با تغییر روند تقاضای جهانی و کاهش وابستگی به چین، تولیدکنندگان گرافیت در کشورهای جنوب شرق آفریقا مانند ماداگاسکار، موزامبیک و تانزانیا در حال تبدیل شدن به بازیگران کلیدی بازار هستند؛ هرچند مشکلاتی مانند محدودیت‌های زیرساختی و رقابت شدید همچنان وجود دارد اما افزایش نیاز به گرافیت درشت‌دانه و توسعه صنایع پایین‌دستی، افق روشنی را تا پایان سال ۲۰۲۵ برای این منطقه ترسیم می‌کند.
به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از موسسه «Fastmarkets»، در سال جاری میلادی، تمایل مصرف‌کنندگان به سمت منابع غیرچینی سوق پیدا کرده است و تولیدکنندگان گرافیت در کشورهای جنوب شرقی آفریقا از این روند بهره‌مند شده‌اند. با این وجود، ضعف تقاضا برای باتری در کشورهای غربی و رقابت شدید با گرافیت مصنوعی، همچنان چالش‌های قابل‌توجهی در این مسیر ایجاد کرده است.
افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی و اعمال محدودیت‌های تجاری، کشورهای غربی را به سمت سیاست‌های جدیدی سوق داده است که بر تامین مواد اولیه استراتژیک از منابع غیرچینی تاکید دارند. این موضوع، به ویژه در مورد مواد اولیه باتری مانند گرافیت اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده؛ چراکه در حال حاضر بخش عمده‌ای از عرضه جهانی آن در چین متمرکز است.
گرافیت به طور گسترده در صنعت فولاد استفاده می‌شود و از نظر وزنی، اصلی‌ترین ماده در تولید باتری‌های لیتیوم‌یونی خودروهای برقی به شمار می‌رود. تسلط چین بر زنجیره تامین گرافیت، سال‌هاست که نگرانی ایالات متحده آمریکا را برانگیخته و دغدغه‌های مربوط به محدودیت‌های تجاری، توسعه زنجیره تامین غیرچینی را به طور ویژه تسریع کرده است.
نقش استراتژیک تولیدکنندگان گرافیت جنوب شرقی آفریقا
چین در ماه دسامبر ۲۰۲۳، محدودیت‌هایی بر صادرات گرافیت اعمال کرد. در ماه سپتامبر ۲۰۲۴، دفتر نماینده تجاری ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که از سال ۲۰۲۶، واردات گرافیت طبیعی از چین مشمول تعرفه ۲۵ درصدی خواهد شد. علاوه‌براین، آمریکا در اوایل سال ۲۰۲۴ معافیت تعرفه‌ای برای واردات مواد فعال آند گرافیت طبیعی و مصنوعی را لغو کرد.
بی‌طرفی سیاسی و ذخایر فراوان گرافیت، کشورهای جنوب شرقی آفریقا را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای تامین جایگزین این ماده تبدیل کرده است. در سال ۲۰۲۴، ظرفیت تولید کنسانتره گرافیت در آفریقا یک میلیون و ۱۳۲ هزار تن بود و براساس پیش‌بینی تحلیلگران موسسه «Fastmarkets»، این رقم در سال ۲۰۲۵ به میزان ۱۱۷ هزار تن افزایش خواهد یافت.
براساس گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا، سه کشور ماداگاسکار، موزامبیک و تانزانیا همگی دارای ذخایر قابل‌توجهی از گرافیت هستند. شرکت‌های معدنی متعددی از جمله «Syrah Resources»، «Madagraphite»، «Volt Resources»، «NextSource Materials»، «Walkabout Resources» و «Tirupati Graphite» در این منطقه فعالیت و از ذخایر گرافیت آن بهره‌برداری می‌کنند.
براساس اظهارات تولیدکنندگان آفریقایی، تشدید تنش‌های ژئوپلیتیکی و احتمال ایجاد اختلال در زنجیره تامین باعث شده است که تقاضا برای گرافیت آفریقایی افزایش یابد.
هانره روسو، مدیرعامل شرکت «NextSource» که تولیدکننده گرافیت از معدن «Molo» در ماداگاسکار است، اظهار داشت: تقاضا برای گرافیت از کشورهایی غیر از «نهادهای خارجی مورد نگرانی»، به ویژه از سوی ایالات متحده آمریکا، بیشتر شده و این روند افزایش جزئی قیمت‌ها را به همراه داشته است.
