یکی از اهداف شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا (هیمکو)، توسعه پایانه‌های مواد فله معدنی نسل سه و چهار است و این پایانه‌ها با نسخه‌های قبلی تفاوت‌های زیادی دارند. یکی از این تفاوت‌ها، جابه‌جایی خودکار مواد است؛ بنادر نسل سه و چهار با استفاده از تجهیزات خودکار و رباتیک قادر به جابه‌جایی مواد فله معدنی از کشتی به وسایل حمل‌ونقل درون بندری هستند؛ این در حالی است که در نسخه‌های قبلی، این عملیات به صورت غیرمکانیزه یا سنتی انجام می‌شد.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات، شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا (هیمکو) با رویکرد توسعه و بهبود تعامل لجستیکی در حوزه حمل‌‌و‌نقل مواد فله معدنی و محصولات فولادی، با سهام‌داری نقش‌آفرینان اصلی بخش معدن و صنایع معدنی کشور شامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات (ومعادن)، شرکت معدنی و صنعتی گل‌گهر (کگل)، شرکت معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد)، شرکت سنگ‌ آهن گهرزمین (کگهر)، شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات (تجلی) و گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید (وامید) در سال ۱۳۹۶ تاسیس شد.

هدف شرکت مدیریت بین‌المللی همراه جاده ریل دریا (هیمکو) ایجاد یک پایانه مکانیزه مواد فله معدنی در غرب بندر شهید رجایی است. با ایجاد این پایانه مکانیزه مواد فله معدنی و به دلیل استفاده از تجهیزات مکانیزه، اتوماسیون و تکنولوژی‌های پیشرفته، علاوه بر افزایش سرعت و کاهش هزینه‌ها، بهبود قابل توجهی در ایمنی، بهداشت و محیط زیست حاصل خواهد شد.

ایران با دارا بودن پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر سواحل در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان و ۱۲ بندر بازرگانی از موقعیت ویژه‌ای برخوردار بوده و با توجه به انجام بیش از ۹۰ درصد واردات و ۸۰ درصد صادرات از طریق بنادر، نقش صنعت دریایی در اقتصاد کشور کاملا روشن و مبرهن است. همچنین حمل‌ونقل دریایی به واسطه هزینه کم و مصرف سوخت ناچیز نسبت به سایر شیوه‌های حمل‌ونقل، قابلیت اقتصادی بهتری دارد. علاوه‌براین ایران به دلیل قرار گرفتن در موقعیت ممتاز در منطقه کریدور اقتصادی شرق به غرب و بالعکس و به ویژه خلیج فارس که سالانه ۱۴ هزار کشتی و شناور از آن عبور می‌کنند، توانایی تاثیرگذاری مناسب بر ترانزیت کالا در منطقه دارد.

هدف شرکت مدیریت بین‌المللی همراه ریل جاده دریا (هیمکو) ایجاد یک پایانه مکانیزه ریلی مواد فله معدنی در بندر شهید رجایی بوده و ایجاد پایانه مکانیزه مواد فله معدنی به منظور سهولت در حمل‌ونقل مواد فله و کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل این مواد است. این پایانه در اراضی تحویل شده به این سرمایه‌گذار در غرب بندر شهید رجایی و در غرب کانال تخلیه سیلاب (خور ) موجود به وسعت کل ۷۱ هکتار (۴۱ هکتار در خشکی و ۳۰ هکتار به صورت استحصال از دریا) است. همچنین این پروژه دارای مساحتی حدودا ۲۱ هکتار کریدور ریلی در خارج از اراضی تحویلی بوده و ظرفیت نهایی این طرح صادرات ۱۰ میلیون تن مواد معدنی و پنج میلیون تن محصولات فولادی است. امکان بارگیری و تخلیه ۱۰۰ درصد ریلی مواد معدنی با احداث هشت خط ریلی به طول ۱۴ کیلومتر (ریل یارد) وجود دارد و پایانه مکانیزه مواد فله معدنی، می‌تواند مکانیزه کردن اجزای اصلی زیر را به دنبال داشته باشد.

