صنایع تولید آلومینا و آلومینیوم از صنایع انرژی‌بر هستند که سهم هزینه انرژی در کل هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده آن‌ها بالا است اما در کشور به دلیل ذخایر بالای نفت و گاز از این لحاظ با مشکل یا مانعی مواجه نیست. احداث واحد تولید پودر آلومینا به عنوان ماده اولیه صنعت آلومینیوم با توجه به نیاز داخلی بالفعل ۱٫۶ میلیون تنی از سال آتی همچنین اشتغال‌زایی مناسبی نیز به همراه خواهد داشت. طرح تولید پودر آلومینا از بوکسیت سال‌ها قبل توسط دولت و ایمیدرو تعریف شد اما از سال گذشته، در قالب یک مشارکت خصوصی در دست پیگیری قرار گرفت. با توجه به اینکه به دلیل نیاز کشور به پودر آلومینا پروژه آلومینای آرال به عنوان اولویت کشوری معرفی شده است در همین راستا، با پانته‌آ گرامی‌شعار، مدیرعامل شرکت آلومینای آرال به گفت‌وگو نشسته‌ایم که شرح آن در ادامه آمده است:

چه برنامه‌ها و اهدافی برای شرکت آرال ترسیم کرده‌اید؟

فعالیتی که به عنوان هدف برای شرکت آرال تعیین شده، احداث کارخانه‌ای برای تولید پودر آلومینا از معدن بوکسیت است که در فاز اول، ظرفیت تولید یک میلیون تن را دارد و البته قابلیت توسعه تا دو میلیون تن را نیز خواهد داشت.

از چه زمانی فعالیت خود را در این زمینه آغاز کردید؟

پروژه آلومینا، یکی از پروژه‌های نسبتا قدیمی در کشور به شمار می‌آید اما به دلایلی تاکنون در این زمینه عملکرد موفقی را شاهد نبوده‌ایم البته در گذشته این پروژه دولتی بود و برای اینکه پروژه تامین آلومینا به نتیجه برسد ایمیدرو مالک قبلی آن، شرکت را سال گذشته طی فراخوانی خصوصی کرد که در حال حاضر، این شرکت دارای سه سهام‌دار است.

برای تامین بوکسیت چه برنامه‌هایی دارید؟

بوکسیت را باید به کشور وارد کنیم که در این زمینه، دو قرارداد طولانی‌مدت با هند و گینه منعقد کردیم همچنین تقاضا کردیم معادنی را که نزدیک کارخانه آرال در منطقه ویژه پارسیان قرار دارد را به ما اختصاص بدهند. به شرکت آرال ۱۶۲ هکتار زمین در منطقه ویژه پارسیان در مجاورت اسکله به منظور احداث کارخانه تخصیص یافته و به همین منظور، ترجیح می‌دهیم اگر معادنی در جنوب کشور وجود دارد به ما اختصاص دهند.

البته ما باید در سال چهار میلیون تن، بوکسیت وارد کنیم تا بتوانیم آلومینای مورد نیاز کشور را تامین کنیم که برای رسیدن به این هدف، قراردادهای بلندمدتی منعقد کرده‌ایم و به دنبال توسعه و تجارت بوکسیت در جهان نیز هستیم.

چه میزان سرمایه‌گذاری بر این پروژه انجام شده است؟

ما در آلومینای آرال پس از برگزاری مناقصه قراردادی را به منظور اجرایی شدن این طرح منعقد کردیم که حدود ۷۵۰ میلیون یورو برای یک میلیون تن، سرمایه‌گذاری لازم داریم. البته تاکنون پولی را در این زمینه هزینه نکردیم اما با توجه به قرارداد یک میلیون تنی که با شرکت فکور صنعت بستیم، برنامه کارهای زودهنگام را در شرکت تعریف کردیم و برنامه ما این است که از بهمن ماه اقدامات اجرایی را در سایت آغاز کنیم و از آن به بعد، برای پروژه تامین آلومینا هزینه خواهیم کرد. اولین فاز پروژه‌هایی که به عنوان پروژه‌های زودهنگام (early work)، تعریف کردیم، حدود ۳۸ میلیون یورو سرمایه لازم دارد.

بازگشت سرمایه در پروژه‌های تامین آلومینا، چه میزان زمان می‌برد؟

زمانی که سرمایه‌گذاری ۷۵۰ میلیون یورویی برای یک میلیون تن انجام شود و کارخانه شروع به فعالیت کند، حدودا هفت سال زمان نیاز داریم تا بازگشت سرمایه داشته باشیم.

