لطفا کمی درباره فعالیت‌های خود در عرصه تولید فروآلیاژ توضیح بفرمایید.
من در حدود سه دهه پیش وارد عرصه تولید فروآلیاژ کشور شدم و در حال حاضر سه واحد تولید فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز در نقاط مختلف کشور با مجموع ظرفیت تولید حدود ۵۰ هزار تن در سال را تحت مدیریت دارم. البته مشکلات موجود در این حوزه موجب شده تا از میان این سه کارخانه، واحد ذوب‌کاران از حدود ۹ ماه پیش تولید نداشته باشد و فقط حقوق کارکنان آن پرداخت شود و در انتظار هستیم ببینیم که آیا تا پایان سال اتفاق مثبتی برای ادامه فعالیت آن روی خواهد داد یا خیر.
در دو کارخانه دیگر شما وضعیت چطور است؟
خوشبختانه دو واحد دیگر در کرمان و جیرفت هنوز در حال فعالیت هستند اما مشکلی که وجود دارد این است که به دلیل وجود مشکلات متعدد در بهترین حالت می‌توانیم تنها ۱۵ هزار تن تولید داشته باشیم.
مشکلات شما شامل چه مواردی هستند؟
طبق آمارهای منتشر شده در سال ۱۳۹۷، طی این سال چیزی بالغ بر ۷۰ هزار تن سیلیکومنگنز به کشور وارد شده است. البته با توجه به اینکه آمار منتشر شده پایگاه اطلاع‌رسانی گمرک در سال ۱۳۹۸ تنها واردات این محصول در ماه فروردین را منتشر کرده است، آمار دقیقی از واردات این فروآلیاژ در سال جاری در دسترس نیست ولی با توجه به شواهد موجود، میزان واردات آن به حدی بالا است که تولیدکنندگان داخلی این فروآلیاژ همگی برای ادامه کار دچار مشکلات جدی خواهند بود.
آمارها نشان می‌دهد مجموع واردات سیلیکومنگنز و فرومنگنز چیزی بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار بوده و متاسفانه این رقم مربوط به واردات محصولی است که تکنولوژی تولید آن چیزی نزدیک به ۳۰ سال است که در کشور ما وجود دارد و خود ما به بهترین شکل توانایی تولید آن را داریم و دلیل اصرار بر واردات آن مشخص نیست.
در این اوضاع نابسامان تولید، فشارهای نهادهایی مثل بیمه و اداره مالیات ما را با مشکلات بیشتری مواجه کرده است.
آیا وضعیت سایر تولیدکنندگان فروسیلیکومنگنز در کشور نیز به همین صورت است؟
چند دهه است که جان و سرمایه خود را در راه توسعه صنعت این کشور گذاشته‌ام و۵۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام داده‌ام. دیگران نیز که در این صنعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شرایطی مشابه دارند؛ با این وضع، عملا شاهد از بین رفتن تولیدات داخلی در حوزه فروآلیاژ هستیم و می‌بینیم که شعار حمایت از تولید داخلی به فراموشی سپرده شده است.
در واحدهای تولیدی شما در مجموع چند نفر مشغول به کار هستند؟
علاوه بر شرکت ذوب‌کاوان در اشتهارد که در حال حاضر ۲۵ تا ۳۰ نفر در آن مشغول به کار هستند، در دو شرکت فروآلیاژ کرمان در کرمان و شرکت منگنز شهاب شرق در قنبرآباد جیرفت به ترتیب ۳۷ و ۳۶ نفر به صورت مستقیم مشغول به کار هستند. البته این رقم فقط مربوط به اشتغال مستقیم است و اگر دقیق‌تر به این موضوع توجه کنیم، متوجه می‌شویم که فعالیت این واحدها موجب شده تا حدود ۵۰۰ معدن بزرگ و کوچک در کشور فعال شوند و به صورت غیرمستقیم برای افراد بسیار زیادی در معادن، شرکت‌های باربری، سیستم حمل و نقل و… ایجاد اشتغال شده است.