سیستم بارگیری و تخلیه: این سیستم شامل دستگاه‌های بارگیری و تخلیه مواد فله معدنی مانند جرثقیل‌ها، بازگیرهای نواری و دیگر دستگاه‌های مکانیزه از جمله استاکرها و ریکلایمرها.

سیستم حمل‌ونقل: شامل وسایل نقلیه مختلفی است که می‌توانند مواد فله معدنی را از پایانه به مقصد نهایی حمل کنند؛ مانند کامیون‌ها، قطارها و کشتی‌ها.

سیستم انبارش شامل مکان‌های انبارش مواد می‌شود که در آن‌ها مواد فله معدنی قبل از حمل‌ونقل به مقصد نهایی، انبار خواهند شد.

سیستم مانیتورینگ: شامل شامل دستگاه‌هایی است که به کنترل و مانیتورینگ فرایند بارگیری تخلیه و حملونقل مواد فله معدنی کمک می‌کند. این سیستم می‌تواند شامل دوربین‌های مداربسته، سنسورها و سیستم‌های هوشمندی باشد که به شناسایی خطاها و مشکلات در فرایند کمک می‌کنند.

سیستم ایمنی: شامل اقدامات و تجهیزات ایمنی است، که به کاهش خطرات بارگیری تخلیه و حمل‌ونقل مواد فله معدنی کمک خواهد کرد. این سیستم شامل ایمنی کلاه‌های ایمنی، دستکش‌های ایمنی، لباس‌های ایمنی، بندهای ایمنی و سیستم‌های هشداردهی است.

یکی از اهداف این شرکت توسعه پایانه‌های مواد فله معدنی نسل سه و چهار است و این پایانه‌ها با نسخه‌های قبلی تفاوت‌های زیادی دارند. یکی از این تفاوت‌ها جابه‌جایی خودکار مواد است؛ بنادر نسل سه و چهار با استفاده از تجهیزات خودکار و رباتیک قادر به جابه‌جایی مواد فله معدنی از کشتی به وسایل حمل‌ونقل درون بندری هستند. در نسخه‌های قبلی این عملیات به صورت غیرمکانیزه یا سنتی انجام می‌شد.

با توجه به توانمندی‌های بی‌نظیر ایران در زمینه منابع معدنی صادراتی، ساخت این پایانه زمینه‌ساز رقم خوردن تحولی بزرگ در صنعت و معدن ایران خواهد بود. با این کار، عملیات بارگیری و تخلیه مواد فله معدنی سریع تر و کارآمدتر بوده و صرفه‌جویی در زمان و هزینه بیشتر می‌شود. همچنین این پایانه‌ها می‌توانند کمک کنند تا امنیت حمل‌ونقل مواد فله معدنی بیشتر شده و شرایط کاری و سلامتی کارگران نیز بهبود یابد. در کل هدف اصلی ایجاد پایانه مکانیزه مواد فله معدنی، بهینه‌سازی فرایند حمل‌ونقل این مواد است. با توجه به اینکه بندر شهید رجایی بر اساس افق چشم‌انداز ۱۴۰۴ قرار است به ظرفیت ۵۵ میلیون تن فولاد دست یابد، پایانه جدید با فراهم کردن ظرفیت ۱۰ تا ۱۵ میلیون تنی عملیات واردات بخشی از مواد اولیه کارخانجات داخلی به ویژه در صنعت فولاد و صادرات مواد معدنی تولیدی، معادن کشور را پشتیبانی خواهد کرد. علاوه بر موارد فوق یکی از اهداف شرکت هیمکو انتقال مواد معدنی با استفاده از خطوط ریلی است؛ حمل مواد معدنی از طریق خطوط ریلی به بنادر می‌تواند مزایای زیست‌محیطی متعددی مانند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی در خشکی و دریا ،حفظ زیرساخت جاده‌ها، کاهش ترافیک و به تبع آن کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی، افزایش ایمنی و بهره‌وری انرژی و… را داشته باشد.