چرا شرکت تامین‌کننده آلومینا به بخش خصوصی واگذار شد؟

الزام قانونی وجود دارد که سازمان‌های توسعه‌ای پس از برگزاری فراخوان جذب سرمایه‌گذار و در صورت اطمینان از نبود شرکت‌های علاقه‌مند به مشارکت، اقدام به اجرای پروژه‌ها کنند. در همین راستا در سال ۱۳۹۶ ایمیدرو فراخوان را برگزار کرد که سهام‌داران فعلی ابراز تمایل برای شراکت داشت و شرکت آرال با ساختاری خصوصی تشکیل شد.

واردات آلومینا در سال باید به چه میزانی باشد؟ نیاز کشور به آلومینا چقدر است؟

از سال آینده که آلومینیوم جنوب (سالکو) با ظرفیت ۳۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم به طور کامل به مدار تولید وارد می‌شود به ۱٫۶ میلیون تن آلومینا نیاز داریم که در حال حاضر، حدود ۲۵۰ هزار تن آلومینا در شرکت جاجرم تولید می‌شود، بنابراین کمبود ۱٫۳ میلیون تنی خواهیم داشت که باید این میزان آلومینا به کشور وارد شود.

با توجه به اینکه میزان تولید آلومینا در داخل کشور بسیار  اندک است و به دلیل تحریم‌ها، نداشتن بیمه، مشکلات انتقال ارز، حمل و نقل و …، هزینه خرید این ماده اولیه حدودا دو برابر هزینه‌ای است که کشورهای حوزه خلیج فارس می‌پردازند؛ همچنین کشورهای رقیب ما در حوزه خلیج فارس امکان بستن قراردادهای طولانی‌مدت را دارند اگرچه قراردادهای بلندمدت برای خرید آلومینا در جهان تا حدودی منسوخ شده است. در حال حاضر، شرکت های تولیدکننده آلومینا در جهان تمایل به فروش نقدی دارند و یا ترجیح می‌دهند خودشان مصرف‌کننده این ماده اولیه باشند. ازطرفی براساس بررسی‌های موسسه‌Wood Mackenzie ، واردات آلومینای چین امسال نسبت به سال گذشته رشدی بیش از ۳۰۰ درصد داشته است و پیش‌بینی می‌شود که این کشور تا سال ۲۰۳۰ واردات بیشتر آلومینای جهان را به خود اختصاص دهد و جهان را با خلا در این زمینه مواجه کند. در آن زمان کشورهایی همانند ما که هیچگونه حاشیه امنی برای تامین مواد اولیه ندارند، با مشکل رو به رو می‌شوند.

شرکت آرال از شرکت‌های تولیدکننده شمش در کشور درخواست کرد که به عنوان سهامدار در پروژه تامین آلومینا حضور داشته باشند اما متاسفانه تولیدکنندگان مزیت رقابتی را فقط در تولید شمش می‌دانند و حاضر به ورود در هیچ بخش دیگری نیستند، در حالی که شرکت‌های بزرگ در دنیا برای اینکه هسته اصلی مزیت رقابتی را از دست ندهند مجبور شده‌اند به حلقه‌های تامین از زنجیره ورود کنند اما در ایران این دیدگاه وجود ندارد و در واقع عدم مشارکت در تامین ماده اولیه، نقطه ضعف عملکرد تولیدکنندگان آلومینیوم در کشور به شمار می‌آید. اگر در این زمینه، سرمایه‌گذاری درستی انجام نشود، تمام سرمایه‌گذاری‌های چندین میلیارد دلاری که در این حوزه صورت گرفته، بی‌فایده خواهد ماند.

عموما کشورهای حوزه خلیج فارس قراردادهای طولانی مدت منعقد می‌کنند. دقیقا مثل قراردادی که ما برای تامین بوکسیت به مدت پنج سال با قیمت مشخص بستیم؛ البته انعقاد قرارداد در زمینه بوکسیت به دلیل فراوانی آن در جهان خیلی راحت‌تر از خرید آلومینا است. در حقیقت با توجه به اینکه تولیدکنندگان آلومینا محصول خود را برای مصرف‌کنندگان مشخصی ارسال می‌کنند، خرید از بازار دسته سوم (بازار آزاد یا third party) برای تولیدکنندگان آلومینیوم وابسته دشوار است.

سرمایه‌گذاری در صنعت آلومینا محدود است. عدم ورود به حوزه تولید آلومینا، به دلیل سرمایه‌بری و انرژی‌بری آن است. ۳۵ درصد هزینه تمام شده هر تن آلومینا مربوط به هزینه‌های انرژی می‌شود. اگر چه امروز قیمت‌های آلومینا کاهش یافته اما می‌توان گفت مازاد در بازار این محصول موقتی است و بازار به کاهش تولید بسیار حساس است، به گونه‌ای که سال گذشته زمانی که پالایشگاه تولید آلومینا در برزیل به نام آلونورت دچار مشکل شد، قیمت آلومینا از ۴۰۰ دلار به ازای هر تن به ۸۰۰ دلار به ازای هر تن افزایش یافت.

