بازار ورق آلومینیوم با توجه به حضور تولیدکنندگان سنتی این حوزه و مصرف‌کنندگان نه‌چندان پیشرفته در کشور، از داخل تامین می‌شود و تنها در بخش‌های بسیار خاص واردات ورق صورت می‌گیرد. برای بررسی چند و چون بازار ورق آلومینیوم کشور خبرنگار پایگاه خبری «فلزات‌آنلاین» با هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران به گفتوگو نشسته است.
وضعیت بازار ورق آلومینیوم را در حال حاضر چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این بازار نسبت به سال‌های گذشته چه تغییری کرده است؟
به‌طور کلی وقتی صحبت از ورق آلومینیوم یا slab products می‌شود، احتمالا فویل نیز درون آن قرار می‌گیرد. در گذشته واردات ورق آلومینیوم (به‌جز فویل) بسیار کم بوده است. در حال حاضر نیز وضعیت به همان صورت است. به‌طوری که تولیدکنندگان داخلی نیاز بازار را به این محصول تامین می‌کنند. البته در بازار فویل واردات زیادی صورت می‌گرفت که با محدودیت‌های ایجاد شده، مصرف‌کنندگان بیشتر به تولیدکنندگان داخلی روی آوردند و تا حدودی رونق در بازار فویل مشاهده می‌شود.
چه عواملی روی رونق بازار ورق آلومینیوم تاثیرگذارند؟
اغلب عوامل تاثیرگذار بر بازار ورق آلومینیوم به جلوگیری از واردات این محصول در بازار باز می‌گردند. در حال حاضر به‌جز ورق‌های مورد نیاز برای تولید قوطی، سایر محصولات در داخل کشور قابل تولید هستند. اما با توجه به اینکه برخی تولیدکنندگان می‌توانستند ارز نیمایی یا دولتی دریافت کنند، ترجیح می‌دادند کالای مورد نیاز خود را از خارج وارد کنند. دلیل واردات این بود که اولا ارز ارزان بود و در ثانی مواد اولیه داخلی گران‌تر از بازار جهانی به تولیدکنندگان پایین‌دستی فروخته می‌شد. حال که قیمت ارز به‌شدت افزایش پیدا کرده و بر روی واردات محدودیت‌هایی ایجاد شده است، صرفه اقتصادی تولیدکنندگان تامین مواد اولیه از بازار داخلی است و به همین دلیل در بازار ورق رونق ایجاد شده است.
علت کاهش واردات ورق آلومینیوم در بازار چیست؟
تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند طی سال‌های اخیر خود را ارتقا دهند و به‌تدریج محصولات مورد نظر صنایع پایین‌دستی را تامین کنند. به‌طور مثال رادیاتورسازی‌ها، صنایع غذایی و دارویی واردات زیادی انجام می‌دادند. اغلب واردات به‌دلیل اختلاف قیمت بازار داخل و واردات یا ناتوانی تولیدکنندگان داخلی بوده است. اما به‌تدریج، توانایی‌های تولیدکنندگان افزایش پیدا کرد. در حال حاضر به‌جز کویل مورد نیاز برای تولید قوطی، سایر محصولات ورق برای تولیدکنندگان پایین‌دستی در کشور تولید می‌شود.
در سال‌های گذشته صادرات خوبی به کشور عراق انجام می‌شد، اما کاهش پیدا کرد. علت آن را چه می‌دانید؟
بخش اعظم کاهش صادرات به عراق به سیاست‌های ارزی یک سال اخیر بازمی‌گردد. صادرات محصولات آلومینیوم کشور عمدتا به کشورهای همسایه به‌ویژه عراق بوده که البته به پاکستان و افغانستان صادرات می‌شده است. با این وجود خریداران ورق‌های آلومینیومی در عراق به‌دلیل نبود سیستم بانکی منسجم در این کشور، کالا مورد نیاز خود در ایران به‌صورت ریالی خرید می‌کنند. اگر هم به تولیدکننده ارز پرداخت کنند، ارز آن به‌صورت آزاد بوده نه با سیستم بانکی و صرافی. اغلب خریداران عراقی ورق آلومینیومی یک همپای ایرانی دارند که به آن‌ها اطلاعات تولیدکنندگان و محصول مورد نیاز آن‌ها را می‌دهد. در صورت خرید آن‌ها ارز به نرخ روز و به‌صورت آزاد پرداخت می‌شود. نکته قابل توجه آن است که به‌دلیل بخشنامه‌های ارزی مبنی بر بازگشت ارز حاصل از صادرات به سیستم بانکی به‌صورت نیمایی، برخی از صادرکنندگان یا خریداران ترجیح می‌دهند دلار را به ریال تبدیل کنند تا قیمت فروش ورق آلومینیوم برای آن‌ها مناسب‌تر باشد.