مقایسه پایانه‌های دریایی مکانیزه و غیرمکانیزه

پایانه و اسکله‌های مکانیزه معمولا شامل استفاده از ماشین‌آلات و تجهیزات سنگین برای جابه‌جایی محموله است که می‌تواند اثرات زیست‌محیطی مثبت و منفی داشته باشد. از جنبه مثبت، مکانیزاسیون می‌تواند کارایی و بهره‌وری را افزایش داده و انتشار گازهای گلخانه‌ای از کشتی‌های بیکار در بندر را کاهش دهد. همچنین می‌تواند نیاز به کار یدی را به حداقل برساند و قرار گرفتن کارگران در شرایط خطرناک را کاهش دهد. با این حال، بنادر مکانیزه نیز اثرات منفی زیست‌محیطی دارند. استفاده از ماشین‌آلات سنگین می‌تواند آلودگی صوتی و هوا ایجاد کند و به مسائل محلی، کیفیت هوا کمک کند و بر جوامع مجاور تاثیر منفی بگذارد. پایانه‌های غیرمکانیزه ممکن است از نظر کارایی و بهره‌وری در مقایسه با پورت‌های مکانیزه دارای محدودیت‌هایی باشند؛ آن‌ها ممکن است به زمان بیشتری برای جابه‌جایی محموله نیاز داشته باشند، که در نتیجه باعث ماندگاری طولانی تر کشتی و افزایش احتمالی انتشار گازهای گلخانه ای از کشتی های بیکار می شود. آنها همچنین ممکن است به فرآیندهای کار فشرده بیشتری نیاز داشته باشند، که می‌تواند هزینه‌ها را افزایش دهد و اگر به درستی مدیریت نشود، به طور بالقوه منجر به مشکلات حقوق کار می‌شود.

در نهایت، انتخاب بین پایانه مکانیزه و غیرمکانیزه باید بر اساس یک ارزیابی کامل از زمینه محیطی خاص و ملاحظات مکان هر بندر انجام شود. ایجاد تعادل بین نیاز به کارایی و بهره‌وری با هدف به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی و حفاظت از اکوسیستم‌ها مهم است. اجرای اقدامات کاهش آلودگی مناسب، مانند استفاده از سوخت‌‎های پاک‌تر برای ماشین‌آلات یا اجرای اقدامات کاهش صدا، می‌تواند به حداقل رساندن اثرات منفی زیست‌محیطی مرتبط با پایانه مکانیزه کمک کند.

با توجه به اهمیت توسعه پایدار و ایجاد بندر سبز، توسعه بندر شهید رجایی نیز باید مطابق استانداردهای بین‌المللی انجام شده تا در کنار کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی، بیشترین بهره‌وری اقتصادی حاصل شود. مکانیزه کردن عملیات بندری، فرصتی برای دستیابی به این هدف و حفظ تداوم کسب‌وکار و کارایی اقتصادی و بهبود عملیات پایانه‌های کانتینری است. مهم‌ترین اثر مکانیزاسیون عملیات بندری بهبود بهره‌وری انرژی است. بندرهای مدرن و مکانیزه اغلب دارای فناوری‌ها و زیرساخت‌های پیشرفته ای هستند که می‌توانند انتشار گازهای گلخانه‌ای و مصرف انرژی را کاهش دهند، مانند سیستم‌های روشنایی کارآمد، جرثقیل‌های الکتریکی و سیستم‌های خودکار. ارتقا تجهیزات بندری و وسایل نقلیه به فناوری‌های پاک‌تر، مانند گزینه‌های الکتریکی یا هیبریدی، می‌تواند به کاهش آلودگی هوا ناشی از انتشار گازوئیل کمک کند. از آنجایی که بنادر اغلب در مناطق پرجمعیت قرار دارند، کیفیت هوا می‌تواند به طور قابل توجهی بر سلامت عمومی تاثیر بگذارد؛ همچنین مکانیزاسیون عملیات بندری می‌تواند منجر به کاهش چشمگیر میزان تولید زباله شده و از آلودگی اکوسیستم‌های اطراف از جمله زیستگاه‌های دریایی جلوگیری کند. مکانیزاسیون بندر شهید رجایی می‌تواند نقش مهمی در دستیابی به رشد اقتصادی پایدار داشته باشد و در عین حال اثرات زیست‌محیطی را به حداقل برساند. این پتانسیل را برای افزایش کارایی، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهبود کیفیت هوا ارائه می‌دهد؛ با این حال، بررسی دقیق زمینه محیطی خاص و اجرای موثر اقدامات کاهش برای اطمینان از تحقق مزایای مکانیزاسیون و در عین حال به حداقل رساندن پیامدهای منفی زیست‌محیطی ضروری است.

