مدیر ناحیه انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه گفت: ناحیه انرژی و سیالات لازم است انرژی و سیالات خطوط تولید را تامین کند و هم‌راستا با نیاز خطوط تولید، برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه و همچنین بهینه‌سازی و کاهش مصرف حامل‌های انرژی را انجام دهد.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» و به نقل از روابط عمومی شرکت فولاد مبارکه، سید امیر طباطبائیان در خصوص وظایف و عملکرد ناحیه انرژی و سیالات، بیان کرد: ناحیه انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه، وظیفه تامین انرژی و سیالات موردنیاز خطوط تولید فولاد مبارکه را بر عهده دارد. این واحد از ۶ زیرمجموعه تولیدی و دو دفتر فنی و واحدهای اکسیژن و هیدروژن، نیروگاه، تصفیه آب و پساب، تولید آب سرد، گرم، دمین و بخار، توزیع سیالات و توزیع برق تشکیل شده است؛ ضمن اینکه دفتر فنی تولید و دفتر فنی تعمیرات پشتیبانی این واحدهای را به عهده دارد.

واحد اکسیژن:

واحد فولادسازی، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده اکسیژن تولیدی واحد ماست. واحد احیا مستقیم، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده ازت تولیدی است و هوای فشرده این واحد برای کل نواحی تولیدی فولاد مبارکه ارسال می‌شود. ظرفیت فعلی تولید اکسیژن این واحد ۷۵ هزار نرمال مترمکعب در ساعت است و به همین نسبت ازت تولید می‌شود. آرگون نیز به نسبت کمتر تولید و به مصرف فولادسازی می‌رسد. محصولات فوق در مخازن مایع ذخیره می‌شوند تا در زمان نیاز تبدیل به گاز و برای مصرف فولاد ارسال ‌شود.

استفاده از پساب‌های شهری در فرایند تولید:

تامین آب صنعتی تمام واحدهای شرکت در تصفیه آب و پساب انجام می‌شود. یکی از وظایف دیگر این واحد پیگیری مباحث زیست‌محیطی است. بر این اساس، انواع پساب‌ها در شرکت اعم از پساب‌های بهداشتی و صنعتی و پساب‌های شیمیایی ناحیه نورد سرد در سه تصفیه‌خانه موجود تصفیه می‌شود و از نظر زیست‌محیطی پساب تصفیه‌ نشده در فولاد مبارکه وجود ندارد.

پساب‌های شهری، یکی از منابع جدید فولاد مبارکه برای تامین آب مورد نیاز خود است که توسط چهار ایستگاه پمپاژ به شرکت منتقل می‌شود. ورنامخواست، مبارکه، زرین‌شهر و صفائیه، چهار ایستگاه پمپاژ شهری هستند که زیرمجموعه همین واحد به شمار می‌آیند. وظیفه این ایستگاه‌ها، دریافت پساب‌های شهری از تصفیه‌خانه‌های شهری و جمع‌آوری و انتقال به فولاد مبارکه است. در شرکت فولاد مبارکه، تصفیه تکمیلی و تبدیل به آب صنعتی انجام می‌شود. بخش دیگری از آب صنعتی که ما تولید می‌کنیم و به چرخه تولید برمی‌گردانیم، پساب‌های صنعتی خود شرکت است که با تصفیه تکمیلی، بازچرخانی پساب را انجام می‌دهیم و بخش دیگری از آب صنعتی موردنیاز را از این منبع تامین می‌کنیم.

تصفیه‌خانه‌های واحد توزیع سیالات:

در واحد توزیع سیالات، دو تصفیه‌خانه ویژه وجود دارد که یکی مربوط به نورد گرم و دیگر مربوط به خط اسیدشویی نورد سرد است. پس از اینکه آب در نورد گرم برای مصارف خنک‌کاری محصول و تجهیزات استفاده شد، واحد توزیع سیالات آن را تحویل می‌گیرد. چون این آب شامل آلودگی‌هایی مثل پوسته و لجن و روغن است، در تصفیه‌خانه نورد گرم آلودگی‌ها از آب جدا می‌شود و در برج خنک‌کن، این آب دوباره خنک شده و به سیکل تولید بازگردانی می‌شود. واحد تصفیه امولشن و تصفیه پساب‌های اسیدی نورد سرد را هم داریم که پساب‌های اسیدی را از واحدهای اسیدشویی یک و ۲ نورد سرد تحویل می‌گیرد و پس از خنثی‌سازی و تنظیم PH به‌ عنوان پساب، تحویل واحد تصفیه آب و پساب می‌دهد.

