صنعت فولاد کشور در سال‌های گذشته از واردات ضربه‌های زیادی دیده و این صدمه‌ها بیشتر به حوزه‌ ورق مربوط می‌شد. با وجود اینکه توانایی بسیار خوبی در زمینه تولید ورق وجود داشت، میلیاردها دلار صرف واردات ورق‌ها و لوله‌های فولادی برای انتقال نفت و گاز می‌شد. شرکت‌های فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان قادر به تولید اسلب‌هایی با گریدهای خاص هست؛ فولاد اکسین می‌تواند ورق‌های عریض گرم را تولید کند و شرکت‌های لوله‌سازی هم قادر به تولید لوله‌های قطور انتقال نفت و گاز هستند اما واردات، باعث به هم خوردن این چرخه و عدم ورود شرکت‌های یاد شده به حوزه نفت و گاز شده بود تا اینکه تحریم‌ها جریان را عوض کرد و نگاه‌ها به سمت داخل چرخید. یکی از مهم‌ترین مراحل تولید فولاد برای لوله‌های انتقال نفت و گاز، نوردکاری اسلب است که به دلیل عملیات حرارتی پیچیده و نوردهای ترمومکانیکی، تنها شرکت‌های معدودی در سراسر دنیا می‌توانند این ورق‌ها را تولید کنند که یکی از آن‌ها، شرکت فولاد اکسین خوزستان است. این شرکت، بر اساس تولید ورق‌های مورد نیاز صنایع نفت، گاز و پتروشیمی شکل گرفت اما واردات و عدم توجه به توان داخلی ضمن دورکردن آن از رسالت اصلی، باعث کاهش ظرفیت تولید و وارد آمدن خسارات و بدهی‌های فراوان شده است. برای بررسی توانایی‌های شرکت فولاد اکسین خوزستان در تولید ورق‌های گرم، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با امین ابراهیمی، مدیرعامل این شرکت به گپ‌وگفت نشسته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید

توضیحاتی در خصوص وضعیت و توانایی شرکت فولاد اکسین بفرمایید.

مجموعه فولاد اکسین از سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را از بدنه شرکت فولاد خوزستان آغاز کرد. هدف اولیه شکل‌گیری این کارخانه، ارتباط صنعت فولاد با صنعت نفت و گاز بود. این مجموعه قرار بود که به طور ویژه ورق‌های مورد نیاز صنایع نفت و گاز کشور را تولید کند.

مجموعه اکسین با تکنولوژی دنیلی ایتالیا که تقریبا در آن زمان تکنولوژی روز دنیا بود، احداث شد اما در سال‌های بعد به دلیل سیاست‌های دولت مبنی بر خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌ها از بدنه فولاد خوزستان جدا و به سهامداران جدید واگذار شد.

فولاد اکسین توانایی تولید انواع ورق‌های فولادی از ضخامت پنج تا ۱۵۰ میلی‌متر، عرض یک متر و ۱۰ سانتی‌متر تا چهار متر و ۶۰ سانتی‌متر و طول چهار متر تا ۲۴ متر را دارد. این شرکت توانایی تولید ورق‌های با گرید معمول مانند ST37 تا انواع ورق‌های API مربوط به انتقال نفت و گاز ترش با گرید X80 را دارد. در تمام دنیا، تنها ۱۰ کارخانه مانند اکسین وجود دارند که بتوانند انواع ورق‌های گرم فولادی تولید کنند. این ورق‌ها، در تولید لوله‌های قطور ۵۶ اینچ به کار رود.

ویژگی دیگر شرکت فولاد اکسین دارا بودن خط عملیات حرارتی با ظرفیت تولید ۲۱۰ هزار تن در سال است که در جهان چهار شرکت معادل این خط تولید را دارند. بنابراین این خط تولید بسیار ویژه است که می‌تواند تنوع بسیار خاصی از محصولات را به مصرف‌کننده ارائه دهد.

در حال حاضر، ظرفیت اسمی کارخانه حدود یک میلیون و ۵۰ هزار تن است. باید توجه داشت که برای تولید ورق عریض، به اسلب عریض نیاز داریم. در حالی که بیشترین وزن اسلب تولید شده در کشور تا کنون حدود ۱۴ تن با ضخامت ۲۵۰ میلی‌متر بوده است اما فولاد اکسین برای رسیدن به ظرفیت اسمی تولید،  نیازمند اسلب‌های ۲۵ تنی با ضخامت ۳۰۰ میلی‌متر است که بتواند ورق‌های عریض با حداقل عرض ۲٫۲ متر تولید کند. متاسفانه هنوز تولیدکنندگان اسلب در کشور به این توانایی نرسیده‌اند؛ بنابراین ظرفیت نهایی شرکت با توجه به تولید اسلب در داخل، حداکثر ۷۵۰ هزار تن در سال است.