ملاحظات قابل توجه جهت اطمینان از توسعه پایدار در بنادر مدرن:

ارزیابی اثرات زیست‌محیطی (EIA): قبل از شروع هر پروژه نوسازی، یک «EIA» جامع انجام می‌شود. این ارزیابی باید اثرات بالقوه زیست‌محیطی را ارزیابی کرده و اقدامات کاهشی را برای به حداقل رساندن اثرات منفی پیشنهاد کند.

زیرساخت سبز: عناصر زیرساخت سبز را در طراحی بندر گنجانده شود. این ویژگی‌ها می‌توانند به مدیریت روان آب‌های طوفان، کاهش آلودگی آب و ایجاد زیستگاه برای حیات وحش محلی کمک کنند.

منابع انرژی جایگزین: استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی را برای تامین انرژی موردنیاز بندر ترویج داده شود. این می‌تواند وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهد و انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد.

حمل‌ونقل پایدار: تشویق به استفاده از وسایل نقلیه کم آلایندگی، مانند کامیون‌های الکتریکی یا هیبریدی، در محوطه بندر. پیاده‌سازی سیستم‌‎های مدیریت ترافیک کارآمد برای کاهش ازدحام و بهینه‌سازی مسیرهای حمل‌ونقل.

حفاظت از تنوع زیستی: توسعه برنامه‌های مدیریت تنوع زیستی که حفاظت و احیای زیستگاه‌های طبیعی مانند جنگل‌های حرا در داخل و اطراف منطقه بندر را در اولویت قرار می‌دهد. این امر می‌تواند شامل ایجاد مناطق حائل، ایجاد مناطق حفاظت شده و اجرای پروژه‌های احیای زیستگاه باشد.

پیشگیری از نشت و واکنش اضطراری: اقدامات قوی پیشگیری از نشت اجرا شده و برنامه‌های واکنش اضطراری را برای رسیدگی موثر به نشت‌های تصادفی ایجاد شده و برای اطمینان از آمادگی در مواقع اضطراری باید تمرینات و تمرینات منظمی انجام شود.

مشارکت ذی‌نفعان: جوامع محلی، سازمان‌های زیست‌محیطی و سایر ذی‌نفعان را در فرایند تصمیم‌گیری مشارکت داده شود. به دنبال نظرات باشید و به نگرانی‌ها برای تقویت شفافیت و ترویج شیوه‌های پایدار رسیدگی شود.

پایش و گزارش: یک برنامه نظارتی برای ردیابی شاخص‌های زیست‌محیطی، مانند کیفیت هوا، کیفیت آب و تنوع زیستی ایجاد شود. به طور منظم از پیشرفت‌های انجام شده در به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی و دستیابی به اهداف پایداری گزارش داده شود.

تجربیات کشورهای مختلف در زمینه مکانیزه کردن بنادر از نظر ملاحظات زیست‌محیطی

کشورهای مختلف از نظر ملاحظات زیست‌محیطی تجربیات و رویکردهای متفاوتی برای مکانیزاسیون بنادر دارند. برخی از نمونه‌ها عبارتند از:

هلند: هلند به دلیل زیرساخت بندری پیشرفته و پایدار شناخته شده و بندر روتردام اقدامات مختلفی را برای کاهش اثرات زیست‌محیطی خود اجرا کرده است؛ از جمله استفاده از جرثقیل‌های الکتریکی، نیروی ساحلی برای کشتی‌ها، و ترویج سوخت‌های پاک‌تر. این کشور همچنین در تحقیق و توسعه فناوری‌های نوآورانه مانند سیستم‌های خودکار جابه‌جایی ظروف برای بهبود کارایی و کاهش انتشار سرمایه‌گذاری کرده است.

