یکی از مهم‌ترین اهداف سیاست‌گذاران کلان صنعت فولاد کشور، مقابله با خام‌فروشی و تولید محصولات دارای ارزش افزوده است. این هدف در راستای تحقق برنامه‌های کلان کشور به ویژه در افق ۱۴۰۴ برای صنعت فولاد در نظر گرفته شده اما کمتر از نگاه ملی به آن توجه شده است. عمده سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در صنایع پایین‌دستی و دارای ارزش افزوده فولاد کشور طی سالیان اخیر توسط بخش خصوصی انجام شده است و علی‌رغم ضرورت توسعه این صنایع، تولیدکنندگان با چالش‌های مختلفی اعم از نحوه قیمت‌گذاری زنجیره فولاد، کمبود مواد اولیه، وضع عوارض صادراتی، قطعی برق و… دست و پنجه نرم می‌کنند. با این حال، برخی شرکت‌های بخش خصوصی در پایین‌دست فولاد، علی‌رغم تمامی این مشکلات توانسته‌اند با به کارگیری از دانش و تکنولوژی روز تولید و همچنین نیروهای انسانی متخصص و کاردان بر معضلات موجود غلبه کنند و تولید محصولات نوین و نهایی صنعت فولاد را در دستور کار خود قرار دهند. در این زمینه، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با خلیلی، مدیرعامل شرکت فولاد البرز ایرانیان گفت‌وگو کرده که مشروح آن در ادامه آمده است:
لطفا در خصوص پیشینه شرکت فولاد البرز ایرانیان و محصولات این شرکت توضیحاتی بفرمایید.
شرکت فولاد البرز ایرانیان ( فایکو) فعالیت خود را در سال ۱۳۹۳ با هدف تولید انواع مقاطع گرم فولادی با اشکال، ابعاد و مشخصات متنوع در استان مازندران آغاز کرده است. تولید سالیانه بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی، این مجتمع را در زمره بزرگ‌ترین تولیدکنندگان مقاطع گرم فولادی در کشور و همچنین منطقه قرار داده است. تنوع محصولات تولیدی در فایکو شامل میلگردهای صنعتی و ساختمانی با قطر هشت تا ۳۲ میلی‌متر به ظرفیت ۷۵۰ هزار تن و همچنین انواع تیرآهن‌های سری IPE و IPN ، ناودانی‌های سری UPE و UPN و نبشی‌های بال مساوی و نامساوی از ارتفاع مقطع ۸۰تا ۳۲۰ میلی‌متر است. ظرفیت تولید انواع تیرآهن ۳۰۰ هزار تن است و ظرفیت تولید نبشی نیز به ۱۵۰هزار تن می‌رسد. ضمن اینکه ظرفیت تولید ناودانی شرکت فولاد البرز ایرانیان ۱۵۰ هزار تن است و در زمینه تولید مقاطع فولادی دیگر نیز ۱۵۰هزار تن ظرفیت داریم که جمعا به ظرفیت ۷۵۰هزار تن است.
مزایا و برتری محصولات تولیدی این شرکت نسبت به نمونه‌های مشابه داخلی چیست؟
دسترسی بدون واسطه به شاه‌راه جاده‌ای تهران مشهد، ایستگاه اختصاصی ریل آهن متصل به شبکه سراسری ریلی کشور، پست اختصاصی برق ۲۲۰ تا ۲۳۰ کیلووات متصل به رینگ اصلی انتقال نیروی سراسری، پست اختصاصی گاز طبیعی با ظرفیت ۱۰ هزار مترمکعب و خطوط تولید تمام اتوماتیک و هوشمند مجهز به پیشرفته‌ترین تجهیزات و ماشین‌آلات روز دنیا، امکان تولید محصولات ذکر شده را مطابق با کلیه استانداردهای ملی جهت به کارگیری در بازارهای داخلی و صادراتی فراهم کرده است؛ به نحوی که بخش قابل توجهی از مجموعه محصولاتی که تاکنون در این مجتمع تولید شده، کشور را از واردات آن‌ها بی‌نیاز کرده است.