بر اساس شاخص شرکت دنیلی و طراحی سبد محصولات فولاد اکسین، تولید انواع محصولات در این شرکت بر اساس خطوط نوردی، به سه دسته تقسیم‌بندی شده است. در طراحی کارخانه، حدود ۵۶ درصد از سبد محصولات اکسین را ورق‌های API برای انتقال نفت و گاز ترش تشکیل می‌دهد؛ حدود ۳۷ درصد از سبد محصولات متعلق به ورق‌های آلیاژی است که عمدتا در صنایع کشتی‌سازی، پتروشیمی، مخازن تحت فشار و… به کار می‌رود؛ سایر سبد محصولات نیز به تولید ورق‌های با گرید تجاری اختصاص یافته است.

در سال‌های گذشته به دلیل شرایط تحمیلی به کارخانه مانند عدم کشش بازار، نبود نقدینگی، عدم تامین مواد اولیه و فعال نشدن پروژه‌های بزرگ نفت و گاز، سبد کارخانه فولاد اکسین به طور کامل معکوس شد و میزان تولید ورق‌های تجاری، جای ورق‌های API را در سبد محصولات اکسین گرفت. به طوری که توانستیم تنها ۱۰ درصد از خط تولید را به این ورق‌ها اختصاص دهیم. ۶۰ درصد از خط تولید نیز به ورق‌های تجاری و ۳۰ درصد باقی‌مانده نیز به ورق‌های آلیاژی جهت تولید مخازن تحت فشار و… تعلق گرفته است.

ورق‌های API نورد گرم، دارای چه ویژگی‌هایی هستند؟ چرا فولاد اکسین توانایی تولید چنین ورق‌هایی را در کشور دارد؟

استاندارد تولید ورق‌های API، طبق تعاریف انجمن لوله و پروفیل آمریکا است برای محصولات مورد نیاز صنعت نفت و گاز تعریف شده است. ویژگی که لوله‌های API دارند بسیار خاص است و به همین دلیل، تولید ورق‌های مورد نیاز آن نیز بسیار خاص خواهد بود. باید توجه داشت که برای انتقال نفت و گاز، دو نوع لوله وجود دارند که شامل سرویس شیرین و سرویس ترش می‌شوند. لوله‌های محیط شیرین برای انتقال نفت و گازی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به ‌طور کامل گوگردزدایی شده و فاقد ویژگی‌های خورندگی است. در مقابل، زمانی که سیال (نفت یا گاز) به صورت خام و دارای گوگرد باشند، باید برای انتقال از چاه‌ها به پالایشگاه‌ها از لوله‌های API استفاده شود. این لوله‌ها باید از ورق‌های دارای ساختاری فوق‌العاده ریزدانه، میکرونیزه و خالص تولید شده باشند. برای رسیدن به خواص مورد نیاز در ورق‌های API باید به صورت متالورژیکی دو اقدام روی اسلب مصرفی انجام داد. نخست آنکه باید از عناصر آلیاژی برای تولید فولاد مورد نظر استفاده کرد، سپس ساختار، هنگام ذو‌ب‌ریزی به ‌صورت ریزدانه درآید. دوم اینکه در بخش نوردکاری به ساختار مورد نظر دست یافت. این یعنی ابتدا باید اسلب مورد نظر خالص باشد و سپس با نوردکاری پیچیده، ورق API بدون اضافه کردن عناصر آلیاژی تولید شود. به این نوع نورد در فولادسازی، نورد ترمومکانیکال گفته می‌شود.

روش نخست بسیار هزینه‌بر است و تولید ورق فولادی به این روش، پروژه‌ها را از حیث اقتصادی بودن زیر سوال می‌برد. به همین دلیل در تمام دنیا استفاده از روش دوم مرسوم است. در حال حاضر، تنها نوردکاری که شرایط نورد ترمومکانیکال را در ایران و حتی خاورمیانه و شمال آفریقا دارد، شرکت فولاد اکسین خوزستان است.