سنگاپور: سنگاپور کشور دیگری است که ملاحظات زیست‌محیطی را در عملیات بندری خود در اولویت قرار داده است. اداره بندر سنگاپور (PSA) ابتکارات متعددی را برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‍ای و بهبود بهره‌وری انرژی اجرا کرده است؛ مانند استفاده از جرثقیل‌های انباشته خودکار و برق‌رسانی تجهیزات بندر. «PSA» همچنین یک شاخص زیست‌محیطی کشتی (ESI) را معرفی کرده تا کشتی‌هایی با آلایندگی کم را تشویق به حرکت در بندر کند.

ایالات متحده: در ایالات متحده، بنادر مختلف رویکردهای مختلفی را برای مکانیزاسیون بنادر و ملاحظات زیست‌محیطی اتخاذ کرده‌اند. به عنوان مثال، بندر لس آنجلس یک برنامه اقدام هوای پاک را اجرا کرده که شامل اقداماتی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های بندری، مانند استفاده از تجهیزات بدون آلایندگی و ترویج استفاده از سوخت‌های پاک‌‎تر است. به طور مشابه، بندر سیاتل در پروژه‌های برق‌رسانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از عملیات بندر سرمایه‌گذاری کرده است.

چین: چین به سرعت در حال توسعه زیرساخت‌های بندری خود بوده و تلاش‌هایی برای رفع نگرانی‌های زیست‌محیطی انجام داده است. به عنوان مثال، بندر شانگهای اقداماتی را برای کاهش آلودگی هوا اجرا کرده است؛ مانند استفاده از نیروی ساحلی برای کشتی‌ها و اجرای مناطق کنترل انتشار. چین همچنین در فناوری‌های اتوماسیون برای بهبود کارایی و کاهش عملیات نیروی کار در بنادر خود سرمایه‌گذاری کرده است.

این مثال‌ها نشان می‌دهد که کشورهای مختلف استراتژی‌های مختلفی را برای رسیدگی به ملاحظات زیست‌محیطی در مکانیزاسیون بندر اتخاذ کرده‌اند. در حالی که برخی از کشورها پیشرفت قابل توجهی در اجرای شیوه‌های پایدار داشته‌اند، هنوز جا برای بهبود و به اشتراک‌گذاری بهترین شیوه‌ها در بین کشورها برای دستیابی به تعادل پایدارتر بین رشد اقتصادی و حفاظت از محیط زیست وجود دارد.

قوانین و استانداردهای زیست‌محیطی بالادستی در زمینه حمل‌ونقل مواد معدنی از طریق دریا و خشکی

چندین قانون و موافقت‌نامه بین‌المللی وجود دارد که بر حمل‌ونقل مواد معدنی از طریق زمین و دریا نظارت می‌کند. برخی از موارد کلیدی عبارتند از:

سازمان بین‌‎المللی دریانوردی (IMO): IMO یک آژانس تخصصی سازمان ملل است که استانداردهایی را برای ایمنی، امنیت و عملکرد زیست‌محیطی کشتی‌رانی بین‌المللی تعیین می‌کند. این سازمان مقررات و کنوانسیون‌های متعددی مانند کنوانسیون بین‌المللی برای جلوگیری از آلودگی کشتی‌ها (MARPOL) را تدوین کرده که محدودیت‌هایی را برای آلودگی هوا و آب از کشتی‌ها تعیین می‌کند.

کنوانسیون بین‌المللی ایمنی جان در دریا (SOLAS): «SOLAS» یک معاهده بین‌المللی ایمنی دریایی است که حداقل استانداردهای ایمنی را برای کشتی‌ها از جمله کشتی‌های حامل مواد معدنی تعیین می‌کند. جنبه‌هایی مانند طراحی، ساخت، تجهیزات و عملیات کشتی را برای اطمینان از ایمنی خدمه، مسافران و محیط زیست پوشش می‌دهد.

کنوانسیون بازل: کنوانسیون بازل یک معاهده بین‌المللی است که حمل‌ونقل فرامرزی و دفع زباله‌های خطرناک از جمله انواع خاصی از پسماندهای معدنی را تنظیم می‌کند. هدف آن به حداقل رساندن تولید زباله‌های خطرناک، اطمینان از مدیریت صحیح زیست‌محیطی و جلوگیری از ترافیک غیرقانونی این گونه زباله‌ها است.

