روسیه به عنوان تامین کننده بخشی از موجودی انبارهای مس بورس فلزات لندن، نقش برجسته‌ای در تامین مس اروپا ایفا می‌کند و تحریم‌های وضع شده پس از حمله روسیه به اکراین و عدم خرید از تولیدکنندگان روسی، اروپا را با بحران کسری مس مواجه کرد و قیمت مس در این بازه از ۱۰ هزار دلار بر تن فراتر رفت. تنش‌های ژئوپلیتیک بین روسیه و اوکراین و به دنبال آن، افزایش نرخ بهره توسط دولت آمریکا و سایر بانک‌های مرکزی به دلیل افزایش تورم جهانی، در مقطعی خاص منجر به افزایش قیمت مس شد. افزایش قیمت سوخت منجر به افزایش هزینه حمل و نقل و سایر هزینه‌های تولید نیز شد که همین امر نیز در افزایش بهای کامودیتی‌ها از جمله مس بی‌تاثیر نبود.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی « فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت مشاوره اقتصادی آرمان آتورپات، تحولات سیاسی به ویژه در مورد ابرقدرت‌های جهان، اقتصاد جهانی و بازار کامودیتی‌ها را دستخوش تحولات چشمگیری می‌سازد. جنگ روسیه و اوکراین یکی از مصادیق این امر است. موقعیت روسیه در اروپا و میزان ذخایر انرژی روسیه سبب شده است تا این کشور، به عنوان شاهرگ تولید و توزیع سوخت و انرژی در جهان تلقی شود. اعمال تحریم‌های همه جانبه اتحادیه اروپا علیه روسیه پس از حمله نظامی این کشور به اوکراین، موجب ممنوعیت خرید انرژی و کامودیتی‌ها از روسیه شد. روسیه تامین کننده اصلی انرژی به اروپا شناخته می‌شود و در پی ممنوعیت واردات انرژی از روسیه، اروپا دچار بحران انرژی شد و به موجب آن، قیمت سوخت و بالطبع قیمت کامودیتی‌ها افزایش یافت. ماهیت بین‌المللی بحران جدید در اروپا و روسیه در آینده پیامدهای عمیقی بر روابط بین‌الملل در جهان به خصوص در اروپا و آسیا داشت و صنایع معدنی نیز از این تحولات بی‌نصیب نماند.
بازار مس روسیه و تاثیر آن در اروپا
روسیـه علاوه بر انـرژی، یکی از بزرگ‌تریـن تامین‌‌کنندگــان و صادرکنندگان مــس در سطـح جهان نیز به شمار می‌رود. حدود ۴ درصــد از مس تصفیه شده در جهان توسط این کشور تولید می‌شود و با توجه به اینکه مصرف مس تصفیه شده در این کشور بالا نیست، بنابراین مس تولیدی در این کشور به صورت کنسانتره و یا مس تصفیه شده صادر می‌شود.
نمودار ۱، نشان دهنده بازار مس تصفیه شده در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ است. همان طور که در نمودار نیز مشخص است، در بازه زمانی مورد نظر، به طور متوسط تنها ۳۸ درصد مس تصفیه شده تولیدی روسیه، در داخل کشور استفاده شده و باقی‌مانده آن صادر شده است. کاتد مس روسیه به صورت عمده به اروپا صادر می‌شود و مازاد آن به انبارهای بورس فلزات لندن منتقل می‌شود. شایان ذکر است بزرگ‌ترین مبادی صادراتی کاتد مس برای روسیه، هلند و چین هستند که سهم چین همواره در حال افزایش است.
در سال ۲۰۲۱، روسیه بالغ بر ۱۵۵ هزار تن کاتد تولید شده خود را به چین صادر کرده است. این رقم ۳۶ درصد صادرات کاتد مس روسیه را تشکیل می‌دهد. این نمودار به وضوح نشان می‌دهد با توجه به نقش برجسته روسیه در تامین مس منطقه، حذف این کشور به عنوان یکی از تامین کنندگان مس نه تنها ضرر هنگفتی به روسیه وارد ساخت بلکه هزینه‌های تامین مس را در سطح منطقه و حتی کلان‌تر در مقیاس جهانی دچار تحول کرد.
جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌های وضع شده از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه، تحولات گسترده‌ای را بر بازار معاملات مس در جهان به وجود آورد. اولین اثر، کاهش تقاضای مس تصفیه شده و محصولات مسی روسیه در جهان و در پی آن کاهش صادرات این محصولات بود؛ چراکه روسیه در ترخیص کالاها در گمرک و تشریفات مربوط به صادرات با مشکل مواجه شد. افزون بر این، تولید کارخانه‌های ذوب مس به دلیل مازاد عرضه بازار داخلی کاهش یافت.