شرکت‌های خاورمیانه با روابطی که با سایر کشورها دارند از طریق راه‌هایی می‌توانند واردات آلومینا داشته باشند؛ البته آن کشورها نیز با توجه به مطالعات بازار مطمئن هستند که در آینده برای تامین آلومینا با مشکل مواجه می‌شوند، به همین منظور حتی شرکت‌های حوزه خلیج فارس نیز واحدهای تامین آلومینا تاسیس کرده‌اند. شرکت EGA (دوبال سابق)، سرمایه‌گذاری سه میلیارد دلاری انجام داده و واحد ۱٫۸ میلیون تنی آلومینا به نام شاهین یا ATA احداث کرده که اخیرا تولید خود را نیز شروع کرده است. با اینکه این شرکت‌ها امکان خرید طولانی‌مدت آلومینا و بوکسیت را دارند اما به دلیل پیش‌بینی که از آینده این صنعت دارند، فعالیت تولیدی خود را از سال جاری در این زمینه آغاز کرده‌اند.

شرکتی مثل ایرالکو چرا تمایلی به سرمایه‌گذاری در این زمینه ندارد؟

شرکت‌های تولیدکننده شمش آلومینیومی در کشور، حاشیه سود اندکی دارند و نمی‌توانند برای طرح‌های توسعه‌ای آلومینا، سرمایه‌گذاری‌های کلانی انجام بدهند اما می‌توانند سهام‌دار بخشی از سهام شرکت آرال باشند. پروژه تامین آلومینا چهار سال طول می‌کشد و قرار نیست تمام میزان سرمایه‌گذاری، به صورت نقدی باشد، به گونه‌ای که بخشی از آن، به صورت وام فاینانس است و با توجه به اینکه شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم دارای درآمد و منابع داخلی مناسب هستند، می‌توانند بخشی از سود را به تامین مالی پروژه حیاتی آلومینا اختصاص دهند. در زمینه مشارکت شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم با مدیران شرکت‌های ایرالکو و المهدی مکاتباتی داشته‌ایم اما آن‌ها تمایلی به سرمایه‌گذاری در حوزه آلومینا نداشتند. مزیت رقابتی این شرکت‌ها تولید شمش است اما تولید شمش وابسته به مسائل دیگری نیز هست که اگر آن‌ها نادیده گرفته شود، این مزیت رقابتی از بین می‌رود. به خصوص در زمینه آلومینیوم اگر شرکتی بخواهد به پیشرفت برسد باید شرکت‌های بالادستی خود را تامین کند که البته این دید در کشور وجود ندارد.

زمانی که خطوط اعتباری ایران و چین باز شود، این پروژه تامین مالی خواهد شد و با توجه به اینکه پروژه تامین آلومینا، به عنوان اولویت اول وزارت صمت شناسایی شده و در حقیقت این پروژه از سوی وزیر صمت به وزیر اقتصاد معرفی شده است؛ اگر فاینانس باز شود قطعا مشکل تامین اعتبار قطعا برطرف خواهد شد.

بخش نقدی پروژه‌ها که معمولا ۱۵ درصد میزان سهام و آورده سرمایه‌گذاران است، باید در ابتدا تامین شود؛ در این زمینه، سرمایه‌گذاران اصلی شرکت، می‌توانند سرمایه مورد نیاز را تامین کنند.

سرمایه‌گذاری در معادن کدام کشور برای تامین بوکسیت منطقی‌تر است؟

خرید بوکسیت از هند مقرون به صرفه‌تر است زیرا هزینه حمل‌ونقل کمتری برای ما به همراه دارد. البته قراردادی که با هند منعقد کردیم، بهتر است اما ترجیح دادیم که با دو معدن بوکسیت قرارداد داشته باشیم که اگر احیانا کشوری لغو قرارداد کرد، فعالیت ما مختل نشود.

در زمینه تبادل ارزی با مشکلی مواجه نخواهیم شد زیرا تمام اقدامات سرمایه‌گذاری و انتقال ارز را به پیمان‌کار واگذار کردیم که البته به صورت ریالی انجام می‌شود و پیمانکار مد نظر نیز با ارتباطاتی که دارد به راحتی می‌تواند جابه‌جایی ارزی داشته باشد. البته اگر خطوط فاینانس باز شود، ارتباطات مالی به صورت مشخص شده و از طریق لینک‌های رسمی دولت با دولت صورت خواهد گرفت.

تحریم‌ها تا چه اندازه بر فعالیت شما تاثیرگذار بوده است؟

در سال‌های گذشته تمام دستگاه‌های مورد نیاز در زمینه تولید آلومینیوم، اروپایی بود اما امروز این تکنولوژی قابل تامین و دسترس است و بخش عمدهای از ماشین‌آلات در داخل قابل ساخت است و علی‌رغم تحریم‌ها همچنان می‌توان واحد آلومینا را در کشور را تاسیس کنیم.

انتهای پیام//