مواد اولیه مورد نیاز را از چه منابعی تامین می‌کنید؟
برای تولید فروسیلیکومنگنز که دارای میزان سیلیس بالایی است، می‌توانیم از سنگ‌های منگنز معادن ایران استفاده کنیم اما برای تولید فرومنگنز نیاز به سنگی داریم که میزان سیلیس آن تنها ۷ تا ۸ درصد باشد. در صورتی سیلیس سنگ استخراجی بزرگ‌ترین معدن سنگ منگنز ایران یعنی وچناچ قم چیزی حدود ۲۳ درصد است و به همین دلیل این سنگ را از آفریقا وارد می‌کنیم. کوره‌های مورد استفاده ما کوره‌های قوس الکتریکی است و الکترود مورد نیاز ما نیز در حال حاضر بیشتر از چین وارد می‌شود. کک مورد نیاز خود را هم از شرکت ذوب آهن اصفهان خریداری می‌کنیم که کیفیت آن بسیار مطلوب است.
آیا امکان استفاده از روش کوره بلند برای تولید فروآلیاژها وجود دارد؟
در صنعت علاوه بر امکان تولید، باید به مسائل دیگری ازجمله صرفه اقتصادی روش‌های تولید توجه داشت. استفاده از روش کوره بلند اگرچه در هزینه استفاده از الکترود صرفه‌جویی می‌کند ولی در کل، هزینه‌های ما را به شدت افزایش می‌دهد. زیرا برای تولید یک تن فرومنگنز، در کوره بلند حدود دوهزار و ۲۰۰ کیلوگرم کک مورد نیاز است درحالی که این میزان در روش کوره قوس الکتریکی تنها ۵۰۰ کیلوگرم خواهد بود. افزایش حدود چهار برابری مصرف کک در روش کوره بلند، قیمت محصول ما را ۴۰ درصد نسبت به قیمت جهانی افزایش خواهد داد.
فولادسازان معتقدند قیمت فروسیلیکومنگنز تولید داخل، بالاتر از نمونه وارداتی است. نظر شما در این مورد چیست؟
قیمت تمام شده در مورد فروسیلیکومنگنز چیزی شبیه به مکانیسم موجود در قیمت‌گذاری فولاد کشور است. قیمت جهانی فولاد ۳۵۰ دلار است و قیمت آن در کشور چگونه است؟! ما نمی‌توانیم فولاد را هیچ‌وقت زیر ۶ هزار تومان بخریم. با این حساب قیمت فولاد تقریبا ۱۵ تا ۲۵ درصد گران‌تر از قیمت جهانی است. قیمت سیلیکومنگنز هم به همین شکل است؛ یعنی قیمت آن حدود ۱۰ درصد بالاتر از قیمت جهانی است.
در حال حاضر در شرایط تحریمی قرار داریم و مواد اولیه لازم برای تولید فرومنگنز در کشور وجود ندارد یا بسیار ناچیز است و ما مجبور به واردات سنگ منگنز از آفریقا هستیم. ما هزینه واردات این مواد اولیه را باید به صورت نقدی پرداخت کنیم که میزان آن نیز حدود ۱۵ درصد از قیمت جهانی بیشتر است. ضمن اینکه ریسک‌های زیادی را متحمل می‌شویم. ما تا ده سال پیش این مواد اولیه را با شرایط بهتر به قیمت جهانی و با افتتاح ال‌سی خریداری می‌کردیم ولی در حال حاضر مجبور به خریداری به صورت نقدی و از طریق دوبی هستیم و پس از طی این مراحل، نوبت به گمرک می‌رسد که گاهی هزینه توقف مواد اولیه ما در آن، از هزینه حمل نیز بالاتر است.