وی تصریح کرد: مسئله‌ای که به طور خاص باعث نگرانی شده، کمبود تولیدکنندگان غیرچینی در حوزه محصولات ارزش افزوده گرافیت، به ویژه گرافیت انبساط یافته برای فویل‌ها و مواد فعال آندی است.
براساس برآوردهای شرکت «NextSource»، اختلالات موجود در کنار تعرفه‌های اعمال شده بر واردات گرافیت از چین، می‌تواند قیمت‌ها را افزایش دهد و نیاز بازار به منابع جایگزین را تقویت کند. علی‌رغم جذابیت و پتانسیل رشد این صنعت، تولیدکنندگان در این منطقه با چالش‌های عمده‌ای مواجه هستند.
چالش‌های صنعت گرافیت آفریقا
به گفته منابع صنعتی، نبود زیرساخت‌های کافی باعث شده است که بخش استخراج گرافیت در آفریقا با موانعی مواجه شود. به گفته یکی از منابع آگاه، معادن گرافیت آفریقا با مشکلات قابل توجهی دست و پنجه نرم می‌کنند و زیرساخت‌های محلی توسعه‌نیافته، پیشرفت این صنعت را به شدت محدود کرده است.
روسو با اشاره به چالش‌های زیرساختی در کشورهای در حال توسعه، عنوان کرد: شرکت ما برای توسعه معدن «Molo» از طراحی ماژولار استفاده کرده است. این رویکرد به شرکت اجازه می‌دهد تا نیازهای زیرساختی را به طور کارآمدتری مدیریت کند.
محدودیت‌های زیرساختی در گذشته نیز عملکرد برخی تولیدکنندگان این منطقه را مختل کرده بودند. به طور مثال، در ماه نوامبر ۲۰۲۴، شرکت «Walkabout Resources»، استخراج‌کننده گرافیت در کشور تانزانیا، به دلیل مشکلات مالی ناشی از ازدحام در بندر دارالسلام، وارد فرایند ورشکستگی داوطلبانه شد.
محیط سیاسی نسبتا ناپایدار و ناآرامی‌های مدنی در بسیاری از کشورهای این منطقه نیز یکی دیگر از چالش‌های موجود است. شرکت «Syrah Resources»، بزرگ‌ترین تولیدکننده گرافیت طبیعی خارج از چین، در ماه دسامبر ۲۰۲۴ به دلیل ناآرامی‌های مدنی مرتبط با نتایج انتخابات در موزامبیک، معدن خود را وارد فاز فورس ماژور کرد.
در پی این اتفاقات، نگرانی‌هایی درباره توانایی آفریقا در ارائه یک منبع تامین پایدار و مطمئن، در مقایسه با چین مطرح شد. گئورگی جورجیف، تحلیلگر «Fastmarkets» در این خصوص اظهار داشت: مهم‌ترین نگرانی در وضعیت فعلی، احتمال بروز اختلال در ثبات عرضه گرافیت از موزامبیک در آینده است؛ به ویژه در مقطعی که ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در تلاش برای کاهش وابستگی خود به چین هستند.
وی تاکید کرد: جنوب شرقی آفریقا، منطقه‌ای حیاتی برای تامین گرافیت طبیعی است و بی‌ثباتی سیاسی در این منطقه، کل مفهوم تنوع‌بخشی به زنجیره تامین گرافیت طبیعی را به خطر می‌اندازد.
در این بین، روسو بر لزوم همکاری با جوامع محلی و حمایت از توسعه پایدار تاکید کرد و افزود: شرکت «NextSource» از یک تیم محلی توانمند برخوردار است و نسبت به توانایی خود برای مشارکت موثر در گذار انرژی، به ویژه در ماداگاسکار دیدگاه مثبتی دارد.
به گفته برخی از فعالان بازار، مشکلات زیرساختی در آفریقا، منجر به اختلال در افزایش ظرفیت‌های فرآوری و تقویت تولیدات بخش پایین‌دستی در این منطقه شده است. برخی منابع معتقدند که نبود زیرساخت‌های کافی، مانع پیشرفت چشمگیر در تولید گرافیت به روش فرآوری عمیق در آفریقا شده است.
شرکت «NextSource» قصد دارد با همکاری شرکای بین‌المللی خود، چندین واحد تولید آند باتری تاسیس کند که این ظرفیت می‌تواند یک مزیت رقابتی برای آن‌ها فراهم آورد.
