به لطف ثبت قراردادی که اخیرا میان دولت پاکستان و شرکت کانادایی «Barrick Gold» منعقد شد، این کشور تا پایان سال ۲۰۳۰ به جمع تولیدکنندگان برتر مواد معدنی حیاتی در جهان خواهد پیوست.

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات‌آنلاین» و به نقل از روزنامه «South China Morning Post»، انتظار می‌رود شرکت کانادایی «Barrick Gold» که مدیریت معدن مس و طلای «Reko Diq» را بر عهده گرفته است، به زودی کار خود را برای اجرای عملیات استخراج و تولید دو فلز مذکور آغاز کند. گفتنی است معدن «Reko Diq» در حال حاضر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ذخایر توسعه‌نیافته مس و طلای جهان محسوب می‌شود.

آن‌طور که به نظر می‌رسد، شرکت‌های چینی بخشی از مالکیت معادن پاکستان را در اختیار گرفته‌اند و عربستان سعودی نیز به دنبال سرمایه‌گذاری در بخش معدن این کشور است. از سوی دیگر، آمریکا نیز در تقلای دستیابی به مدیریت بخشی از ذخایر معدنی پاکستان برای تامین قسمتی از مواد اولیه مورد نیاز خود است.

بسیاری از تحلیگران بر این باورند که همگرایی منافع جهانی، یک فرصت بسیار استثنایی برای پاکستان ایجاد خواهد کرد تا به کمک آن وضعیت اقتصادی فعلی خود که در شرایط رکود قرار دارد را به طور اساسی سامان‌دهی کند.

مایکل کوگلمن، تحلیلگر بخش معدن با بیان اینکه پاکستان می‌تواند از رقابت آمریکا و چین در بخش اقتصادی، به ویژه در بخش معدن به نفع خود استفاده کند، افزود: پاکستان می‌تواند از سرمایه‌گذاران هر دو کشور آمریکا و چین به منظور توسعه بخش معدن خود در صورتی که اقدامات لازم به درستی انجام پذیرد، بهره‌مند شود.

کوگلمن عنوان کرد: پاکستان با فشار فزاینده‌ای برای تقویت همکاری‌های خود با چین و ایالات متحده آمریکا در بخش معدن مواجه است که این مسئله می‌‎تواند چالش‌هایی را در روند توسعه بخش مذکور در این کشور ایجاد کند. چنین فشارهایی در واقع پاکستان را بیشتر درگیر تنش‌های ژئوپلیتیکی کرده است؛ تا جایی که حتی احتمال می‌رود این درگیری‌های بیشتر مانع از ایجاد تحول در بخش معدن این کشور شود.

شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان دیدگاه خوش‌بینانه‌تری نسبت به توسعه بخش معدن این کشور ارائه می‌کند و بر این باور است که پاکستان می‌تواند با جذب سرمایه‌گذاران در بخش معدن، به چندین دهه اتکای خود به صندوق بین‌المللی پول و سایر موسسات مالی بین‌المللی به منظور دریافت وام خاتمه دهد؛ مشروط بر اینکه تحولی عظیم در بخش معدن این کشور اتفاق بیفتد.

فروا عامر، مدیر بخش ابتکار عمل اندیشکده «Asia Society Policy Institute» در منطقه آسیای جنوب شرقی بیان کرد: با انجام اصلاحات و ارائه برنامه‌های یکپارچه و سیاست‌گذاری‌های منسجم، توسعه بخش معدن پاکستان امکان‌پذیر خواهد بود.

وی پنجره فرصت ایجاد شده کنونی را برای پاکستان منحصربه‌فرد توصیف کرد و افزود: با توسعه بخش معدن نه تنها اقتصاد این کشور احیا می‌شود بلکه جایگاه پاکستان در عرضه جهانی که پس از خروج ایالات متحده آمریکا از افغانستان در سال ۲۰۲۱ کم‌رنگ‌تر شده است، جانی تازه خواهد گرفت.