حال فرض کنید که قیمت فروآلیاژ ایرانی ۱۰ درصد بیشتر از محصول وارداتی است؛ آیا نباید از محصول تولید داخلی حمایت کرد؟! آیا می‌توان نقش ایجاد اشتغالی را که فعال ماندن شرکت‌های تولیدی داخلی در صنعت کشور دارند نادیده گرفت؟! تحریم‌های ناعادلانه موجود کمر تولیدکننده داخلی را خم کرده و ما همچنان در مقابل این فشارها ایستادگی می‌کنیم ولی در مقابل شاهد کم لطفی واحدهای فولادسازی هستیم و این موضوع جدا از بحث کیفیت محصول تولیدی در کشور است.
یعنی محصول تولیدی داخلی از نظر کیفیت قابل رقابت با محصول وارداتی است؟
بله؛ فروسیلیکومنگنز وارداتی کشور از نظر کیفیت، بسیار بسیار نامرغوب‌تر از محصولی است که در کشور ما تولید می‌شود و این اختلاف کیفیت به حدی است که حتی بدون تست فنی و به صورت چشمی هم قابل تشخیص است. کیفیت محصول تابع کیفیت مواد اولیه است و ما مواد اولیه مورد نیازی که در کشور وجود ندارد را از آفریقا وارد می‌کنیم و محصولات خود را با همان مکانیسمی که در شرکت‌های مطرح دنیا در این حوزه تولید می‌کنند، تولید می‌کنیم. بررسی‌های مختلف فنی به راحتی می‌تواند کیفیت محصول ما را مشخص کند.
آیا تعیین تعرفه واردات، نمی‌تواند شرایط را برای رقابت فروسیلیکومنگنز تولید داخلی با این محصول وارداتی مشابه فراهم کند؟
طبیعتا اگر میزان این تعرفه به صورت منطقی تعیین شده و به شکل واقعی اعمال شود، امکان رقابت وجود خواهد داشت اما تا امروز این مسئله اتفاق نیفتاده است. تعرفه‌های واردات فروسیلیکومنگنز که ۱۵ درصد در نظر گرفته شده است، بر اساس نرخ ارز نیمایی محاسبه می‌شود. وقتی تعرفه وارداتی فروآلیاژها با ارز قیمت چهار هزار و ۲۰۰ تومان محاسبه می‌شود، تعرفه واردات این محصولات عملا از ۱۵درصد به ۴ درصد تبدیل می‌شود.
شرکت‌های فولادی بزرگ در این زمینه با شما همکاری نمی‌کنند؟
تنها شرکت دولتی که خریدار محصولات تولیدی ما بوده، شرکت فولاد خوزستان است؛ یک محموله نیز شرکت ذوب آهن اصفهان از ما خریداری کرد. امروز بیشترین مشتریان ما به تولیدکنندگانی خصوصی که جمع تولید آن‌ها ۳ تا ۴ میلیون تن فولاد است، محدود شده است. بیشتر شرکت‌های فولادی دولتی تنها زمانی به سراغ ما می‌آیند که کالای وارداتی آن‌ها در گمرک به مشکل ترخیص برخورده است یا پول پرداخت هزینه‌های دولتی را ندارند. در ضمن این شرکت‌ها به راحتی و به موقع مطالبات تولیدکنندگان داخلی را پرداخت نمی‌کنند.
صنعتی که از ابتدا تا انتهای آن بدون یک ریال کمک بومی شده است و تمام تجهیزات و تکنولوژی و آزمایشگاه و مارکتینگ آن ساخت ایران است، چرا باید برای فروش محصول خود تا این حد دچار مشکل شود؟!
آینده تولید فروسیلیکومنگنز و فرومنگنز در کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ایران اگر مطابق با برنامه چشم‌انداز ۱۴۰۴ پیش برود و میزان تولید فولاد کشور به ۵۵ میلیون تن در سال برسد، به زودی به ۵۰۰ هزار تن فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز نیاز خواهد داشت و پرسش اینجاست که کشور این میزان از فروآلیاژ مورد صنعت فولاد را از چه منابعی تامین خواهد کرد؟!