مدیرعامل شرکت «NextSource» بیان کرد: چین بر زنجیره تامین محصولات با ارزش افزوده بالا تسلط دارد و تقریبا کل مرحله فرآوری میانی گرافیت در این کشور انجام می‌شود که به واسطه آن، محصولاتی مانند گرافیت کروی و تصفیه‌شده یا (SPG) تولید می‌شوند. لازم به ذکر است که این مواد در فرایند تولید ماده آند باتری‌های لیتیوم‌یونی ضروری هستند.
روسو اضافه کرد: این امر فرصت بزرگی را برای شرکت‌هایی مانند «NextSource Materials» فراهم می‌کند که می‌توانند گرافیت را به مواد فرآوری شده مناسب برای تولید باتری، تبدیل و هم‌زمان تامین پایدار آن را برای تولیدکنندگان تجهیزات (OEMs) تضمین کنند.
ناگفته نماند که مصرف محدود گرافیت ریزدانه در خارج از چین، چالش‌هایی را برای تولیدکنندگان این نوع گرافیت به وجود آورده است. ریزدانه‌های گرافیت در تولید گرافیت کروی به کار می‌روند که خود ماده‌ای کلیدی برای تولید آند باتری‌ها محسوب می‌شود.
به گفته فعالان بازار چین، خریداران در کره‌جنوبی و ژاپن همچنان چین را به دلیل ارائه قیمت‌های پایین‌تر، به سایر تامین‌کنندگان ترجیح می‌دهند.
یکی از منابع مطرح کرد: زیرساخت‌های پیشرفته چین، یکی از عواملی است که به تولیدکنندگان این کشور امکان می‌دهد گرافیت را با هزینه‌ای کمتر از رقبای جهانی خود تولید کنند.
علاوه‌براین، براساس گفته‌های یک تاجر گرافیت، صدور مجوز صادرات گرافیت از چین به ژاپن و کره‌جنوبی نسبت به سایر مناطق سریع‌تر انجام می‌شود و در برخی موارد، این مجوزها در کمتر از دو هفته صادر می‌شوند.
کاهش تقاضا برای گرافیت طبیعی در چین بر تولیدکنندگان غیرچینی نیز تاثیر گذاشته است. افزایش ظرفیت تولید گرافیت مصنوعی در چین، باعث کاهش تقاضا برای گرافیت طبیعی شده و این روند، همراه با افت تقاضا برای خودروهای برقی، به کاهش مصرف گرافیت ریزدانه منجر شده است.
چشم‌انداز بازار گرافیت درشت‌دانه آفریقا در سال ۲۰۲۵
با وجود چالش‌های موجود در بازار، چشم‌انداز گرافیت درشت‌دانه آفریقا در سال ۲۰۲۵ مثبت ارزیابی می‌شود. این خوش‌بینی ناشی از تقاضای پایدار در بخش صنایع نسوز و گرافیت منبسط شونده، همراه با کسری عرضه در چین است.
به گفته یکی از تولیدکنندگان، گرافیت درشت‌دانه در بازار جهانی نسبت به گرافیت ریزدانه تقاضای بیشتری دارد و پیش‌بینی می‌شود تقاضا از سوی صنایع نسوز و گرافیت منبسط شونده که از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان این نوع گرافیت هستند، در سال جاری میلادی وضعیت پایداری داشته باشد.
علاوه‌براین، چین با محدودیت عرضه گرافیت درشت‌دانه، به ویژه در سایزهای مش مثبت ۸۰ و مش مثبت ۱۰۰ مش روبه‌رو است و انتظار نمی‌رود که این وضعیت در آینده نزدیک تغییر کند.
یک تولیدکننده چینی تاکید کرد: کسری عرضه، واحدهای تولیدی را بر آن داشت تا از نیمه دوم سال ۲۰۲۴، گرافیت درشت‌دانه آفریقایی خریداری کنند. با این وجود، احتمال رکود در اقتصاد جهانی ممکن است باعث کاهش خوش‌بینی نسبت به آینده این بازار شود.
یکی از تجار خاطرنشان کرد: رشد اقتصادی ضعیف ژاپن و افزایش میانگین سنی جمعیت این کشور، موجب رکود در صنعت فولادسازی شده و ممکن است بر تقاضای آتی گرافیت درشت‌دانه تاثیرگذار باشد.
انتهای پیام//
