میزان تولید محصولات طویل فولادی در کشور ما طی سال‌های اخیر با نوسان همراه بوده است. در حالی که مصرف فولاد در کشور همواره رو به کاهش بوده اما تولید آن در برخی سال‌ها افزایش داشته است. این امر نشان می‌دهد توازن میان تولید و مصرف در حال زوال است و باید سیاست‌گذاران به حوزه‌های مصرف بیش از گذشته توجه کنند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین»، صنعت فولاد کشور طی یکی دو سال اخیر، نوسانات قابل توجهی را در زمینه قیمت و مصرف پشت سر گذاشت و به همین دلیل در سال جاری تولید محصولات فولادی (تیرآهن، نبشی، ناودانی و…) با نوسان همراه بوده است.
سیاست‌گذاری‌های متناقض دولت و تعدد واحدهای تولیدی در این حوزه که عموما ظرفیت‌های بسیار پایینی دارند، باعث ایجاد نوسان و سرگردانی بازار محصولات طویل فولادی در یکی دو سال اخیر شده است. هر چند که هنوز رکود بر صنایع مصرف‌کننده فولاد در کشور حاکم است.
همان‌طور که در نمودار ۱ مشخص است، طبق گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در سال ۱۳۹۶ میزان تولید محصولات فولادی ۱۷میلیون و ۲۵۲ هزار تن بود که هشت میلیون و ۲۲۵ هزار تن از آن یعنی حدود ۴۵ درصد به محصولات طویل فولادی مانند تیرآهن، میلگرد و سایر مقاطع اختصاص داشت.
در سال ۱۳۹۷ تولید محصولات فولادی ۱۱ درصد رشد کرد ولی در بخش تیرآهن و مقاطع فولادی شاهد کاهش تولید بودیم زیرا بیشترین میزان تولید به میلگرد اختصاص داشت. تولید محصولات فولادی طویل در این سال به ۹ میلیون و ۶۳۰هزارتن رسید که رشد ۱۷ درصدی را نسبت به سال ۹۶ نشان می‌دهد.
نمودار ۲ میزان تولید مقاطع فولادی را در دو سال اخیر نشان می‌دهد. همان‌طور که در این نمودار مشاهده می‌شود، در سال ۹۶ میزان تولید تیرآهن در کشور به یک میلیون و ۱۲۳ هزارتن رسید. علاوه بر این میزان تولید سایر مقاطع فولادی نیز ۸۵۹ هزار تن بود. در سال ۹۷ میزان تولید تیرآهن هشت درصد کاهش یافت و به یک میلیون و ۳۵ هزار تن رسید. تولید مقاطع فولادی نیز با کاهش همراه بود؛ به‌طوری که افت ۱۰ درصدی را در این بخش شاهد بودیم و تولید مقاطع فولادی ۷۶۹ هزار تن به ثبت رسید.
نمودار ۳ حاکی از آن است که در سه‌ماه ابتدای سال جاری شاهد رشد تولید انواع محصولات فولادی، به ویژه محصولات طویل بودیم. به‌طوری که میزان تولید این محصـــولات با رشـــد ۱۶ درصـــدی، از چهــارمیلیون و ۵۵۹ هزار تن در سه ماه ابتـــدای ۹۷ به ۵ میلیون و ۲۷۱ هزار تن رسید. در میان مقاطع طویل فولادی، میزان تولید تیرآهن با رشد ۲۲ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷ که میزان تولید ۲۴۶ هزار تن بود، به ۳۰۱ هزار تن رسید اما در بخش مقاطع شاهد کاهش یک درصدی تولید بودیم و میزان تولید این محصولات از ۲۰۵ هزار تن در سال ۹۶، به ۲۰۳ هزار تن در سه ماهه اول سال جاری رسید.
نمودار ۴ سهم هر یک از محصولات فولادی را نشان می‌دهد. در سال ۹۷ تیرآهن ۵٫۴ درصد، میلگرد ۴۱ درصد و مقاطع فولادی ۴ درصد از میزان تولید محصولات فولادی را به خود اختصاص دادند. در سه ماه ابتدایی سال جاری سهم تیرآهن از محصولات فولادی ۵٫۱ درصد، میلگرد ۳۴٫۸درصد و سایر مقاطع تنها ۳٫۴ درصد بود.
