تامین مواد اولیه به ویژه ورق فولادی از بورس کالا از زمستان سال گذشته دچار بحران شد و وزارت صنعت، معدن و تجارت برای کاهش التهاب، تمامی معاملات ورق را در بورس کالا از اعتباری به نقدی تبدیل کرد. این اقدام نه تنها به کاهش التهابات بازار کمک نکرد، بلکه با ایجاد تقاضای مصنوعی و کاهش قدرت خرید مواد اولیه از سوی واحدهای تولیدی، التهابات بازار ورق به اندازه‌ای افزایش یافت که وزارت صمت مجبور به ابطال چندین معامله ورق گرم شد. در رابطه با این موضوع، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با غلامرضا خلیقی، مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا به گپ‌وگفت پرداخته است که متن کامل آن را در ادامه می‌خوانید:
توضیحاتی در خصوص وضعیت کنونی شرکت فولاد غرب آسیا و میزان تولید آن بفرمایید.
شرکت فولاد غرب آسیا ظرفیت تولید ۵۰۰ هزار تن ورق سرد را در سال دارد. در سال ۱۳۹۸ با وجود مشکلاتی در زمینه تامین مواد اولیه و همچنین شرایط ناشی از تحریم‌ها، نسبت به سال ۱۳۹۷ رشد ۵ درصدی تولید را تجربه کردیم. طی دو ماه نخست سال جاری نیز میزان تولید شرکت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۱۰ درصد رشد را به ثبت رساند و میزان تولید اکنون به حدود ۹۰ درصد ظرفیت اسمی رسیده است؛ در حالی که مشکل تامین مواد اولیه همچنان برای مصرف‌کنندگان ورق گرم در کشور وجود دارد. مشکل دیگر صنایع فلزی، محدودیت واردات برخی از ماشین‌آلات و قطعات به دلیل تحریم‌ها است. با وجود تحریم‌ها، انتقال ارز دشوار بوده و به سادگی نمی‌توان قطعات یدکی را در موعد مقرر به کشور جهت به کارگیری در خطوط تولید وارد کرد. ضمن اینکه هزینه واردات در شرایط تحریمی گران‌تر از شرایط عادی است و ریسک نسبتا بالایی دارد؛ اما این مشکلات مانع فعالیت تولیدی شرکت فولاد غرب آسیا نشده‌اند و در حال حاضر، با حداکثر ظرفیت فعالیت می‌کنیم.
شرکت فولاد غرب آسیا از ورق گرم با ضخامت دو تا پنج میلی‌متر به عنوان ماده اولیه استفاده می‌کند که این ورق به صورت نورد مجدد با گرید ST22 است. خوشبختانه سبد تولید محصولات شرکت ما متنوع بوده و ورق‌هایی از ضخامت ۰٫۱۸ تا دو میلی‌متر را تولید می‌کنیم. به طور معمول، ورق سرد بسیار نازک، در صنایع بسته‌بندی و قوطی‌سازی استفاده می‌شود و ورق فولادی با ضخامت ۰٫۶ تا یک میلی‌متر در صنایع لوازم خانگی، قطعات خودرو و… به کار می‌رود. ورق‌های ضخیم‌تر از یک میلی‌متر نیز عموما در ساختمان‌سازی به مصرف می‌رسد.
در رابطه با تامین ورق گرم با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
کلاف گرم تنها توسط شرکت فولاد مبارکه در بورس کالای ایران عرضه می‌شود. از آنجا که تقاضای بازار بسیار زیاد است، بنابراین حجم عرضه فولاد مبارکه پاسخ‌گوی نیاز بازار و همه متقاضیان نیست. لازم به یادآوری است که تا پیش از چالش ارزی کشور در سال ۱۳۹۷، سالانه بیش از دو میلیون تن ورق گرم به کشور وارد می‌شد. این ورق وارداتی به طور معمول در صنایعی مانند لوله و پروفیل که ورق فولاد مبارکه مورد نیاز آن‌ها نبود، به مصرف می‌رسید. در حال حاضر، میزان واردات ورق گرم به کشور تقریبا به صفر رسیده است، طبیعتا تقاضای مصرف‌کنندگان معطوف به بازار داخلی و فولاد مبارکه خواهد بود. اکنون حدود ۹۰ درصد از نیاز بازار به ورق گرم توسط فولاد مبارکه و سایر نیازها توسط فولاد گیلان و شرکت نورد و لوله اهواز برطرف می‌شود. بنابراین مشکل کمبود تولید ورق گرم در بازار وجود دارد.