همچنین نقش تامین مالی مس روسیه در خارج از کشور به شدت افت پیدا کرد. به گزارش بلومبرگ، برخی از بانک‌ها خرید اعتباری کاتد مس روسیه را متوقف کردند. این اقدام منجر به کاهش شدید تقاضای واردات برندهای روسی شد. مقداری از کاتد مس روسیه برای تحویل به انبارهای بورس فلزات لندن منتقل شد. با این حال، به دلیل کمتر بودن کانتینر و کشتی، تجارت مس این کشور در بازه زمانی درگیری روسیه و اوکراین، بسیار محدود بود. در نهایت، درگیری روسیه و اوکراین به صورت مستقیم منجر به کاهش عرضه کاتد مس این کشور در اروپا و همین عامل محرکی جهت افزایش قیمت مس شد. مشکل جدی لجستیک در دریای سیاه ناشی از درگیری روسیه و اوکراین، مانع از صادرات مس تصفیه شده از قزاقستان و ازبکستان به ترکیه، فرانسه، بریتانیا و سایر کشورهای اروپایی نیز شد.
کسری انبارهای مس در پی جنگ روسیه و اوکراین
یکی از مهم‌ترین تبعات این جنگ را می‌توان کاهش میزان کاتد ارسالی از آسیا و اروپا به دلیل بسته بودن مسیرهای آبی، تحریم‌ها علیه روسیه و عدم تامین مس ارسالی از این مناطق به انبار بورس فلزات لندن برشمرد که این مقدار بیش از کاتد ارسالی از سایر مناطق جهان به این انبارها بود و این به معنی کسری عرضه در بازارهای خارجی و کاهش موجودی انبارهای بورس فلزات لندن بود. کاتد صادراتی روسیه به اروپا پس از کسر میزان مصرف داخلی اروپا در انبارهای بورس فلزات لندن ذخیره می‌شد. بنابراین با وضع تحریم‌های امریکا و اروپا علیه روسیه، موجودی مس انبارهای بورس فلزات لندن دچار کسری شد و این امر به افزایش قیمت مس انجامید. ذکر این نکته حائز اهمیت است که ۳ درصد از موجودی انبارهای مس بورس فلزات لندن از سوی روسیه تامین می‌شد.
نمودار ۲ منعکس کننده تاثیر جنگ اوکراین و روسیه بر قیمت جهانی مس پس از حمله روسیه به اوکراین (۲۴ فوریه) تا یک ماه پس از حمله روسیه است. با توجه به نمودار ۲، مشخص است که پس از حمله روسیه به اوکراین در فصل اول سال ۲۰۲۲، جهش قیمتی در بازار مس مشاهده شد و برای نخستین بار قیمت جهانی مس از ۱۰ هزار دلار بر تن فراتر رفت و تا پایان ماه آوریل(پیش از اوج‌گیری مجدد کرونا در چین) در همین کانال قیمتی باقی ماند. مس در ماه می به رکورد ۱۰ هزار و ۷۴۷ در هر تن رسید اما از آن زمان به دلیل رکود اقتصادی چین به سبب اوج‌گیری مجدد کرونا در این کشور، بزرگ‌ترین مصرف کننده فلزات، قیمت مس بین ۹هزار تا ۱۰ هزار دلار کاهش یافت.
شایان ذکر است جهش قیمتی که طی دو هفته ایجاد شد، تنها ناشی از کاهش عرضه مس نبود بلکه دغدغه‌های مبنی بر کسری فلزات غیر آهنی در جهان پس از آغاز این جنگ وجود داشت که به این افزایش قیمت دامن زد.
تاثیر افزایش بهای سوخت بر قیمت مس
با توجه به اینکه روسیه یکی از تامین‌کنندگان اصلی سوخت و انرژی اروپا محسوب می‌شود، یکی دیگر از تاثیرات عمیق جنگ این کشور با اوکراین که بر تولید تمامی صنایع تاثیر گذاشته و حتی موجب تورم جهانی نیز شده است، افزایش قیمت سوخت و انرژی در جهان است که ناشی از پیامدهای تحریم‌ها علیه روسیه است. افزایش قیمت انرژی منجر به افزایش بهای تمام شده محصــولات و در پی آن کاهش میــزان تولیــد کامودیتی‌ها در جهان شد.
در بین کشورهای اروپایی، آلمان بیش از سایر کشورها از تبعات این جنگ متضرر شد. آلمان بیشتر انرژی مورد نیاز خود برای تولید برق را از گاز طبیعی روسیه، تامین می‌کرد که در پی تحریم‌های وضع شده علیه روسیه، این کشور در تامین انرژی و سوخت دچار چالش‌های اساسی شد.
تنش‌های ژئوپلیتیک بین روسیه و اوکراین و به دنبال آن افزایش نرخ بهره توسط دولت آمریکا و سایر بانک‌های مرکزی به دلیل مهار تورم جهانی، منجر به افزایش قیمت مس شد. افزایش قیمت سوخت منجر به افزایش حمل و نقل و سایر هزینه‌های تولید نیز شده است که همین امر نیز در افزایش بهای کامودیتی‌ها از جمله مس بی تاثیر نبوده است.
به طور کلی می‌توان بیان کرد که تورم جهانی بی سابقه که در اثر مناقشه روسیه و اکراین رخ داد و در پی آن تحریم‌های وضع شده علیه روسیه نه تنها باعث ایجاد اختلالاتی در حمل و نقل و افزایش بهای کامودیتی‌ها شد، بلکه مسبب کاهش قدرت خریداران در سطح جهان شده است و در نهایت به تضعیف صنایع مختلف و به تبع آن صنعت مس جهانی انجامید.