کنوانسیون بین‌المللی هماهنگ‌سازی کنترل‌های مرزی کالا: این کنوانسیون که به عنوان کنوانسیون «TIR» نیز شناخته می‌شود، حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از طریق جاده و راه‌آهن را تسهیل می‌کند. این قانون رویه‌های ترانزیت گمرکی یکسانی را ایجاد می‌کند و گذرگاه‌های مرزی را ساده کرده و از حمل‌ونقل موثر و ایمن مواد معدنی در سراسر مرزها اطمینان می‌دهد.

کنوانسیون بین‌المللی برای کانتینرهای ایمن (CSC): «CSC» یک معاهده بین‌المللی است که استانداردهایی را برای ساخت و نگهداری کانتینرهای مورد استفاده در حمل‌ونقل بین وجهی تعیین می‌کند. این تضمین می‌کند که ظروف مورد استفاده برای حمل مواد معدنی از طریق خشکی و دریا ایمن، ایمن و مناسب برای هدف مورد نظر خود هستند.

کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییر آب‌وهوا (UNFCCC): «UNFCCC» یک معاهده بین‌المللی زیست‌محیطی است که هدف آن تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو برای جلوگیری از تداخل خطرناک انسانی با سیستم آب‌وهوایی است. این کشورها را تشویق می‌کند تا انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را از بخش‌های مختلف از جمله حمل‌ونقل کاهش دهند تا تغییرات آب‌و‌هوایی کاهش یابد.

تحلیل «SWOT» زیست‌محیطی احداث اسکله و پایانه مکانیزه مواد معدنی در غرب بندر شهید رجایی (هیمکو)

نقاط قوت:

کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای: مکانیزاسیون پایانه می‌تواند منجر به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از عملیات بندر شود؛ به خصوص اگر از تجهیزات الکتریکی یا آلایندگی صفر استفاده شود. این می‌تواند به بهبود کیفیت هوا و کاهش تاثیر فعالیت‌های بندری بر تغییرات آب‌وهوایی کمک کند.

بهبود بهره‌وری انرژی و سوخت: پایانه مکانیزه اغلب بازده انرژی و سوخت بهتری در مقایسه با عملیات سنتی دارند. این می‌تواند منجر به کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شود. احداث اسکله همراه با تجهیزات مربوطه به ارتقای ظرفیت عملیاتی صادرات و واردات مواد معدنی کشور و کاهش زمان توقف واگن‌ها در ایستگاه‌های راه‌آهن را منجر خواهد شد.

کاهش آلودگی صوتی: مکانیزاسیون بندر می‌تواند به کاهش آلودگی صوتی کمک کند؛ به خصوص اگر از تجهیزات کم صداتر استفاده شود. این امر می‌تواند تاثیرات مثبتی بر سلامت و رفاه افراد شاغل در پروژه و همچنین جوامع بشری مجاور طرح داشته باشد.

مدیریت پسماند پیشرفته: پایانه‌های مکانیزه می‌توانند سیستم‌های مدیریت پسماند موثرتری را پیاده‌سازی کنند که منجر به مدیریت و دفع بهتر مواد زاید تولید شده در طول فعالیت‌های بندری می‌شود. استفاده از پایانه مکانیزه می‌توان برخی از ضایعات و مواد باقی مانده را با استفاده از فیلترها و سیستم‌های جداسازی، جمع‌آوری و بازیافت کرد. این بازیافت می‌تواند منجر به کاهش تولید زباله و کم شدن آلودگی محیط زیست شود.

افزایش بهره‌وری:  افزایش راندمان بیشتر حمل و انبارش مواد معدنی با واگن متعلق به شرکت هیمکو و یا شرکت‌های ریلی و افزایش درآمد حاصله

افزایش شاخص‌های «HSE»: مکانیزاسیون انتقال مواد معدنی می‌تواند منجر به کاهش حوادث ناشی از حمل‌ونقل و مصرف سوخت، کاهش آسیب به زیرساخت‌ها، حوادث جاده‌ای و حوادث شغلی در انتقال مواد معدنی شود.