خرید ورق گرم از بورس چگونه انجام می‌شود؟
برای خرید از بورس مشکلاتی وجود دارد؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت سیاست‌گذار اصلی برای خرید از بورس کالا است و با توجه به افزایش تقاضا در سال گذشته، این وزارتخانه تصمیم گرفت که همه معاملات ورق فولادی به صورت نقدی انجام شود. این در حالی است که بسیاری از واحدهای تولید، نقدینگی کافی در اختیار ندارند. بنابراین مصرف‌کنندگان ناچار به قطع یا کاهش خرید ورق گرم از بورس کالا هستند. ستاد تنظیم بازار مصوب کرده بود بخشی از ورق گرم در بورس کالا به صورت سلف مچینگ انجام شود اما این امر هنوز عملی نشده است.
ابطال معاملات که چندین مرتبه در سال جاری رخ داد، چه تاثیری بر بازار گذاشت؟
در ابتدای سال جاری چندین مرتبه ورق گرم در بورس کالا عرضه و معامله شد اما وزارت صنعت، معدن و تجارت بنا به دلایلی، این معاملات را ملغی اعلام کرد. ابطال معاملات در این شرایط، هیچ کمکی به بازار نمی‌کند و تنها التهاب به وجود می‌آورد، البته در اواسط خرداد ماه رویکرد تغییر کرد و چندین معامله ورق گرم در بورس کالا مورد تایید قرار گرفت. طبیعتا با تداوم عرضه ورق گرم در بورس کالا و معامله آن، آرامش به بازار بازخواهد گشت. همچنان که با افزایش عرضه ورق سرد در بازار و تایید معاملات، شاهد کاهش یک هزار تومانی این ورق در بازار بودیم. این امر نشان می‌دهد که اگر معاملات ورق در بورس به صورت منظم انجام شود، به ایجاد آرامش در بازار کمک خواهد شد. با این حال، وزارت صنعت، معدن و تجارت با گمان اینکه ابطال معاملات باعث کاهش قیمت و نیز کاهش فاصله قیمت میان بورس کالا و بازار آزاد می‌شود، دست به این اقدام می‌زد. به طور کلی، عرضه منظم و نیز شفافیت معاملات در بورس موجبات شفافیت قیمت را فراهم خواهد آورد.
معاملات نقدی چه مشکلاتی را برای تولیدکنندگان پدید می‌آورد؟
مهم‌ترین مشکل مصرف‌کنندگان ورق فولادی در حال حاضر کمبود نقدینگی است. برای اینکه یک شرکت در اندازه فولاد غرب آسیا بتواند با حداکثر ظرفیت خود تولید داشته باشد، به نقدینگی بسیار بالایی برای تامین ورق از بورس کالا نیاز دارد. زمان تحویل ورق معامله شده در بورس از هنگام انجام معامله حداقل دو ماه است و در عین حال فرآیند تولید نیز در شرکت به زمانی حدود یک ماه نیاز دارد. به این ترتیب، شرکت ما باید حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان نقدینگی جهت خرید دو ماهه و سه ماهه ورق در اختیار داشته باشد تا تولید تداوم یابد. این مشکل تقریبا برای سایر واحدهای تولیدی نیز وجود دارد، البته اگر شرکت ما نتواند مواد اولیه خود را از بورس خریداری کند، به دنبال تامین ورق به صورت دستمزدی خواهد بود تا تولید متوقف نشود.
چه راهکاری را برای رفع مشکلات کنونی ناشی از تامین مواد اولیه پیشنهاد می‌دهید؟
تصور وزارت صنعت، معدن و تجارت این است که اگر معاملات در بورس به صورت نقدی انجام شود، تقاضا کاهش خواهد یافت. در حالی که بهترین راه برای حل مشکلات ناشی از التهابات کنونی بازار ورق، بازگرداندن معاملات اعتباری به بورس کالا است. ضمن اینکه مکانیزم مچینگ نیز یک راه حل تسهیل‌کننده برای تامین ورق واحدهای تولیدی محسوب می‌شود. زمانی که یک شرکت نتواند در عرضه معمول ورق در بورس کالا و رقابت با سایر شرکت‌ها، مواد اولیه خود را خریداری کند، سهمیه خود را از دست می‌دهد. در حالی که در مچینگ دیگر رقابتی وجود ندارد و هر شرکت می‌تواند مطابق با نیاز و نقدینگی خود، اقدام به خرید از بورس کند؛ بنابراین سهمیه شرکت باقی می‌ماند و این فرآیند، به آرامش بازار کمک خواهد کرد. بارها از طریق انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام کرده‌ایم که معاملات سلف مچینگ باید به بورس بازگردد اما هنوز معاملات نقدی هستند و معلوم نیست چه زمانی این اتفاق عملی شود.