بی‌نیازی فولاد مبارکه از برق شبکه:

شرکت فولاد مبارکه به‌ عنوان مهم‌ترین مصرف‌کننده انرژی الکتریکی کشور، نیاز دارد تا به برق تامینی شبکه وابسته نباشد و بتواند پایداری تولید را در هر شرایطی تثبیت کند. واحد نیروگاه فولاد مبارکه مشتمل بر چهار توربو ژنراتور است. از این تعداد، سه توربو ژنراتور در بدو راه‌اندازی در سال‌های ۱۳۷۰ راه‌اندازی شد و یک توربو ژنراتور گازی نیز در سال ۱۳۸۲ به بهره‌برداری رسید که فعلا با ظرفیت عملی ۲۵۰ مگاوات، تامین حدود ۲۰ درصد انرژی مورد نیاز فولاد مبارکه را به عهده دارد. با ورود نیروگاه ۹۱۴ مگاواتی فولاد مبارکه و همچنین نیروگاه خورشیدی، به‌ زودی این شرکت از برق شبکه بی‌نیاز خواهد شد و حتی در بلندمدت می‌تواند تامین‌کننده برق باشد.

واحد توزیع برق:

 این واحد انتقال انرژی الکتریکی از نیروگاه و شبکه سراسری به خطوط تولید و مدیریت مصرف آن را بر عهده دارد. وظیفه دیگر این واحد، تعمیرات و نگهداری خطوط و تجهیزات فشارقوی و ادوات مورد استفاده در پست‌های فشارقوی است. تنظیم و نگهداری سیستم رله و حفاظت فولاد مبارکه نیز بر عهده این واحد است.

واحد تولید آب سرد، گرم، دمین و بخار:

 در این بخش سه گرید آب از نظر کیفیت تولید می‌شود. گرید اول که باکیفیت‌ترین آب است، مورد نیاز تولید بخار فوق داغ برای نیروگاه بخار و تولید انرژی است. دو گرید دیگر فرایندهای تولید بخار اشباع و خنک‌سازی تجهیزات حساس در واحدهای فولادسازی، آهن‌سازی، ریخته‌گری و نورد سرد و گرم را پوشش می‌دهد.

این واحد مسئولیت تامین آب فوق گرم و آب سرد سیستم‌های گرمایش و سرمایش سالن‌های تولید نورد سرد، واحدهای اداری، پولپیت‌ها و هواسازهای صنعتی را نیز بر عهده دارد. تولید بخار اشباع جهت استفاده در فرایند نورد سرد، از دیگر مسئولیت‌های این واحد است.

دفاتر فنی تولید و تعمیرات:

 دفاتر فنی تولید و تعمیرات، دو رکن اصلی ناحیه انرژی و سیالات به شمار می‌آیند. دفتر فنی تولید، وظیفه نظارت بر فرایندهای تولید را بر عهده دارد و کیفیت، کمیت و هزینه‌های تولید را پشتیبانی می‌کند. دفتر فنی تعمیرات، نظارت بر عملیات تعمیرات در ناحیه را بر عهده دارد و مشخص می‌کند تعمیرات به چه شکلی، با چه کیفیت و با چه ابزاری انجام می‌شود. برنامه‌ریزی انواع استانداردهای تعمیراتی و برنامه‌ریزی انواع درخواست کارهای تعمیراتی، رابط بین ناحیه و واحدهایی مثل تعمیرات و تعمیرگاه مرکزی، بازرسی فنی و واحدهای بیرون ناحیه نیز در دفتر فنی تعمیرات انجام می‌شود. در یک نگاه کلی، انجام درست و دقیق وظایف در ناحیه انرژی و سیالات، ضامن تولید پایدار و باکیفیت به شیوه‌ای اقتصادی در شرکت است.

وی در ادامه به اهم برنامه‌ها و اهداف و فعالیت‌های سال آینده در این مدیریت اشاره کرد و گفت: بخشی از برنامه سال آتی به افزایش ظرفیت تولید مربوط می‌شود و بخشی مربوط به توسعه کیفی محصولات و همچنین خدمات فنی و پشتیبانی است. ناحیه انرژی و سیالات لازم است انرژی و سیالات خطوط تولید را تامین کند و هم‌راستا با نیاز خطوط تولید، برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه و همچنین بهینه‌سازی و کاهش مصرف حامل‌های انرژی را انجام دهد.

