زامبیا رتبه اول ظرفیت ذوب مس در قاره آفریقا را در اختیار دارد. تولید مس معدنی آن در سال ۲۰۲۳، حدود ۷۷۷ هزار تن بوده است و هشتمین تولیدکننده مس در جهان محسوب می‌شود. با این حال، زامبیا برای تامین خوراک کل ظرفیت واحدهای ذوب خود واردکننده کنسانتره مس است. اختلافات مالکان معادن، مالیات بر فروش زیاد و نبود سرمایه کافی، باعث کاهش تولید مس معدنی زامبیا از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ شده است. این کشور با توجه به بحران انرژی به ویژه در دوره‌های بارش کم، بخش اعظمی از مس آندی و بلیستر تولیدی خود را صادر می‌کند و میزان کمی از آن را در پالایشگاه‌ها به کاتد مس با خلوص بالا تبدیل می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، زامبیا دومین تولیدکننده بزرگ فلز مس در آفریقا است و بزرگ‌ترین معادن مس آفریقا را در خود جای داده است. از مهم‌ترین معادن این کشور می‌توان به معدن «Sentinel Copper»، معدن «Kansanshi،Mopani» و «Lumwana Copper» اشاره کرد. تولید مس معدنی این کشور در سال ۲۰۲۳، حدود ۷۷۷ هزار تن بوده است و هشتمین تولیدکننده بزرگ مس در جهان به شمار می‌رود.
کنسانتره مس خاک سولفیدی در واحدهای ذوب با حرارت بالا و ورود اکسیژن به مات مس تبدیل می‌شود. سپس مات به کوره‌های کانورتور منتقل شده تا در نهایت مس بلیستر تولید شود. پس از فرایند پالایش حرارتی بلیستر، آند اولیه تولید می‌شود. آند مس، دارای مس محتوی ۹۹.۶ درصد است که برای تولید ۹۹.۹ درصد مس، نیاز به پالایش بیشتر توسط الکترولیز داشته و این فرایند به مصرف مقدار قابل‌توجهی برق نیاز دارد.
تولید محصولات بالادستی مس در زامبیا
تولید مس یکی از اجزای اصلی اقتصاد زامبیا محسوب می‌شود اما این مهم به تدریج کاهش یافته است و بر اساس گزارش «Global Data»، تولید مس معدنی در این کشور از ۸۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۱، به ۷۷۷ هزار تن در سال ۲۰۲۳ افت پیدا کرده است. با این حال، زامبیا می‌تواند با از سرگیری فعالیت در معادن مس «Mopani» که سرمایه‌گذار جدید جذب کرده و معادن مس «Konkola»، پس از حل اختلاف مالکیت با شرکت معدنی هندی «Vedanta Resources» تقویت شود.
نمودار یک، میزان تولید محصولات بالادستی مس زامبیا در سال ۲۰۲۳ را نشان می‌دهد.
با توجه به نمودار یک، تولید کنسانتره مس زامبیا حدود ۶۶۹ هزار تن است؛ در حالی که تولید مس بلیستر آن ۷۳۵ هزار تن برآورد می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد زامبیا در سال ۲۰۲۳ برای تمامی ظرفیت ذوب خود نیاز به واردات کنسانتره مس داشته است. زامبیا در مجموع دارای چهار کارخانه ذوب مس بوده که از نظر ظرفیت ذوب مس در قاره آفریقا، رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
علی‌رغم اینکه جمهوری دموکراتیک کنگو (DRC) بزرگ‌ترین تولیدکننده مس آفریقا به شمار می‌آید، زامبیا از نظر میزان ظرفیت ذوب مواد معدنی که در داخل این کشور احداث شده است، رتبه اول را در اختیار دارد. با احتساب مجموع ظرفیت ذوب «Kansanshi»، ذوب «Chambishi»، ذوب معادن مس «Konkola» و ذوب «Mufulira» در مجاورت معدن مس «Mopani»، زامبیا از پتانسیل تولید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن مس نهایی در سال برخوردار است.