چه طرح‌های توسعه‌ای در دست اقدام دارید؟
در حال حاضر، مهم‌ترین طرح توسعه شرکت فولاد غرب آسیا نورد شماره ۳ بوده و به نظر می‌رسد از نظر فنی تمام شده اما اجرای آن به دلیل شیوع کرونا به تاخیر افتاده است؛ به طوری که نه شرکت ما قادر به انتقال تجهیزات و ماشین‌آلات از خارج بوده و نه طرف خارجی می‌تواند آن‌ها را به کشور ما انتقال دهد. با این حال، منتظر نهایی شدن قرارداد و امضای آن تا تیر ماه سال جاری هستیم تا با نصب تجهیزات و ماشین‌آلات طی یک سال آینده، تیر ماه ۱۴۰۰ نخستین محصول نورد شماره ۳ نیز تولید شود. این خط تولید جدید به دلیل تولید ورق‌های بسیار نازک یعنی صنایع بسته‌بندی، نصب می‌شود.
وضعیت صنایع مصرف‌کننده ورق سرد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هم‌اکنون نیاز کشور به ورق سرد نازک در صنایع بسته‌بندی یا ورق قلع‌اندود، حدود ۴۰۰ هزار تن در سال است، در حالی که فولاد مبارکه تنها ۱۰۰ هزار تن از نیاز بازار را تامین می‌کند. شرکت فولاد توان آور به عنوان دیگر تولیدکننده ورق‌های مورد نیاز صنایع بسته‌بندی، ظرفیت ۱۵۰ هزار تنی دارد که البته این شرکت، مواد اولیه کافی برای تولید ندارد و شرکت فولاد غرب آسیا قادر است تنها به میزان چهار هزار تن در ماه، بخشی از نیاز این شرکت را به مواد اولیه تامین کند. در حال حاضر، حدود ۵۰ درصد از ظرفیت شرکت یاد شده فعال است. باید توجه داشت که ورق قلع‌اندود در بازار فولاد بسیار گران محسوب می‌شود و بیش از یک هزار دلار در هر تن قیمت دارد؛ بنابراین واردات این ورق برای صنایع مصرف‌کنندگان بسیار گران تمام می‌شود، البته ورق‌های سرد بسیار نازک در بازار نیز گران بوده و بعضا هر تن حدود ۸۰۰ دلار خرید و فروش می‌شوند. بنابراین هم واردات ورق سرد و هم واردات ورق قلع‌اندود به دلیل گرانی بیش از حد، مقدور نیست. در نتیجه با احداث خط سوم نورد فولاد غرب آسیا، تلاش خواهد شد ۵۰ درصد از نیاز کشور به ورق‌های صنایع بسته‌بندی برطرف شود.
از آنجایی که صنایع بسته‌بندی عموما با مواد غذایی سر و کار دارند، کموبد تولید ورق این صنایع در کشور احساس می‌شود. بنابراین تولیدکنندگان مواد اولیه این صنایع، وضعیت خوبی دارند. علاوه بر این، در صنایع لوازم خانگی، خودروسازی، گالوانیزه و… نیز کمبود مواد اولیه وجود دارد و شرکت فولاد غرب آسیا به عنوان تولیدکننده ورق سرد و تامین‌کننده مواد اولیه صنایع یاد شده، بازار خوبی دارد. به طور کلی می‌توان گفت به دلیل عدم واردات ورق سرد به ایران، تولیدکنندگان داخلی این محصول، مشکلی بابت فروش به صنایع مصرف‌کننده ندارند.
برنامه سال جاری شرکت فولاد غرب آسیا در زمینه تولید چیست؟
تمام تلاش شرکت فولاد غرب آسیا در سال جاری این است که بتوانیم با حداکثر ظرفیت خود به فعالیت تولیدی ادامه دهیم، البته در ابتدای سال جاری، با توجه به شیوع بیماری کرونا در کشور، انتظار می‌رفت صنایع تولیدی با کاهش فعالیت و تولید و حتی توقف مواجه شوند اما شرکت ما حتی در روز یکم فروردین نیز فعالیت تولیدی خود را متوقف نکرد و با اتخاذ تدابیر از پیش تعیین شده، توانست به تولید ادامه دهد و حتی ۱۰ تا ۱۲ درصد رشد را نسبت به سال گذشته در تولید و عرضه محصول به ثبت رساند.