مدیر ناحیه انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه در ارتباط با اهمیت کسب گواهینامه استاندارد سیستم مدیریت بازدهی آب (ISO46001)، عنوان کرد: یکی از اقدامات بسیار خوبی که شرکت فولاد مبارکه به‌ طور جدی از سال‌ها قبل دنبال می‌کرد، راهبرد بهینه‌سازی و مدیریت مصرف آب بود. پروژه‌ها در این خصوص در شرکت انجام می‌شود و نتایج نیز از سال ۱۳۹۷ به بعد مشاهده شد که با وجود محدودیت‌های شدید آبی در استان و خشک‌سالی‌های شدید در سال‌های اخیر، ما توانستیم رکوردهای تولید را بسیار بهتر از سال‌های قبل ارتقا دهیم. اقدامات ما بسیار گسترده و متنوع بود اما هیچ‌گاه به‌ صورت آکادمیک و استانداردی به آن نگاه نمی‌کردیم. در واقع اقدامات بسیار خوبی انجام داده بودیم اما هیچ مرجع بیرونی به کار ما نظارت نداشت تا اگر نکته قابل‌بهبودی در این فرایند لازم است، آن را به ما گوشزد کند. سال گذشته این پیشنهاد از سوی قسمت تضمین کیفیت مطرح شد تا اگر امکان دارد استاندارد ایزو ۴۶۰۰۱ را که استاندارد مدیریت آب در شرکت است، دنبال کنیم. الان که موفق به کسب این استاندارد شده‌ایم، به گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه توانسته‌ایم مطالب بسیار زیاد جدیدی یاد بگیریم و امیدواریم با پیاده‌سازی این استاندارد و تداوم استقرار در سال‌های آینده بتوانیم اقدامات سیستماتیک بهتری برای شرکت انجام دهیم تا آبی را که در دسترس شرکت است، به نحو درست و بهینه استفاده کنیم.

طباطبائیان در پاسخ به این سوال که با توجه به اقدامات فعلی، آیا شرکت فولاد مبارکه می‌تواند بازدهی آب در چرخه تولید را بهبود ببخشد، گفت: بهبود یک فرایند مستمر است و هیچ‌گاه نمی‌توانیم ادعا کنیم به نقطه اعلی رسیده‌ایم. پس حتی در کوچک‌ترین واحدها و کوچک‌ترین مصرف‌کننده‌ها نیز همیشه جای بهبود وجود دارد. همین حرکت را سال ۱۳۹۴ برای استاندارد انرژی انجام داده و روند کاهش مصرف انرژی را شاهد بودیم. پس هرساله باید با برنامه‌ریزی برای کاهش میزان مصرف آب و انرژی و اجرای آن، این مهم را پیگیری کنیم. استاندارد آب، استاندارد سختگیرانه‌ای بود و ما اولین شرکت بزرگی هستیم که توانستیم این استاندارد را پیاده‌سازی کنیم.

وی در خصوص اهمیت گواهینامه (ISO50001) در حوزه انرژی، اظهار داشت: انرژی در صنعت تعاریف زیادی دارد. ما باید تمام انرژی‌های وارد شده به شرکت را به یک زبان مشترک دربیاوریم. انرژی برق بر اساس کیلووات ساعت و انرژی گاز بر اساس ارزش حرارتی سوخت است؛ سایر حامل‌های انرژی مثل هوای فشرده، نیتروژن و آب نیز هرکدام واحد اندازه‌گیری مشخصی دارند. زبان مشترک تمام این‌ها می‌شود گیگاژول بر تن تولید که با تقسیم بر میزان تولید فولاد مبارکه، عدد شاخص مصرف انرژی در این شرکت به دست می‌آید. این عدد اکنون حدود ۲۳٫۴ گیگا ژول بر تن فولاد خام است. استاندارد ملی تولید فولاد به شماره ۹۶۵۳ وجود دارد و در حال حاضر ما در زمینه مصرف ۱۰ درصد پایین‌تر از استاندارد ملی هستیم. از زمان راه‌اندازی فولاد مبارکه، این استاندارد رعایت شده و روند مجموعه کاهشی بوده است. این امر نشان می‌دهد ما استاندارد ایزو ۵۰۰۱ مدیریت مصرف انرژی را به‌ خوبی پیاده‌سازی می‌کنیم. واحدهای تولیدی و انرژی‌بر به همین ترتیب پروژه‌های کاهش مصرف انرژی و بهینه‌سازی انرژی را انجام داده‌اند که توانسته‌ایم به این مهم دست پیدا کنیم.