پاکستان به دنبال اجرای الگوی اندونزی در بخش معدن است

محمد اورنگ زیب، وزیر دارایی پاکستان در سخنرانی اخیر خود ذخایر مس پاکستان را به صنعت متحول شده نیکل اندونزی تشبیه کرد و گفت: مس برای پاکستان حکم نیکل برای اندونزی را دارد. همچنین، پتانسیل توسعه صنعت مس کشور ما بسیار بالاست.

براساس آمارهای منتشر شده، ارزش ذخایر طلا و مس معدن «Reko Diq» واقع در ایالت بلوچستان پاکستان بیش از ۶۰ میلیارد دلار تخمین شده است. انتظار می‌رود در طول عمر ۳۷ ساله این پروژه معدنی، حدود ۱۳٫۱ میلیون تن مس و ۱۷٫۹ میلیون اونس طلا تولید شود که یک چهارم درآمد آن به دولت ایالت بلوچستان که ذخایر معدن «Reko Diq» در آن واقع شده است، تعلق خواهد گرفت.

براساس ارزیابی‌های صورت گرفته وجوه در گردش شرکت کانادایی «Barrick Gold» که ۵۰ درصد از سهام معدن «Reko Diq» را در اختیار دارد، حدود ۷۴ میلیارد دلار در طول عمر ۳۷ ساله عمر این معدن برآورد شده است. پیش‌بینی می‌شود فاز نخست معدن مذکور که سه میلیارد دلار بودجه مورد نیاز آن از طریق چندین شرکت چندملیتی به رهبری شرکت مالی بین‌المللی تامین خواهد شد، در سال ۲۰۲۶ آغاز شود. به علاوه، انتظار می‌رود روند صادرات مواد معدنی استخراج شده در آن در سال ۲۰۲۸ شروع شود.

طبق اطلاعیه‌های منتشر شده قرار است تا سال ۲۰۲۹، سالانه حدود ۴۵ میلیون تن سنگ معدن استخراج شده در معدن «Reko Diq» فرآوری شود که البته ظرفیت آن تا سال ۲۰۳۴ به دنبال سرمایه‌‌گذاری ۳٫۵ میلیارد دلاری جدیدی که در آینده انجام خواهد شد، به حدود ۹۰ میلیون تن سنگ معدن خواهد رسید.

علی حسنین، استاد دانشکده اقتصاد در دانشگاه علوم مدیریت لاهور، ضمن تاکید بر لزوم اجماع سیاسی، ثبات نظارتی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت بخش معدن پاکستان، افزود: صنعت مس پاکستان بدون تلاش مستمر همانند صنعت نیکل اندونزی شکوفا نمی‌شود.

وی با اشاره به سال‌ها اختلاف بر سر امتیاز راه‌اندازی و استخراج معدن «Reko Diq» که البته در سال ۲۰۲۲ برطرف شد، اظهار داشت: سرمایه‌گذاران باید اطمینان حاصل کنند مجوزهایی که دریافت کرده‌اند، در آینده با مشکل حقوقی مواجه نخواهد شد.

حسنین مطرح کرد: اگرچه احیای پروژه «Reko Diq» تا حدودی به بازیابی اعتماد از دست رفته سرمایه‌گذران منجر شد اما شرایط برای حضور و حتی ادامه تزریق سرمایه به بخش مذکور در پاکستان شکننده به نظر می‌رسد.

به گفته وی، ذخایر عظیمی مانند معدن «Reko Diq» تنها در صورتی می‌توانند بازدهی اقتصادی معناداری را با خود به همراه داشته باشند که با زنجیره‌های ارزش جهانی ادغام شوند و این مسئله به معنای راه‌اندازی واحدهای فرآوری و ساخت کریدورهای لجستیکی حمل‌و‌نقل برای معدن نامبرده شده خواهد بود. در واقع چنین کم و کاستی‌هایی باعث شده است که بخش معدن پاکستان تا حد زیادی توسعه‌نیافته باقی بماند.

براساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته، شرکت «Metallurgical Corporation of China» در حال حاضر تنها بازیگر اصلی در بخش معدن پاکستان محسوب می‌شود که فعالیت خود را از سال ۲۰۰۳ در معدن مس و طلای «Saindak» واقع در ایالت بلوچستان آغاز کرده و از سال ۲۰۱۴ در حال توسعه پروژه سرب و روی «Saindak» است.

این شرکت در سال ۲۰۲۴ پیشنهاد ساخت یک شهرک صنعتی برای فرآوری فلزات استخراج شده در معادن تحت مالکیت خود در پاکستان و تبدیل این مواد معدنی به محصولات نهایی را به عنوان بخشی از طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) با ارزشی بالغ بر ۶۴ میلیارد دلار ارائه داد.

از سوی دیگر و علی‌رغم تاکید اخیر شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان مبنی بر اینکه در معاملات آتی، شرکت‌های معدنی فعال در این کشور ملزم به فرآوری مواد معدنی استخراج شده به جای صادرات مواد معدنی به صورت خام خواهند شد، شرکت «Barrick Gold» اعلام کرده است به دلیل زیرساخت ضعیف، این شرکت برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری در بخش پایین‌دستی بخش معدن پاکستان ندارد.

نگرانی‌های امنیتی؛ پاشنه آشیل بخش معدن پاکستان

برای تحقق هر یک از دستاوردهای بالقوه ذکر شده، تحلیلگران معتقدند که پاکستان باید ابتدا مشکلات امنیتی در این کشور که از سال‌ها پیش تاکنون ادامه دارد را برطرف کند. این مشکلات امنیتی در واقع تهدیدی جدی برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت در بخش معدن پاکستان محسوب می‌شوند.

مدیر بخش ابتکار عمل اندیشکده «Asia Society Policy Institute» در منطقه آسیای جنوب شرقی اظهار داشت: در حال حاضر تمایل به سرمایه‌گذاری از سوی کشورهای مختلف جهان، به ویژه آمریکا در بخش معدن این کشور به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. از این رو لازمه توسعه بخش معدن پاکستان، رفع چالش‌های امنیتی خواهد بود.

وی در خصوص تکرار مشکلات طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) هشدار داد: نگرانی‌های امنیتی باعث تاخیر در عملیاتی شدن هدف‌گذاری‌های طرح مذکور شده است که در ابتدا با هدف تغییر قواعد بازی در اقتصاد پاکستان اجرایی شد.

مایکل کوگلمن معتقد است: بخش معدن پاکستان با چالش‌های فراوانی از جمله دسترسی بسیار محدود به فناوری‌های نوین، زیرساخت‌های ضعیف و همچنین نگرانی‌های امنیتی در بخش‌هایی از این کشور مواجه است.

وی خاطرنشان کرد: مشکلات بخش معدن پاکستان را نباید تنها به ناتوانی در جذب سرمایه‌گذاران خارجی محدود کرد؛ چراکه دیگر معضلات مذکور که از قضا بر اقتصاد پاکستان نیز سایه افکنده، تاثیر منفی بیشتری در توسعه‌نیافتگی این بخش داشته است.

این تحلیلگر بخش معدن در خصوص این دیدگاه که توسعه بخش معدن پاکستان به تنهایی می‌تواند ثبات اقتصادی بلندمدت برای این کشور به همراه داشته باشد، به دیده تردید می‌نگرد.

وی در پایان یادآور شد: با توجه به محدودیت‌های ساختاری اقتصاد پاکستان، انتظار می‌رود توسعه بخش معدن به تنهایی به عنوان نوش‌دارویی منحصربه‌فرد برای رفع معضلات مزمن اقتصادی این کشور تلقی نشود.

انتهای پیام//