خوشبختانه در تولید ورق‌های سرویس شیرین به بلوغ کامل رسیده‌ایم و هیچ مشکلی در این زمینه نداریم. برای تولید ورق‌های سرویس ترش که دشوارتر از سرویس شیرین است، توانستیم از اسلب تولیدی شرکت فولاد مبارکه و شرایط نوردی خط تولید فولاد اکسین کمک بگیریم و به این مهم دست یابیم. این یعنی مجموعا هر دو شرکت به یک بلوغ نسبی رسیده‌اند اما قطعا برای بهبود فرآیند تولید و شرایط محصول، جای کار وجود دارد.

در حال حاضر چه محصولاتی در حوزه ورق گرم در شرکت فولاد اکسین تولید می‌شوند؟

همان‌طور که گفته شد، در فولاد اکسین سه دسته محصولات تولید می‌شوند. در حال حاضر، حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن پروژه در حال اجرا در حوزه انتقال نفت و گاز ترش وجود دارد که در آینده‌ای نه‌چندان دور، به این میزان حدود دو تا سه میلیون تن دیگر خط لوله به خطوط کشور اضافه خواهد شد. ضمن اینکه بسیاری از خطوط کنونی انتقال نفت و به ‌ویژه گاز، قدیمی و فرسوده‌ هستند و بنابراین نیاز به تعمیر و تعویض دارند. به ویژه آنکه عمده این خطوط مربوط به سرویس شیرین بوده‌اند. از این رو در لوله‌های مورد نظر به تدریج خوردگی ایجاد شده است و باید به سمت استفاده از لوله‌های سرویس ترش بروند. بنابراین، پتانسیل بسیار زیادی از این منظر برای مجموعه اکسین ایجاد خواهد شد.

حوزه بعدی محصولات فولاد اکسین، ورق‌های تجاری است که عمدتا در بخش ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. گرید این ورق‌ها اکثرا ST37 است و شرکت‌های فولاد کاویان و فولاد مبارکه نیز این ورق‌ها را تولید می‌کنند. بخش دیگر ورق‌های تجاری گرید ST52 دارند که عمدتا در تولید سازه‌های فولادی برای برج‌سازی‌ها، سوله‌سازی و پل‌سازی‌ها به کار می‌روند. در حوزه تولید این نوع ورق‌ها، شرکت فولاد اکسین تقریبا بی‌رقیب است.

بخشی از تولیدات فولاد اکسین ورق‌های آلیاژی است که در تقسیم‌بندی که شرکت ما مطرح است، به آن ورق‌های ارزش افزوده گفته می‌شود. این نوع ورق‌ها در تولید مخازن تحت فشار، واحدهای پتروشیمی و… کاربرد دارد. این ورق، یکی از محصولاتی که در سال جاری توسط فولاد اکسین به نام اکسینال بومی‌سازی شد، معادل هاردوکس و دارای خواص ضد سایش است که در صنایع معدنی توسط شرکت‌های این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرد و از برخی کشورها مانند سوئد وارد می‌شود. این نوع ورق‌ها طیف وسیعی از گریدها که شامل چهار تا پنج هزار گرید می‌شود را در بر می‌گیرند. عمده چالشی که در زمینه ورق‌های آلیاژی وجود دارد، تامین اسلب است. باید توجه داشت که سفارش‌ها در این زمینه معمولا کوچک هستند و تولید اسلب برای فولادسازان جهت تغییر گرید فولاد برای نیازهای کوچک، صرفه اقتصادی آنچنانی نخواهد داشت. به همین دلیل، فولادسازان حاضر به تولید اسلب در تناژهای کم نیستند. با توجه به نیازهای کشور، می‌توان تقاضای این نوع فولادها را تجمیع کرد تا تولید آن نیز مقرون به صرفه شود زیرا صنایع معدنی و صنایع پتروشیمی به فولادهای آلیاژی نیاز مبرمی دارند.