تکنولوژی رایج برای تولید ورق آلومینیوم در ایران چیست و کشور ما در چه جایگاهی در این زمینه قرار دارد؟
تکنولوژی در برخی از بخش‌های صنعت ورق آلومینیوم نسبتا خوب است. به‌طور مثال محصولات تختی که برای تولید فویل تولید می‌شوند. در تکنولوژی تولید ورق برخی از کارخانه‌های در حال فعالیت ارتقا یافته و یا در حال ارتقا هستند و می‌توانند نیازهای کشور را تامین کنند. اما اگر قرار است ورق صادرات تولید و به کشورهای صنعتی و اروپایی صادر شود، طبیعتا تکنولوژی کنونی جواب نمی‌دهد. زیرا عرض ورق تولیدی محدود است و تولیدکنندگان نمی‌توانند ورق عریض تولید کنند. علاوه بر این، بسیاری از آلیاژهای مورد نیاز بازارهای صنعتی قابل تولید نیستند. به‌طور مثال کشور ما در صنعت هواپیمایی به‌عنوان یکی از مصرف‌کنندگان بزرگ ورق آلومینیوم فعالیت ندارد. بنابراین عدم تولید گروه ورق‌های ۲۰۰۰ و ۷۰۰۰ به‌صورت انبوه مشکلی برای بازار داخلی ایجاد نمی‌کند. در گروه ورق ۵۰۰۰ تولیدات مناسبی در کشور وجود دارد و معمولا این محصولات در صنایع دریایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین با توجه به بازار مصرف کشور، در تکنولوژی تولید ورق آلومینیوم کمبود احساس نمی‌شود.
در تولید ورق تا چه حد می‌توان از قراضه استفاده کرد؟
این امر تا حد زیادی بستگی به نوع ورق و مصرف آن دارد. البته نوع قراضه اهمیتی ندارد. بلکه نوع آلیاژ مهم است. در این بین توجه می‌شود که قراضه مناسب مورد استفاده قرار گیرد و برای تولید ورق با شمش مخلوط می‌شود. بدین ترتیب آلیاژ مورد نظر به‌دست می‌آید. حتی در برخی از مواقع می‌توان از ۳۰ تا ۳۵ درصد قراضه برای تولید ورق استفاده کرد. میزان مصرف قراضه بستگی به مصرف‌کننده دارد و باید میزان عناصر مزاحم مانند آهن، سیلیس، منگنز، منیزیم و… کنترل کرد.
مهم‌ترین مصرف‌کنندگان ورق آلومینیومی در کشور ما کدام صنایع هستند؟
بیشترین میزان مصرف در ساختمان‌سازی (عموما در و پنجره) و لوازم و وسایل خانگی است. دیگر مصارف ورق در تولید لوله‌های آلومینیوم و صنایع نظامی هستند. همچنین ورق آلومینیوم در بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این ورق آلومینیوم در وسایل سرمایشی و گرمایشی، رادیاتورسازی، خودروسازی، ایزوگام بام منازل و سردخانه‌ها از دیگر مصارف ورق آلومینیومی هستند. ظروف آلومینیومی و دایکست برای تولید قطعات خودرو دیگر بازار ورق است.
آیا تولیدکنندگان ورق آلومینیوم قادر به خرید شمش از بورس هستند یا از بازار آزاد شمش خود را تامین می‌کنند؟
عمده خرید تولیدکنندگان ورق از بورس کالا انجام می‌شود. هر چند که در گذشته از بازار آزاد نیز خرید صورت می‌گرفت. البته در چند ماه اخیر شرایط بهتر شده است. با این وجود تامین شمش از بازار آزاد اجتناب‌ناپذیر است. یکی از مشکلات تامین شمش سرمایه در گردش تولیدکنندگان ورق است که به علت بالا رفتن قیمت‌ها میزان آن کاهش یافته است. به‌طور مثال ابتدای سال ۹۷ قیمت شمش در بازار ۱۰ هزار تومان برای هر کیلوگرم بود، اما این میزان در پایان سال به ۲۴ هزار تومان افزایش پیدا کرد.
این یعنی اگر یک شرکت می‌توانست در ابتدای سال ۹۷ حدود ۱۰۰ تن شمش خریداری کند، طبیعتا در پایان سال توان خرید پایین آمده است. گفتنی است که تولیدکننده بالادستی نیز با مشکل مشابهی دست و پنجه نرم می‌کند. در حال حاضر به‌دلیل سود بانکی بالا و سختی گرفتن وام از بانک، ممکن است تولیدکنندگانی اقدام به تامین شمش از بازار به‌صورت مدت‌دار و اعتباری کنند. لازم به یادآوری است که تامین شمش از بورس تماما نقدی است.