ذوب آهن بزرگ‌ترین نقش‌آفرین مقاطع طویل فولادی
نقش‌آفرین اصلی تیرآهن و مقاطع فولادی از این دست چندان زیاد نیستند و آمار تولید این محصولات گویای این موضوع است. بزرگ‌ترین تولیدکننده تیرآهن و مقاطع فولادی در کشور ذوب آهن است که ظرفیت تولید محصولات در شرکت یاد شده به حدود سه میلیون و ۶۰۰ هزار تن می‌رسد، در حالی که تولید ذوب آهن در سال ۹۶ به دو میلیون و ۱۸۰هزار تن (مجموع شمش، میلگرد، تیرآهن، مقاطع و سایر محصولات فولادی) رسید. ذوب آهن در سال ۹۷ رشد تولید چندانی را تجربه نکرد و توانست دو میلیون و ۱۸۱ هزار تن محصول تولید کند. این شرکت در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده تیرآهن کشور است.
نمودار ۵ حاکی از آن است که طبق گزارش ماهانه ذوب آهن به کدال، این شرکت در سال ۹۶، ۷۴۳ هزار و ۲۱۸ تن تیرآهن، ۵۰۸ هزار و ۷۵۶ تن میلگرد، ۱۷ هزار و ۶۰۰ تن مقاطع فولادی، سه هزار و ۵۵۴ تن ریل، ۹۳ هزار و ۴۰۴ تن کلاف و ۸۱۳ هزار و ۷۰۶ تن شمش کالایی تولید کرد.
در سال ۹۷ با توجه به جریان بازار، میزان تولید محصولات فولادی در این شرکت با رشد همراه بود اما از میزان تولید شمش(کالایی) توسط این شرکت کاسته شد. به این صورت که میزان تولید تیرآهن در ذوب آهن ۷۴۴هزار و ۸۳۷ تن، میلگرد ۶۱۰ هزار و ۹۱۲تن، سایر مقاطع ۳۱ هزار و ۵۱۳ تن، کلاف ۶۷ هزار و ۸۸۴ تن و شمش کالایی ۷۲۴ هزار و ۲۸۰ تن بوده است. به این ترتیب در بخش شمش کالایی و کلاف شاهد کاهش تولید و در سایر محصولات شاهد رشد بوده‌ایم.
ذوب آهن در سال جاری به روند رو به رشد تولید محصولات فولادی خود ادامه داد. نمودار ۶ گویای همین موضوع است. با توجه به اینکه آمار پنج ماه ابتدای سال جاری توسط ذوب آهن منتشر شد، اما در این گزارش سه ماهه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا با آمار کلی کشور ارائه شده توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد قابل مقایسه باشد.
ذوب آهن در سه ماه ابتدای سال جاری ۲۳۰ هزار و ۸۶۷ تن تیرآهن، ۱۵۰ هزار و ۱۳۵تن میلگرد، ۱۷۹ هزار و ۱۴۰ تن شمش کالایی، ۱۶ هزار و ۵۸۶ تن کلاف، سه هزار و ۴۵۰ تن ریل و ۱۷ هزار و ۸۹ تن سایر محصولات تولید کرد. در مدت مشابه سال ۹۷ ذوب آهن توانسته بود ۱۸۱ هزار و ۳۳۲تن تیرآهن، ۱۳۰ هزار و ۳۴۲ تن میلگرد، ۲۱۹ هزار و ۳۳۹ تن شمش کالایی، ۲۵ هزار و ۹۶۷ تن کلاف، ۹ هزار و ۴۷۳ هزار تن مقاطع فولادی تولید کند. لازم به ذکر است که این شرکت در ۳ ماه ابتدای سال گذشته ریل تولید نکرد.
هر چند که ذوب آهن مهم‌ترین نقش را در تولید محصولات طویل فولادی دارد اما نباید فراموش شود که ظرفیت تولید این شرکت حدود ۳٫۶ میلیون تن است و تولید حدود ۲٫۲ میلیون محصولات فولادی، نشان از ۱٫۴ میلیون تن ظرفیت خالی در این شرکت دارد. به‌عنوان مثال ظرفیت تولید تیرآهن در ذوب آهن حدود یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن است، در حالی که تولید این محصول در شرکت مورد نظر در سال ۹۷ به ۷۴۵ هزار تن رسید.
این میزان تولید می‌توانست علاوه بر تامین به‌موقع مواد اولیه، با مصرف داخلی و فعال شدن پروژه‌های عمرانی افزایش یابد اما رکود حاکم بر ساخت‌وساز و عدم تخصیص بودجه‌های عمرانی بنا به دلایل مختلف، نه‌تنها ظرفیت ذوب آهن، بلکه تقریبا تمام شرکت‌های حوزه مقاطع طویل فولادی را خالی گذاشته است. اتفاقی که می‌تواند در درازمدت به فاجعه بزرگی در این صنعت بدل شود و زیان‌دهی و احتمالا تعطیلی برای برخی واحدهای فولادی به همراه داشته باشد.