تامین مواد اولیه شرکت فولاد اکسین به چه صورت انجام می‌شود؟

تامین مواد اولیه شرکت فولاد اکسین از طریق سه شرکت بزرگ تولیدکننده اسلب یعنی فولاد خوزستان، فولاد مبارکه و فولاد هرمزگان انجام می‌شود. در ۶ ماه ابتدای سال، حدود ۳۶۰ تا ۳۷۰ هزار تن اسلب از سه شرکت یاد شده، خریداری شده و برنامه‌ریزی‌ برای تامین مواد اولیه با توجه به بعد مسافت، توانایی تولید و شرایط بازار انجام شده است. به دلیل اینکه سیاست فروش شرکت، از کارمزدی به مستقیم تغییر کرده است، گریدهای تجاری اسلب از فولاد خوزستان خریداری می‌شود. اسلب‌های API نیز از شرکت فولاد مبارکه و گریدهای آلیاژی نیز از فولاد هرمزگان تامین می‌شوند. با این استراتژی، ۲۴۰ هزار تن از فولاد خوزستان، ۸۰ هزار تن از فولاد مبارکه و مابقی اسلب نیز از فولاد هرمزگان تامین شده است. البته امکان دارد با توجه به افزایش تولید ورق‌های گرید API، حجم خرید از فولاد مبارکه افزایش و در مقابل از فولاد خوزستان، کاهش یابد. ناگفته نماند که در حوزه API با فولاد خوزستان وارد مذاکره شده‌ایم و یک قرارداد ۱۰ هزار تنی اسلب نیز با این شرکت منعقد کرده‌ایم که از این میزان حدود ۶ هزار تن نیز محصول دریافت شده است.

گرچه اسلب فولاد خوزستان کیفیت بسیار مطلوبی دارد اما به خاطر سایز و ظرفیت تولید آن، نمی‌توان روی اسلب‌های API این شرکت برنامه‌ریزی کرد.

بازار ورق گرم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا در این بازار رونق وجود دارد؟

حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از سبد محصولات شرکت فولاد اکسین، وابسته به پروژه‌های بزرگ انتقال نفت و گاز و کارخانه‌های پتروشیمی است که عموما در سطح ملی اجرا می‌شوند. در این حوزه تنها رقیب محصولات شرکت اکسین، کالاهای وارداتی است. در حال حاضر با توجه به شرایط تحریمی، یک فرصت بی‌نظیر و شاید تکرارناشدنی برای شرکت اکسین پدید آمده که بتواند نیازهای بازار داخلی را تامین کند و به جایگاه اصلی خود در کشور برسد. شرایط شرکت ما در آینده نزدیک در دو حوزه نفت و گاز و پتروشیمی پروژه‌های خوبی خواهد داشت زیرا هم‌اکنون  قرارداد تولید حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن ورق API در حوزه نفت و گاز را منعقد کرده‌ایم و اسلب آن-با گرید X70– نیز توسط شرکت فولاد مبارکه در حال تولید است.

در حوزه ورق‌های تجاری، نیاز بازار به ورق‌های اکسین حدود ۲۰ تا ۳۵ هزار تن گرید ST37 و پنج تا ۱۰ هزار تن گرید ST52 در شرایط توسعه‌ای و رونق بوده است. با توجه به اینکه اکسین پروژه‌های انتقال نفت و گاز ترش نداشت، مجبور بود، بیشتر از گذشته به حوزه ورق‌های تجاری وارد شود و بخش عمده‌ای از سبد تولید خود را به آن اختصاص دهد اما در چند ماه اخیر شرایط تغییر کرده و به ‌دلیل گرفتن پروژه‌های زیاد در حوزه ورق‌های API، حدود دو ماه است که ورق گرید ST37 تولید نمی‌کنیم. این اتفاق باعث شده تا وضعیت عرضه و تقاضای ورق به تعادل برسد زیرا شرکت ما تا اواخر تابستان سفارش‌هایی که به صورت کارمزدی برای بهمن ماه بود را تولید و در انبار، دپو کرد. در حال حاضر، با ورود به پروژه‌های API و کاهش ظرفیت در حوزه ورق‌های تجاری کارمزدی، شرایط دیگر رقبای اکسین در حوزه ورق تجاری بهتر و پایدارتر از گذشته خواهد شد.

تمایل فولاد اکسین ثبات در بازار است. تقاضای زیاد و یا کم در بازار باعث آسیب رسیدن به بخش تولید و کارخانه‌های فعال در این زمینه می‌شود. شرایط باید به‌ گونه‌ای باشد که تولیدکننده بتواند هزینه‌های جانبی خود را پوشش دهد. به همین دلیل، طی چند ماه اخیر تلاش کردیم قیمت و بازار را کنترل کنیم و پایدار نگه داریم، هرچند که بسیار دشوار بود زیرا رقبای فولاد اکسین در حوزه ورق‌های تجاری تولیدکننده نیستند و عمدتا بازرگان‌ها هستند که با باز کردن ال‌سی کار می‌کنند و نیاز به نقد کردن پول خود دارند. پیش‌بینی می‌شود روند بازار در حوزه ورق‌های تجاری به ‌ویژه گرید ST37 تثبیت شده باقی بماند. البته با توجه به عدم تولید ورق تجاری اکسین، این شرکت از موجودی انبارهای خود برای جلوگیری از کمبود عرضه در بازار و افزایش قیمت استفاده خواهد کرد تا تعادل در بازار باقی بماند. اهمیت ثبات در بازار ورق تجاری از آن جهت است که اینگونه ورق‌ها در پروژه‌های ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر قیمت ورق‌های ST37 افزایش یابد، طبیعتا بهای تمام شده تولید یک ساختمان به ویژه در حوزه اسکلت فلزی نیز افزایش خواهد یافت و این امر باعث ایجاد تورم در قیمت مسکن می‌شود. ضمن اینکه افزایش قیمت ورق موجب می‌شود سازندگان مسکن به فکر جایگزینی اسکلت فلزی با بتن بیفتند و به تدریج ورق و سازه‌های فولادی جای خود را به بتن دهند. در نهایت کاهش مصرف فولاد در ساختمان باعث از دست رفتن بازارهای سال‌های آتی برای فولادسازان خواهد شد.