مدیر ناحیه انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه در ارتباط با نقش قراضه در کاهش مصارف انرژی، تصریح کرد: فولاد در ایران به دلیل آنکه منابع قراضه در کشور ما ضعبف بوده، بر پایه آهن اسفنجی تولید می‌شود؛ در حالی که اگر بتوانیم قراضه بیشتری به‌ عنوان خوراک واحدهای فولادسازی استفاده کنیم، مصرف انرژی می‌تواند به عدد ۲۰ هم برسد. البته که عدد ۲۳ در سطح جهانی قابل‌ قبول است و این عدد به درصد مصرف خوراک واحدها برمی‌گردد. آهن اسفنجی بیشتر، مصرف انرژی را افزایش و مصرف قراضه بیشتر، مصرف انرژی را کاهش می‌دهد.

طباطبائیان در ادامه به اقدامات این واحد در راستای کاهش اتلاف انرژی اشاره کرد و یادآور شد: در قالب استاندارد ایزو ۵۰۰۰۱، هر سال برنامه واحدهای تولیدکننده را ارائه می‌دهیم. بحث اتلاف حرارت چندین مفهوم دارد؛ اتلاف حرارت از فرایندهای تولید یا اتلاف حرارت از ساختمان‌های اداری و…؛ در واقع این‌ها باید از هم تفکیک شوند. در قسمت اداری، مسئول این مبحث تعمیرات مرکزی است و مصرف آن‌ها برای ما بارز نیست. در سال ۱۳۹۸ با احداث یک بویلر یازیافت حرارت در نیروگاه گازی، توانستیم راندمان این نیروگاه را حدود ۶ تا ۷ درصد بهبود دهیم. اخیرا پروژه‌ای به بهره‌برداری رسید که واحدهای تولید بخار اشباع را در ناحیه نورد سرد به هم متصل کردیم و در نتیجه حدود ۱۰ تن در ساعت کاهش مصرف بخار داشتیم. در ناحیه فولادسازی، پروژه «power ON» و «power OFF» کوره‌های قوس را داشتیم که در کاهش تلفات انرژی و حرارت اثرگذار است. پروژه خوبی هم در واحد احیا مستقیم در حال اجراست که با توسعه رکوپراتورهای مدول‌های احیا می‌توانند از حرارتی که در حال هدر رفتن است، جلوگیری کنند و تولید بیشتری حاصل شود. پروژه توسعه رکوپراتورهای کوره‌های پیش‌گرم نورد گرم را سال گذشته داشتیم که اثرگذاری خوبی در کاهش مصرف انرژی داشت. هر پروژه بهبود یا بهینه‌سازی انرژی، تا سه سال می‌تواند برای ما به‌ عنوان آورده بهینه‌ساز انرژی ملاک قرار بگیرد و بعد از سه سال، استاندارد از ما داده‌ها را به‌ عنوان داده کاهش انرژی قبول نمی‌کند؛ بنابراین هر سال باید پروژه‌های کاهش مصرف انرژی جدید تعریف شود.

وی ادامه داد: محیط‌ زیست و انرژی و سیالات هدف یکسانی دارند و تمام اقدامات در خصوص بهبود شرایط زیست‌محیطی شرکت است. سندی هم که از طرف محیط‌ زیست تعریف شده است، با هماهنگی ناحیه انرژی و سیالات و بقیه نواحی تولیدی بوده که پروژه‌های مربوطه را پوشش می‌دهد.

مدیر ناحیه انرژی و سیالات شرکت فولاد مبارکه در پایان ضمن اشاره به پروژه انتقال آب از دریای عمان به فلات مرکزی، خاطرنشان کرد: عملیات اجرایی این پروژه از شهریور ماه ۱۴۰۱ آغاز شده و در دو فاز تعریف شده است. در فاز اول، انتقال آب از سیرجان به اصفهان به طول ۵۵۰ کیلومتر که طی آن ۷۰ میلیون مترمکعب آب به استان اصفهان منتقل می‌شود و طبق برنامه شهریور ماه ۱۴۰۳ باید به بهره‌برداری برسد. امیدواریم با حمایت‌ها و پشتیبانی‌هایی که انجام می‌شود، این پروژه زودتر یعنی در بهار سال آینده به بهره‌برداری برسد. می‌توان گفت با بهره‌برداری از پروژه، تمام نیاز آبی ما از همین منبع رفع خواهد شد.