ارتقای شاخص‌های توسعه پایدار در پایانه: در سال‌های اخیر، ضرورت همگام بودن صنعت دریایی با اهداف توسعه پایدار در ایران مورد توجه قرار گرفته است. توسعه پایدار اصطلاحی بوده که در پایان قرن بیستم معرفی شد. طبق گزارش کمیسیون برتلند، توسعه پایدار به عنوان توسعه‌ای که نیازهای نسل فعلی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای برآوردن نیازهای خود برآورده می‌کند تعریف می‌شود. این مفهوم جنبه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی عملیات بندری را دربرمی‌گیرد. هر یک از این جنبه‌ها به عنوان شاخص‌های توسعه پایدار شناخته می‌شوند و تعادل بین آن‌ها برای پایداری عملیات پایانه‌های کانتینری ضروری است. به دلیل اتوماسیون و استفاده از تجهیزات مکانیزه، عملیات بارگیری و تخلیه در بنادر نسل چهار سریع تر و کارآمدتر انجام می شود. بنادر نسل چهار به دلیل استفاده از تجهیزات مدرن و به روز کارایی و بهره‌وری بیشتری داشته و همچنین در استفاده از منابع طبیعی نیاز کمتری دارند. از طرفی، در پایانه‌های بنادر نسل چهار به دلیل استفاده از تکنولوژی و تجهیزات پیشرفته، کیفیت خدمات بارگیری و تخلیه بهبود یافته است.

تبعیت از قوانین و مقررات ملی و بین‌المللی در زمینه حمل‌ونقل مواد: در تلاش برای به حداقل رساندن اثرات زیست‌محیطی و حرکت در جهت توسعه پایدار در بلندمدت، چندین قانون در مورد ساخت و توسعه بنادر در سطوح بین‌المللی ارائه شده است. این قوانین با هدف گنجاندن مسائل زیست‌محیطی در استراتژی‌های اصلی توسعه بندر و مبتنی بر استانداردهای سختگیرانه‌تر هستند. بنابراین، توسعه پایداری به طور فزاینده‌‌ای به عنوان یکی از محرک‌های کلیدی در توسعه بندر در دهه‌های آینده مورد توجه قرار خواهد گرفت. طی سه دهه آینده، صنعت دریایی، به ویژه بنادر و کشتی‌رانی، باید به الزامات بین‌المللی توجه کند تا در عملیات خود پایدارتر شود. چالش پیش روی این بخش این است که به این تعهدات عمل کند در حالی که از لحاظ اقتصادی همواره رو به پیشرفت باشد. همچنین مطابق دستورالعمل‌های موجود در زمینه حمل‌ونقل مواد خطرناک، با استفاده از تکنولوژی مکانیزه می‌توان تاثیرات منفی حمل‌ونقل و دفن مواد فله معدنی بر محیط زیست را کاهش داد و به طور کلی به بهبود وضعیت محیط زیست کمک کرد.

بهبود وضعیت اکوسیستم دریا و زیستگاه‌های حساس مانند جنگل‌های حرا: بنادر نسل سه و چهار با کاهش هزینه‌های انسانی و استفاده از تجهیزات خودکار توانایی کاهش ترافیک در بنادر، کاهش دپوی مواد در بنادر و افزایش ظرفیت بارگیری دارند که این امر منجر به حفظ محیط زیست دریا، کاهش آلودگی منظر و جلوگیری از انتشار مواد آلاینده در دریا می‌شوند و به حفظ منابع طبیعی آن از جمله آبزیان کمک می‌کنند.

ایجاد اشتغال و بهبود شرایط شغلی: ساخت پایانه مکانیزه مواد فله معدنی در استان هرمزگان می‌تواند تاثیر مثبت بسیار زیادی بر اشتغال در منطقه داشته باشد. ساخت و راه‌اندازی پایانه مکانیزه نیازمند نیروی انسانی ماهر و تخصصی در زمینه‌های مختلف است که می‌تواند از جمله فرصت‌های شغلی جدید در منطقه باشد. برای حفظ و نظارت بر سیستم‌های مکانیزه نیز نیاز به نیروی انسانی متخصص و فنی است.

