طی سال‌های گذشته اکتشافات بخش معدن با کندی همراه شده بود این مسئله در درازمدت برای این بخش مناسب نیست. ضمن اینکه منابع مالی مناسب به سمت اکتشافات به‌خوبی هدایت نشدند.
«فلزات‌آنلاین» برای بررسی چالش‌های تامین مالی اکتشافات معدنی با رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی به گفت‌وگو نشسته است. راضیه لک اعتقاد دارد عدم تخصیص بودجه مناسب به اکتشافات معدنی و به‌ویژه سازمان زمین‌شناسی مانع از توسعه اکتشافات شده است و عملا سرمایه‌گذاران به این حوزه وارد نشده‌اند.
معتقد است وظیفه حاکمیت است که با تولید داده‌های اکتشافی پایه و مطمئن، سرمایه‌گذاران را به این حوزه جذب کند. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
چرا اکتشافات معدن نتوانسته است متناسب با پتانسیل‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای کشور رشد کند؟
طی سالیان گذشته اکتشافات انجام شده در کشور ما عمدتا در سطح بوده است. این در حالی است که کشورهای توسعه یافته به‌سمت اکتشاف ذخایر در عمق و پنهان رفته‌اند اما کشور ما هنوز به اکتشاف ذخایر پنهان ورود پیدا نکرده است.
همچنین معمولا ذخایر شناسایی شده در سطح نیز دارای عیار بالا هستند. برنامه اکتشاف در کشور این است که ذخایر پنهان و عمیق تا عمق ۵۰۰ متری زمین، مورد شناسایی قرار گیرند و این ذخایر باید به‌گونه‌ای باشند که استخراج آن‌ها با صرفه اقتصادی همراه باشد.
ضمن اینکه ذخایر با عیار پایین‌سطحی نیز یکی از اهداف اکتشافات هستند. البته هنوز به دنبال ذخایر با عیار پایین و در عمق نیستیم، بنابراین میتوان گفت فاصله اکتشافات معدنی در کشور ما با دنیا و کشورهای توسعه‌یافته نسبتا زیاد است که برای جبران آن باید اکتشاف در کشور شتاب جدیدی پیدا کند.
در صورتی که سازمان زمین‌شناسی با منابع مالی موجود قادر است در هر سال ۵۰ ورقه تولید کند که به این ترتیب طی ۵ سال آینده تنها ۲۵۰ ورقه تولید خواهد شد.
ممکن است این پرسش مطرح شود که چرا برنامه ششم با شاخص‌های اختصاصی سازمان زمین‌شناس همخوانی ندارد؟
در پاسخ باید عنوان کرد که برنامه ششم توسعه نیاز کشور برای توسعه بخش معدن را لحاظ کرده است. تامین مالی اکتشافات زمین‌شناسی در دیگر کشورها چگونه انجام می‌شود و این کشورها چه رویکردهایی را برای توسعه بخش معدن اتخاذ کرده‌اند؟
بودجه سازمان‌های زمین‌شناسی کشورهای توسعه یافته و حتی کشور ترکیه با بودجه سازمان زمین‌شناسی ایران قابل قیاس نیست برای مثال سازمان زمین‌شناسی آمریکا به‌عنوان یکی از مراجع معدنی، بودجه خود را از پنتاگون دریافت می‌کند و سومین ارگان دولتی در آمریکا است که بالاترین بودجه را دریافت می‌کند.
بودجه این سازمان سالانه یک میلیارد دلار است و بنابراین به‌شدت در این حوزه فعالیت می‌کند. سازمان‌های زمین‌شناسی در دنیا نه‌تنها با هدف اکتشاف معدن بلکه با هدف توسعه پایدار، حفظ محیط‌زیست، حفظ کره زمین و تعامل صحیح میان معدن‌کاری و محیط زیست فعالیت می‌کنند.
اگر اکتشافی در کشورهای پیشرفته رخ می‌دهد، این اکتشافات با آمایش سرزمینی، آب، زمین‌شناسی و تمامی زیرساخت‌های مورد نیاز توسعه معدن انجام می‌شود.
از دیدگاه شما چگونه میتوان نقدینگی را به بخش معدن هدایت کرد و اکتشافات را گسترش داد؟
وظیفه حاکمیت این است که ریسک‌های سرمایه‌گذاری کاهش یابد تا نقدینگی به‌سمت معدن سرازیر شود. به این منظور داده‌های قابل استناد در بخش معدن نیاز است. باید توجه داشت که در کشور ما تولید داده زیاد است و سازمان زمین‌شناسی مرتب در حال تولید داده است. اما سوال اینجاست
وظیفه حاکمیتی دولت‌ها است که اطلاعات پایه‌ای زمین‌شناسی را تولید کنند. چرا که هیچ سرمایه‌گذاری قادر نیست در مقیاس وسیع اکتشاف کند تا بفهمد در کدام منطقه آنومالی نشان می‌دهد و پس از آن هزینههای اصلی اکتشافی را انجام دهد.
مشخصا وظیفه اصلی دولت است که به‌طور مثال عملیات ژئوفیزیک هوایی را در وسعت بسیار بالا انجام دهد و این محدوده‌ها را به وسعت‌های کوچکتر برساند. پس از این مرحله، دولت می‌تواند این محدوده‌های کوچک را به مزایده بگذارد یا به هر طریق قانونی به بخش خصوصی واگذار کند.