ماده اولیه مورد نیاز شما چیست و با چه چالش‌هایی در این زمینه مواجه هستید؟
شرکت فولاد البرز ایرانیان عمدتا از دو گرید اصلی شمش فولادی برای تامین ماده اولیه استفاده می‌کند. یکی از آن‌ها، شمش ۳SP است که در تولید مقاطع فولادی مانند تیرآهن، نبشی و ناودانی به کار می‌رود. شمش فولادی دیگر نیز گرید ۵SP بوده و طول آن ۱۲ متر است که برای تولید میلگرد استفاده می‌شود. ما شمش فولادی را از تامین‌کنندگان اصلی در بورس کالای ایران همچون فولاد خوزستان، آهن و فولاد ارفع و… تهیه می‌کنیم. لازم به ذکر است که تمام مواد اولیه شرکت از بورس تامین می‌شود و امکان خرید شمش از بازار آزاد وجود ندارد؛ چراکه شمش فولادی با گریدهای مورد نیاز در بازار آزاد یافت نمی‌شود. حتی در صورتی که شمش فولادی در بازار آزاد موجود باشد، از نوع القایی خواهد بود که خرید آن با توجه به ظرفیت روزی سه تا چهار هزار تنی شرکت فولاد البرز ایرانیان همخوانی ندارد زیرا میزان تولید شمش القایی در واحدهای تولیدی بسیار کم است و آن‌ها می‌توانند حداکثر ۲۰۰ تن شمش در روز به ما تحویل دهند. بنابراین اگر بخواهیم با ظرفیت کامل تولید داشته باشیم، باید از ۱۰ تولیدکننده شمش القایی خرید کنیم که هم باعث هدررفت زمان و انرژی می‌شود و هم اینکه صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
البته باید توجه داشت که طبق دستورالعمل و شیوه‌نامه فولادی، باید به هر میزان که تامین مواد اولیه را از بورس کالا انجام دادیم، به همان میزان نیز محصول در بورس کالا عرضه کنیم که خوشبختانه مجموعه نیز طبق همین دستورالعمل محصولات خود را در بورس کالا عرضه می‌کند. شرکت فولاد البرز ایرانیان پس از اینکه به تعهدات خود برای عرضه در بورس عمل کرد، می‌تواند محصول خود را در بازار آزاد نیز به فروش برساند.
در حال حاضر تولیدکنندگان میلگرد و مقاطع فولادی کشور با چه چالش‌هایی مواجه هستند و نقش دولت و سازمان‌های ذی‌ربط در رفع آن‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
سامانه بهین‌یاب که از طریق آن سهمیه شرکت‌های نوردی برای تامین مواد اولیه تامین می‌شود، با میزان ظرفیت درج شده در پروانه‌های بهره‌برداری فاصله بسیاری دارد. مشخص نیست که سهمیه‌های شرکت‌های نوردی از سوی سامانه بهین‌یاب با چه ملاکی تعیین می‌شــود. نحــوه محاسبه سهمیه‌بندی شرکت‌ها از سوی سامانه بهین‌یاب کاملا اشتباه است و هنوز تولیدکنندگان نمی‌دانند که ملاک محاسبه سهمیه‌بندی چیست. اینکه این سهمیه‌بندی بر اساس پروانه بهره‌برداری، سرمایه در گردش و یا میزان تولید سال‌های گذشته صورت پذیرفته است. اگر این ملاک‌ها را مبنای سامانه در نظر بگیریم، ممکن است یک واحد تولیدی در یکی دو سال اخیر به بهره‌برداری رسیده و پیش از این تولید نکرده باشد. در این صورت چه ملاکی برای تعیین سهمیه مواد اولیه این واحد در نظر گرفته می‌شود. تعیین سهمیه‌ها و سقف خرید شمش فولادی به عنوان ماده اولیه در سامانه بهین‌یاب بر اساس ملاک‌های آن کاملا اشتباه بوده و این امر به طور مستقیم بر کاهش میزان تولید شرکت ما تاثیرگذار بوده است. میزان سهمیه تعیین شده برای شرکت فولاد البرز ایرانیان در سال گذشته ۴۰ هزار تن بوده است و در صورتی که این میزان به ۷۰ تا ۸۰ هزار تن در ماه برسد، شرکت ما هم توان تولید محصول از ماده اولیه را دارد و هم اینکه بازار خوبی برای فـــروش در اختیــار خواهــد داشت. متاسفانه علی‌رغم تمام پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های صورت گرفته با مسئولان مربوطه در استان مازندران و وزارت صنعت، معدن و تجارت، هیچ یک از مسئولان پیگیری نامه را نمی‌پذیرند و به یکدیگر محول می‌کنند و پاسخگوی ما نیستند. بنابراین اگر مسئولان بتوانند سهمیه‌بندی سامانه بهین‌یاب برای تامین مواد اولیه شرکت‌های نورد فولادی را بر اساس پروانه بهره‌برداری در نظر بگیرند و سهمیه‌بندی را اصلاح کنند، طبیعتا میزان تولید شرکت ما و شرکت‌هــای دیگــر افزایش خواهــد یافــت و نـرخ بهره‌برداری شرکت نیز به ۷۰ تا ۸۰ درصد ظرفیت اسمی خواهد رسید.