نقاط ضعف:

سرمایه‌گذاری اولیه بالا: پیاده‌سازی فناوری‌های مکانیزاسیون بندری اغلب به سرمایه‌گذاری اولیه قابل توجهی نیاز دارد. این می‌تواند مانعی برای برخی بنادر، به ویژه در کشورهای در حال توسعه با منابع مالی محدود باشد.

محدودیت‌های تکنولوژیکی: برخی نگرانی‌های زیست‌محیطی، مانند استفاده از منابع انرژی تجدیدناپذیر یا دفع مواد خطرناک، ممکن است حتی با مکانیزاسیون بندر همچنان وجود داشته باشد. برای رفع این محدودیت‌ها به پیشرفت‌های تکنولوژیکی نیاز است.

جابه‌جایی شغلی بالقوه: مکانیزاسیون بندر می‌تواند منجر به جابه‌جایی شغلی برای کارگرانی شود که در عملیات دستی کار می‌کنند. این می‌تواند پیامدهای اجتماعی و اقتصادی داشته باشد، به ویژه در مناطقی که به شدت به اشتغال مرتبط با بندر وابسته هستند.

فرصت‌ها:

نوآوری و تحقیق: ایجاد این پایانه می‌تواند فرصتی برای تحقیق و توسعه بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری‌های نوآورانه برای بهبود عملکرد زیست‌محیطی مکانیزاسیون بندر ایجاد کند. این می‌تواند منجر به کشف راه حل‌ها و شیوه‌های جدیدی شود که پایدارتر هستند.

همکاری و اشتراک دانش: کشورها می‌توانند برای تسریع در اتخاذ استراتژی‌‎های مکانیزاسیون بندری پایدار با یکدیگر همکاری کرده و بهترین شیوه ها را به اشتراک بگذارند. این می‌تواند به غلبه بر چالش‌ها و ترویج اجرای گسترده شیوه‌های سازگار با محیط زیست کمک کند.

حمایت از سیاست: دولت‌ها می‌توانند سیاست حمایتی، مانند ارائه مشوق‌ها یا مقررات، برای تشویق اتخاذ شیوه‌های مکانیزاسیون بندری پایدار ارائه دهند. این امر می‌تواند محیطی مساعد برای بنادر ایجاد کند تا ملاحظات زیست‌محیطی را در اولویت قرار دهند.

ادغام با منابع انرژی تجدیدپذیر: مکانیزاسیون بندر را می‌توان با به‌کارگیری منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی یا بادی ادغام کرد تا انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد و پایداری را بهبود بخشد.

تهدیدها:

مقاومت در برابر تغییر: برخی از ذی‌نفعان ممکن است به دلیل نگرانی در مورد از دست دادن شغل یا اختلالات احتمالی در عملیات موجود، در برابر پذیرش مکانیزاسیون بندر مقاومت کنند. غلبه بر مقاومت و حصول اطمینان از انتقال آرام به شیوه‌های پایدار می‌تواند یک چالش باشد.

عدم آگاهی و دانش: آگاهی و دانش محدود در مورد مزایا و امکان‌سنجی شیوه‌های مکانیزاسیون بندری پایدار می‌تواند مانع پذیرش گسترده آن‌ها شود. برای رسیدگی به این موضوع ایجاد و راه‌اندازی کمپین‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی لازم است.

محدودیت‌های اقتصادی: هزینه‌های بالای مربوط به مکانیزاسیون بنادر می‌تواند مانعی برای بنادر، به ویژه در کشورهای در حال توسعه با منابع مالی محدود باشد. برای غلبه بر این محدودیت باید گزینه‌های تامین مالی مورد بررسی قرار گیرد.

چالش‌های نظارتی: مقررات ناسازگار یا ناکافی مربوط به ملاحظات زیست‌محیطی در مکانیزاسیون بندر می‌تواند مانع پیشرفت شود. مقررات شفاف و قابل اجرا برای اطمینان از انطباق و ترویج شیوه‌های پایدار موردنیاز است.

انتهای پیام//