شـرکت ملی صنایع مس ایران طی چند سـال منتهی به پایان سـال ،۹۶ با خرید سالانه بین ۴۰ تا ۴۵ هزار تن شمش مسی که عمدتا از ذوب قراضه‌های مسی تولید می‌شد، بزرگ‌ترین خریدار غیر مستقیم ضایعات مس در کشور محسوب می‌شد.

طبیعی است که خرید قراضه از بازار که بر اساس ارز آزاد قیمت‌گذاری می‌شد و فروش محصول که بر اساس ارز نیمایی قیمت‌گذاریی می‌شـود، بـرای ایـن شـرکت مقـرون بـه صرفه نیسـت. انتظار بر این بـود که با کنـار رفتـن ایـن خریـدار بزرگ، دسترسـی به قراضه مسـی و حتی آلیـاژی برای سایر مصرفکنندگان آسان شود؛ اما این اتفاق نیفتاد و از ابتدای سال ۹۷ که خرید شـمش مس این شـرکت به زیر هزار تن کاهش یافت.

در این یادداشـت از هفتـه نامـه «فلزات‌آنلایـن»، در نظر داریم بررسـی کنیم که چـرا خروج یک خریدار بزرگ از بازار، دسترسی به ضایعات مس را برای تولیدکنندگان تسهیل که نکرد، هیچ! این دسترسی سخت‌تر هم شد؟ اولین نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد، کاهش تدریجی میزان ایجاد ضایعات مسی است.

تغییر الگوهای مصرف از ظروف مسی به ظروف آلومینیومی و یا از سـماور برنجی به سـوی محصولات جدیدتری مانند چای سـاز برقی مصرف خانگی این نوع محصولات را از کاربردهای روزانه به کاربردهای تزئینی سوق داده است.

در واقع دیگر ظروف مسی در خانه‌ها باقی نمانده است تا فروخته شود. جایگزینی کابلهای انتقال و توزیع برق مسی با کابلهای آلومینیومی و یا جاگزینی فیبر نوری به جای سیم و کابل مخابراتی در بسیاری از نقاط کشور انجام شده است و طبیعتا سال به سال میزان این جایگزینی که ضایعات قابل توجهی از مس کابلی ایجاد میکرد، کاهش داشته است. لذا میزان ضایعات
ایجاد شده در این بخش نیز روندی کاهشی دارد.

اما از جنبه عرضه نیز بازار با اختلالاتی همراه بوده است؛ نوسانات شدید قیمتـی ناشـی از نوسـانات نـرخ آزاد ارز، تـا نوسـان قیمت جهانـی مس، باعث شده است؛ عرضه ضایعات از سوی فعالان این حوزه کاهش یابد. در کنار این بایـد بـه ایـن نکتـه هـم اشـاره کـرد کـه افزایـش نـرخ ارز، جذابیـت صـادرات راافزایـش داده اسـت؛ بخـش قابـل توجهـی از ضایعات مس با وجود ممنوعیت صادرات قراضه مسـی، تبدیل به بیلت مسـی شـده و صادر می‌شـود که خود ایـن مسـاله تاثیـر بسـزایی در کاهـش دسترسـی بـه ضایعـات مسـی در کشـور داشته است.

از سوی دیگر دسترسی به کاتد مس برای خیلی از تولیدکنندگان سخت‌تر از قبل نیز شـده اسـت و کاتد عرضه شـده در بورس، مسـیر خاصی را تا تولید محصول نهایی طی می‌کند، از این رو بخشی از تقاضا نیز از کاتد به سمت ضایعات تغییر جهت داده است.

به طور خالصه با وجود حذف تقاضای بزرگ شرکت مس از بازار قراضه مسی، رکود در بخش مصرف و تولید سبب کاهش میزان قراضه جمعآوری شـده نو و کهنه شـده اسـت و همراه با این مسـاله، تغییر تقاضا برای مس از کاتـد بـه ضایعـات و اختل در عرضـه داخلـی ناشـی از نوسـانات نـرخ ارز و صـادرات قراضـه بـه شـکل محصوالتـی ماننـد بیلـت، طـی سـال گذشـته دسترسـی بـه ضایعـات مسـی و آلیـاژی بـه عنـوان مـواد اولیـه را بـرای تولیدکنندگان دشوارتر کرد.