از سوی دیگر، در کشور ما یک سامانه جامع و یکپارچه که تمام موضوعات مرتبط با تولیدکنندگان را در بر بگیرد، وجود ندارد. در حال حاضر، برای ثبت و درج اطلاعات مربوط به خرید و فروش نیازمند استقرار یک تیم چند نفره در دوره‌های مختلف زمانی هستیم. همچنین وزارتخانه‌های مختلف مانند وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت اقتصاد، اداره مالیات، تامین اجتماعی، سامانه جامع تجارت، بهین‌یاب، سامانه مهتاب، گمرک و… برای تکمیل اطلاعات خود برای تولیدکننده، هر بار یک فرم در سامانه‌های مجزا قرار می‌دهند. امروز دغدغه بسیاری از تولیدکنندگان این است که چگونه اطلاعات درخواستی را در سامانه‌های یاد شده بارگزاری کنند. با توجه به پیشرفت‌های جمعآوری اطلاعات در دنیا از تولیدکنندگان، بنابراین صحیح نیست در کشور ما هر یک از سازمان‌های متولی به صورت جزیره‌ای عمل کنند؛ چراکه اطلاعات در سامانه‌های کنونی به صورت ناقص درج می‌شود و طبعا نتایج رضایت‌بخشی از درج اطلاعات ناقص کسب نخواهد شد. بدون شک در شرایط کنونی نیازمند ادغام و یکپارچه‌سازی سیستم‌های دریافت اطلاعات برای سازمان‌ها هستیم. این امر نه تنها به بهره‌وری سازمانی تولیدکنندگان کمک خواهد کرد بلکه باعث می‌شود سازمان‌های متولی نیز اطلاعات مورد نیاز خود را از آن استخراج کنند.
استراتژی شرکت فولاد البرز ایرانیان در حوزه صادرات چیست؟
صنعت فولاد پس از صنایع نفت و گاز، دومین صنعت پرحجم تجارت در سطح جهان به شمار می‌آید و در همین راستا، یکی از اساسی‌ترین راه‌های توسعه کشورهای وابسته به اقتصاد نفتی، توسعه صادرات غیر نفتی محسوب می‌شود. همچنین با توجه به مزیت نسبی و رقابتی در کشور در زمینه تولید فرآورده‌های فولادی و محصولات فلزی، تجارت کالاهای صنعتی به عنوان موتور رشد و توسعه صنعتی در کشورهای مختلف جهان در کانون توجه قرار گرفته است. از این رو، یکی از برنامه‌های اصلی شرکت فولاد البرز ایرانیان، توسعه و گسترش صادرات محسوب می‌شود. با توجه به اینکه شرکت در نزدیکی بندر امیرآباد واقع شده است، موقعیت استراتژیک خوبی از لحاظ صادرات داریم؛ چراکه کشورهای همسایه مانند ترکیه، ترکمنستان، گرجستان و حتی عراق نیز بازار خوبی محسوب می‌شوند اما باید در نظر داشت که صادرات نیز با توجه به دشوار شدن شرایط تحریمی و نوسان نرخ ارز و نحوه رفع تعهد ارزی، دشواری‌های خاص خود را دارد.
نقش تحریم در صنعت فولاد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با وجود اثرگذاری تحریم‌ها، فرصت مناسبی برای تولیدکنندگان فولاد در کشور به منظور بومی‌سازی و توجه به ساخت داخل به وجود آمده است؛ به طوری که شرکت فولاد البرز ایرانیان از طریق کارگاه‌های دانش‌بنیان و خودمحور، نیروهای خود را آموزش داده است و این افراد دوره‌های آموزشی متعددی را گذرانده‌اند. حتی در صورت نیاز هم برخی از افراد به خارج از کشور جهت یادگیری اعزام شده‌اند. در همین راستا، در تلاش هستیم تا بتوانیم طی برنامه پنج ساله، تمام نیازهای تعمیر و نگهداری داخلی شرکت را مرتفع سازیم. ضمن اینکه در صورت نیاز قصد داریم یک کنسرسیوم میان شرکت‌های کوچک ساخت ماشین‌آلات در کشور پدید آوریم و پروژه‌های مرتبط با تعمیر و نگهداری را انجام دهیم.
چشم‌انداز شرکت فولاد البرز ایرانیان در اجرای طرح‌های توسعه چیست؟
طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در تلاش هستیم با بهره‌گیری از تمامی امکانات موجود، تولید و فروش مجموعه را به ظرفیت ۱۰۰ درصدی برسانیم و با توجه به تقاضای داخلی و صادراتی، بازارهای هدف خود را گسترش دهیم. همچنین به دنبال آن هستیم که به سبد محصولات شرکت، تسمه پهن فولادی را که تولید آن، پیش از این در انحصار شرکت ذوب‌آهن اصفهان بوده است را اضافه کنیم.
