از مسائلی مانند لزوم انتقال فناوری و اصلاح و بهینه‌سازی خطوط تولید نام برد. مجتمع فولاد خراسان خوشبختانه با چالش اختصاصی مواجه نیست و شاخص‌های یک تولیدکننده باثبات را دارد، اما این مسائل، عام هستند که منحصر به یک مجموعه خاص نیست و باید با سیاست‌گذاری کلان به سمت حل و فصل آن‌ها برویم.
دولت چگونه می‌تواند چالش‌های صنعت فولاد کشور را حل کند؟
مسلما کمک دولت به تسهیل صادرات و رفع موانع صادراتی، کمک به تامین منابع مالی برای پروژه‌های توسعه، تلاش برای برقراری توازن تولید، کمک به تبادل تجربیات و انتقال فناوری در تعامل با کشورهای صاحب فناوری، حل مسئله تعهدات ارزی و تامین، تجهیز و نوسازی خطوط تولید با استفاده از ارز ناشی از صادرات را می‌توان به عنوان مهم‌ترین انتظارات در این زمینه مطرح کرد. قیمت‌گذاری نهاده‌های تولید و تعیین نرخ مواد اولیه با مبنای منطقی که با لحاظ حق تولیدکنندگان داخلی از منابع داخلی صورت می‌گیرد انتظار دیگری است که همه فولادسازان دارند؛ توجه داشته باشیم که تولیدکنندگان بزرگ فولاد کشور در راستای تامین منافع عمومی و با هدف کشف قیمت منصفانه و کنترل قیمت‌ها با سیاست‌های راهبردی و کلان دولت همراهی می‌کنند و این تعامل، تعاملی دوسویه است.
استراتژی‌های شرکت فولاد خراسان برای آینده چیست؟
فناوری به‌روز، داشتن استانداردهای ملی و بینالمللی، کنترل مستمر کیفیت و استفاده از مواد اولیه مناسب، محصول مجتمع فولاد خراسان را در جایگاه مناسبی قرار داده و نگاه بازار به محصولات این شرکت خود گویای تمایز و جایگاه مجتمع فولاد خراسان در بازار محصولات فولادی است. ضمن آن که پایبندی به تعهدات و پاسخگویی در قبال مشتریان و ذی‌نفعان کاملا در شرکت نهادینه شده است. باید توجه داشت که بازار، به عنوان نمونه، میلگرد فولاد خراسان را با قیمت اندکی بالاتر از محصولات مشابه پذیرفته است و این استقبال بازار و مشتری، پاداش عملکرد فولاد خراسان است.
چشم‌انداز صنعت فولاد کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کشور ما در دهه‌های اخیر از اقتصادی «تک‌محصولی» خارج شده و امروز شاهدیم که محصولات مختلف ازجمله فولاد، بعضا ارزش صادراتی بیشتری نسبت به نفت و فراورده‌های آن پیدا کرده‌اند و نیاز به توجه به صنایع مادر و اساسی مانند فولادسازی کاملا محسوس است و امیدوار هستیم که این چندمحصولی بودن اقتصاد کشور هر روز بیش از پیش جای خود را در معادلات و تصمیم‌گیری‌ها پیدا کند و موانع تولید هر چه بیشتر مرتفع شود. حمایت از تولیدکننده، حمایت از اشتغال پایدار و توام با کرامت، حمایت از رشد اقتصادی و بالندگی کشور است.
فولاد محصولی استراتژیک در توسعه و نوسازی کشور است، به طوری که سرانه مصرف سالانه فولاد، از شاخص‌های ارزیابی عمران و رشد اقتصادی کشورها به حساب می‌آید و کشورهایی که روند توسعه را با آهنگ شتابان‌تری دنبال می‌کنند، حدود ۱٫۵ تا دو برابر سرانه مصرف جهانی، فولاد مصرف می‌کنند. کشور ما یکی از کشورهایی است که برنامه‌ها و چشم‌انداز توسعه در آن مشخص است و قطعا توسعه و نوسازی کشور، همان‌طور که در ۴۰ سال انقلاب به ویژه پس از پایان جنگ ناجوانمردانه تحمیلی مشاهده می‌کنیم، گریزناپذیر است. خوشبختانه نیروی انسانی جوان و اندیشه و فکر خلاق فرزندان این سرزمین، نوید سازندگی بیش از پیش را می‌دهد و در حوزه زیرساخت‌ها نظیر راه، شهرسازی، ناوگان حمل و نقل و ترابری و… افق‌های توسعه کاملا مشخص و کارهای زیادی در کشور باید صورت گیرد.
با توجه به همه این واقعیت‌ها نیاز کشور، در صورتی که رشد اقتصادی به صورت میانگین ۵ تا ۷ درصد شود، تولید کنونی فولاد در کشور پاسخگوی مصرف نخواهد بود و بر همین مبنا بعضا نیاز به تولید سالانه ۵۵ میلیون تن در سال مطرح می‌شود. لذا نیاز به فولاد برای کشوری که در حال توسعه و بهسازی بوده، یک نیاز بنیادین است. به نظر می‌رسد در صورت پیش رفتن با تحول فناوری تولید و استفاده از دستاوردهای روز در این زمینه و حفظ رقابت‌پذیری محصول تولیدی در کشور، برای دهه‌های آتی کاملا برنامه تولید فولاد حتی رو به گسترش است. لذا علاوه بر نیازهای پیش گفته و به ویژه با توجه به مزیت نسبی که کشور ما در مواد اولیه، انرژی و… دارد، افزایش تولید فولاد را توجیه‌پذیر می‌سازد.