انتظار شما و مجموعه فولاد اکسین از مسئولان امر برای استفاده از پتانسیل‌های فولاد اکسین چیست؟

مجموعه فولاد اکسین خوزستان جزو ۱۰ شرکت برتر دنیا در تولید انواع ورق‌ها است و تنها چهار شرکت مانند اکسین در سطح دنیا نورد عملیات حرارتی دارند. اگر تحریم‌ها به صنعت نفت و گاز کشور فشار وارد نمی‌کرد، آیا شاهد اتکا به توان داخل و مجموعه اکسین برای تولید ورق‌های انتقال نفت و گاز ترش بودیم؟ به همین دلیل نخستین درخواست مجموعه اکسین، قطع واردات محصولات مشابه و استفاده از توان داخلی برای اجرای پروژه‌ها است.

متاسفانه در هشت ماه ابتدای سال جاری، تمام حساب‌های بانکی مجموعه فولاد اکسین مسدود شده بود. ضمن اینکه اکنون بدهی انباشته این شرکت، بالغ بر یک هزار میلیارد تومان است؛ حتی صورت‌جلسه تغییرات هیئت مدیره که کار ساده‌ای به حساب می‌آید، هنوز ثبت نشده است. همچنین به دلیل مشکلات بانکی، تامین اجتماعی و بدهی‌های مالیاتی، تمام اعضای هیئت مدیره و مدیران عامل قبلی این شرکت، تا حد زیادی ممنوع‌الفعالیت شده‌اند. در حال حاضر، اخذ پروژه‌های گوناگون و اتکا به توان شرکت، باعث کاهش مشکلات موجود شده است زیرا اجرای پروژه‌ها به ایجاد افزایش نقدینگی و تامین مالی مناسب کمک کرده است. به دلیل اینکه شرکت فولاد اکسین مجموعه توانمندی محسوب می‌شود، آینده بسیار روشنی در انتظار این شرکت خواهد بود.

تنها انتظاری که از مسئولان می‌رود این است که با توجه به پتانسیل‌های موجود در شرکت، واردات محصولات مشابه انجام نشود؛ چراکه هیچ ورقی در صنعت نفت و گاز، صنایع دفاع، صنایع پتروشیمی و… وجود ندارد که مجموعه اکسین توانایی تولید آن را نداشته باشد البته تولید این ورق‌ها به تامین به موقع مواد اولیه وابسته است و در نتیجه، اکسین به یک واحد فولادسازی مطابق با توانایی‌ها و پتانسیل‌های خود نیاز دارد. از این رو، طرح فولادسازی جزو اولویت‌ها و برنامه‌های اجرایی اکسین قرار گرفته است. اگر موضوع واگذاری این شرکت به فولاد خوزستان نهایی شود، قطعا از پتانسیل‌های این شرکت برای تامین مواد اولیه استفاده خواهیم کرد، در غیر این صورت، موضوع احداث فولادسازی از طریق سهامداران موجود پیگیری می‌شود.

باید توجه داشت که پروژه‌های نیمه‌تمام و آغاز نشده فراوانی در زمینه‌های مختلف پتروشیمی، نفت و گاز، صنایع نظامی و… در کشور وجود دارد؛ فولاد اکسین به منظور تامین ورق آن‌ها به اسلب نیاز داشته که تناژ این نیازها بعضا اندک است و تولید اسلب در حجم پایین برای فولادسازان موجود صرفه اقتصادی ندارد. ضمن اینکه تنها تولید ورق در مقیاس بالا ارزش افزوده ایجاد می‌کند؛ به همین دلیل امکان دریافت سفارش در مقیاس پایین را نداریم.

انتهای پیام//