تامین این میزان از فروسیلیکومنگنز و فرومنگنز نه تنها نیازمند دوام آوردن شرکت‌های تولیدی موجود در این حوزه است بلکه به توسعه و پیشرفت این صنعت احتیاج دارد ولی متاسفانه وضعیت ما امروز به سمت رشد نیست و با معضلی به نام واردات، همواره این صنعت را در مواجه با نابودی قرار داده‌ایم. با این وضعیت تا چند سال آینده در کشور کمبود فرومنگنز و فروسیلیکومنگنز نمود پیدا می‌کند. زیرا کشورهایی مثل هند که امروز مواد مورد نیاز کارخانه‌های دولتی ما را تامین می‌کنند، در حال توسعه صنعت فولاد خود هستند و به تدریج صادرات این محصولات را کاهش خواهند داد؛ اتفاقی که ما نمونه آن را در موضوع واردات الکترود گرافیتی در سال‌های گذشته به خوبی تجربه کرده‌ایم.
این درست است که قیمت محصول داخلی ما ۱۰ درصد بیش از نمونه وارداتی است اما این اختلاف قیمت را با اختلاف دو برابری قیمت فولاد مقایسه کنید؛ این در شرایطی است که صنعت فولاد ما برق و گاز و سنگ آهن را با پایین‌ترین قیمت دریافت می‌کنند.
دولت و نهادهای متولی در این خصوص چه حمایتی از تولیدکنندگان داخلی انجام داده‌اند؟
دولت‌ها همواره درباره حمایت از تولید داخلی صحبت می‌کنند ولی در عمل اتفاق مثبتی در این حوزه رخ نداده است. دولت به راحتی به وارد‌کننده آن هم با تعرفه دولتی مجوز واردات ۲۰۰ میلیون دلاری می‌دهد در حالی که واردات دارو هم با این ارز به راحتی امکان‌پذیر نیست. ما این موضوع را حتی با مجلس نیز در میان گذاشته‌ایم اما تا امروز نتیجه‌ای در بر نداشته است.
ما در نقاطی اشتغال ایجاد می‌کنیم که مدیران دولتی ما حتی حاضر نیستند یک بار از آن نواحی عبور کنند. اگر در روستاها و مناطق محروم اشتغال‌زایی صورت نپذیرد، بیکاری و بزه افزایش می‌یابد و در نهایت همین مدیران بی‌توجه به بقای بخش خصوصی باید هزینه‌های مربوط به آن را بپردازند.
چه انتظاری از نهادهای ذی‌ربط در این خصوص دارید؟
ما در نامه خود به مجلس این موضوع را مطرح کرده‌ایم که ظرفیت تولید ما در حوزه فروسیلیکومنگنز از میزان نیاز کشور در سال ۹۸ و ۹۹ بیشتر است و با این میزان ظرفیت پاسخ‌گوی نیاز داخلی هستیم؛ پس انتظار داریم با این وضعیت ثبت سفارش فروسیلیکومنگنز انجام نشود و همچنین ثبت سفارش فرومنگنز کاهش یابد و واحدهای فولادی این ماده را در بازار به فروش نرسانند. به ما یک تا یک سال و نیم فرصت دهند تا بتوانیم در این زمینه نیز به خودکفایی برسیم و نیاز به ثبت سفارش کاملا برطرف شود.
در واقع، بازار ایران در حوزه فروسیلیکومنگنز و فرومنگنز هیچ وقت در اختیار تولیدکننده داخلی نبوده است در حالی که ما اگر تنها ۱۰ درصد بازار فروش دولتی را در اختیار داشتیم، تا امروز شاید بالای ۱۰۰ هزار تن ظرفیت تولید در کشور ایجاد کرده بودیم. دولت و مسئولان دست‌اندر‌کار می‌توانند به این موضوع بپردازند که چرا با وجود امکان تولید این محصولات در کشور، تا این حد تمایل برای واردات وجود دارد و منفعت آن نصیب چه افرادی می‌شود؟!
انتهای پیام//