دولت زامبیا در سال ۲۰۱۹ تصمیم خود را مبنی بر حرکت به سمت افزایش مالیات بر فروش تغییر داد و به دنبال آن تولید در معادن سراسر این کشور کاهش یافت. معدن «Kansanshi» متعلق به شرکت «First Quantum Minerals» در سال ۲۰۱۵ شروع به کار کرد. این معدن به عنوان یکی از کارخانه‌های برتر ذوب جهان، بر ذوب مواد معدنی از معادن مس و تولید آند مس متمرکز است و بیش از نیمی از کل مس زامبیا را تولید می‌کند.
معادن مس زامبیا به میزان قابل‌توجهی خاک اکسیدی دارند و برای فرایند لیچینگ آن‌ها نیاز به اسید سولفوریک زیادی است. این موضوع باعث تمرکز زامبیا بر واحدهای ذوب و افزایش ظرفیت آن‌ها شده است زیرا در فرایند ذوب، اسید سولفوریک به عنوان محصول جانبی تولید می‌شود.
با توجه به نمودار یک، زامبیا در سال ۲۰۲۳ حدود ۷۳۵ هزار تن مس بلیستر تولید کرده است؛ در حالی که تولید کاتد الکتروریفاینینگ مس در این کشور در همین سال، حدود ۱۴۰ هزار تن بوده است و زامبیا بخش اعظمی از آند مس تولیدی خود یعنی حدود ۴۲۷ هزار تن را صادر می‌کند.
صادرات بیش از نیمی از آند مس زامبیا
نمودار ۲، صادرات آند مسی زامبیا را در بازه زمانی ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳ به تفکیک کشورهای مقصد بررسی می‌کند.
با توجه به نمودار ۲، بیش از نیمی از آند مس تولید شده در زامبیا صادر می‌شود و چین واردکننده بیش از ۷۱ درصد از کل آند مس صادراتی زامبیا است. پس از آن، نامیبیا و هند با سهم حدود ۱۵ درصد از کل صادرات آند مس مقاصد اصلی محسوب می‌شوند. بیشترین صادرات آند مس زامبیا طی دو سال متوالی ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، به میزان بیش از ۷۰۰ هزار تن بوده است. از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳، حدود ۳ درصد از آند مس زامبیا به کانادا صادر می‌شود.
لازم به ذکر است که عموما واحدهای ذوب و پالایش کنار هم هستند و واحد پالایش، حاشیه سود منفی اما واحدهای ذوب حاشیه سود نسبتا بالاتری دارند. تجارت آند مس در مقایسه با کنسانتره و کاتد مس کمتر و در جهان مرسوم نیست؛ بنابراین صادرات آند مسی معمولا در مناطقی انجام می‌شود که دسترسی به منابع انرژی از جمله برق به راحتی امکان‌پذیر نباشد و همچنین تامین انرژی لازم برای تولید کاتد مسی برای تولیدکنندگان هزینه زیادی به همراه داشته باشد.
کشور زامبیا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آند، با مشکل تولید برق مواجه است. عمده ظرفیت برق این کشور به صورت برق‌آبی است و در نتیجه طی سال‌هایی که این کشور با افت بارندگی مواجه می‌شود، تولید برق کاهش می‌یابد.
شرکت تولیدکننده انرژی این کشور «ZESCO» اعلام کرده است که قطعی برق روزانه به میزان هشت ساعت در ایام کم‌بارش سال شروع می‌شود و دلیل آن سطح پایین آب تامین‌کننده نیروگاه‌های آبی است. سازمان آب زامبزی «Zambezi Water Authority» نیز اعلام کرده جریان آب رودخانه زامبزی سه برابر کمتر از سال‌های قبل است. بر همین اساس می‌توان گفت برای کشور زامبیا، صادرات آند مسی مقرون به صرفه‌تر از تولید کاتد مس الکتروریفاینینگ است.
انتهای پیام//
